Бухгалтерлік есептің пайда болуы

   20–жылғы желтоқсан айындағы тіркеу журналы.

Мемориальдық ордерлердің  деректері тексеруден өткеннен кейін  Бас кітапқа бірінші реттегі синтетикалық есеп шот бойынша құрылған синтетикалық есептің негізгі регистріне тіркеледі. Әрбір есеп шоттың дебеті мен кредиті бойынша мемориальдық ордерлердің уақыты мен нөмірі, қатынас қағаздары есеп шоттар бойынша сома мен олардың жиынтығы көрсетіледі. 
Бухгалтерияда бірдей уақытта аналитикалық есеп регистрлерінде де жазу жүргізіледі, ал ай аяқталғаннан кейін аналитикалық есеп шот бойынша айналмалы ведомость құрылады. Аналитикалық есептің әрбір айналмалы ведомосі бойынша жиынтық деректер синтетикалық есеп шоттар бойынша айналмалы ведомостің тиісті көрсеткіштерімен сәйкес келуге тиіс. Өз кезендегі синтетикалық есеп айналмалы ведомосі бойынша дебет пен кредит жиынтығы тіркеу журналы бойынша жиынтыққа тең болуға тисті. 
Есептің мемориальдық–ордерлері формасы жағдайындағы жұмыс жүйелілігі 7.3.3. схемадан көріне алады.                    

ІІІТарау. Қазақстан Республикасында  бухгалтерлік есептің міндеттері.

Бухгалтерлік  есептің мәні мен маңызын түсіну, бизнесті жүргізу мен басқару, ақпараттарды реттеу және ақылға сиымды тиімді шешімдер қабылдау үлкен мәселеге айналды. Еліміздегі бизнесті дамыту,қаржылық қатынастардың  теориялық және қолданбалы негізін  білу, құқықтық жүйедегі заңдылықтарды  білу, қаржы мен басқару үрдісіндегі  көрсеткіштерді жан-жақты талдау, тиімді және оңтайлы шешім қабылдау кызметінде бухгалтерлік есептің атқаратын  рөлі өте зор.

Шаруашылық  ұйымдарындағы бухгалтерлік есеп жүйесін  сенімді жүргізу үшін жоғары дәрежеде даярланған кәсіби мамандар қажет. Нарықтық экономиканың талаптарына сай сапасы жағынан жақсы даярланған бухгалтерлерге деген сұраныс күннен-күнге артып  келеді.

Сондықтан да, кейінгі жылдары бухгалтерлік есеп мамандығы бойынша болашаққа  мамандар даярлау мея оларды қайта  даярлау жүйесіне жаңа өзгерістер енгізілді. Елімізде кәсіби бухгалтерлер даярлау  үрдісін халықаралық деңгейге көтеру жөнінде едәуір жұмыстар атқарылып  келеді.

Кәсіби  мамандық дәрежесіне жету үшін ізденушілер  қатары көбейіп, бухгалтерлік есеп мамандығы  жоғары мамандыққа айналды. Осы заманғы  бухгалтерлер «счеттар жүргізуші» (счетоводттар) қатарынан өтіп, капитал рыногында  қаржы қалыптастырушы мен экономикалық қатынастар мен қаржы саласын  терең талдай білетін негізгі  тұлғаға айналды.

Бухгалтерлік  есепке тән негізгі принциптердің  мәні мен маңызын түсінбей тұрып, ұйымдар қызметін басқару мен  ұйымдастыру жөнінде шешім қабылдау мүмкін емес. Сондақтан, экономикалық тұрғыдан тиімді шешім қабылдау үшін. бухгалтерлік есеп счеттарын жүргізу  мен оларды өз орындарына қарай дұрыс  қолдану, бастапқы құжаттар айналысын  заңды түрде ұйымдастыру, есеп жүйесінде  қолданылатын әдістемелерді сабақтастықпен пайдалану жолдарын және халықаралық  бухгалтерлік есеп стандарттағы талаптарын білген жөн.

Қаржы саясатын тиімді бағытқа салу, экономикалық модельдер құрып, салыстырмалы талдау ісін күнделікті экономикалық өмірге қосу мақсатымен әр түрлі үлгідегі модельдер жасау керектігі туындайды. Бұл үшін кез келген шаруашылық ұйымдарында  мерзімдік даярланатын бухгалтерлік есеп ақпараттарының негізінде жасалынатын  баланстың атқаратын рөлі өте  зор. Бухгалтерлік баланс, мұның құрылымы мен құрамы, жекелеген баптары, ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан, тәжірибеге енгізілген ең жақсы қолданбалы модель болып табылады.

