Басқарушылық талдаудың ақпараттық базасы және ұйымдастыру

Басқарушылық  талдаудың ақпараттық базасы және ұйымдастыру

1) Шаруашылық субъектінің экономикалық  мүмкіндігін бағалаудағы басқармашылық