Бұл жұмыстың мақсаты:

- бухгалтерлік есептің маңызы  мен мазмұнын, оның негізгі мақсатын  түсіндіру;

- есеп жүйесінің нышандары мен  ақпараттық базаның қалыптасуын  зерделеу;

- ұйымдардағы экономикалық үрдістің  қалыптасу кезеңдеріне қарай  шаруашылық фактілерінің сабақтастық  жолдары мен қалыптасуын негіздеу;

- бухгалтерлік есептің атқаратын  міндеттері мен нышандары маңызын  ашып түсіндіру;

- бухгалтерлік есеп жүйесіндегі  қаржылық және басқарушылық есептің  орны мен негізгі мақсатын, объектілерін  сипаттау;

- ұйымдардағы бухгалтерлік есеп  жүргізуді ұйымдастырудың принциптерін  және бухгалтерлік аппарат құру  мүмкіндіктерін көрсету;

- бухгалтерлік кәсіптің мәнін  және Қазақстандағы бухгалтерлік  есеп мамандарын кәсіби даярлау  мен қайта даярлаудың қажеттілігін  сипаттау мен жүйеге келтіру  жолдарын көрсету;

- халықаралық тәжірибе негізіне  сай есеп қызметін атқарушылардың  Кодексін және этикалық норманың  мәні мен мәнісін көрсету;

- Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік  есеп жүйесін заңдылық және  нормативтік тұрғыда реттеу қажеттілігін  сипаттау.

IV.Қорытынды

Жазылған курстық жұмысты  қорытындылай келе бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтық жолға көшуіне байланысты жаңа кәсіпкерлік қызметтердің пайда бола бастауына сәйкес бухгалтерлік есептің маңызы мен рөлі арта түсуде. Осыған орай бухгалтерлік есептің мазмұны мен құрылымына өзгерістер енгізілді. Еліміздегі жүргізіліп отырған бухгалтерлік есеп жұмысы толығымен халықаралық қаржылық есеп беру талаптарына сай орындалады. Міне осыларды ескере отырып бұрын есепші деп саналып келген бухгалтер маманы кәсіпорынның қаржылық жағдайын анықтап, бағалап, есептеп отырумен қатар кәсіпорынның алғаш уақыттағы экономикалық ол-ауқатын дамыту жолдарын жоспарлай білуі қажет. Сондықтан да кез келген елде бухгалтер мамандарын барынша білімді етіп даярлау сол елдегі ұйымдардың экономикалық жағынан тұрақты дамуына кепілдік береді.

Есеп қашан пайда болғанын тура тауып айту мүмкін емес. Оның пайда  болуының алғы шарты — адамдар  арасындағы экономикалық қатынастардың  дамуы. Бухгалтерлік есептің пайда  болып, қалыптасуын мынадай кезеңдерге бөлуге болады: - Ежелгі дүние. - Ортағасырлық. - Ренессанс пен қосарлы бухгалтерияның пайда болуы. - Ғылымның пайда болуы. XIX г. екінші жартысы. - XX ғ. — бухгалтерлік есептің үдемелі (интенсивті) дамуы. Есеп және оның техникасы қашан да оның есептік регистрлерінің түрлеріне  байланысты.Бухгалтерлік есеп басқару жүйесінде ең маңызды орындардың бірін иеленеді. Бұған дәлел ретінде Біріккен Ұлттар Ұйымының 1992 жылы өткізген конференциясында “Есептей алмаған, басқара алмайды” – деген сөздің бекер айтылмағандығын атап өтуге болады.

Бухгалтерлік есеп шоттары – ұйымның шаруашылық қызметі мен басқа да қызметі туралы жүйелі ақпарат алу мақсатымен қаражаттың, шаруашылық үдерістері мен міндеттемелерінің қозғалысын топтастыру, бақылау, есептеу және қорытындылау тәсілі. Бухгалтерлік есеп нысандарының арасындағы экономикалық байланыстардың екі жақты сипатына байланысты жүйелі ауыспалы айналымы және олардан туындайтын шаруашылық операциялар үдерісінде Бухгалтерлік есеп шоттарында екі жақты нысан болады. Шоттың сол жағы дебет, оң жағы кредит деп аталады.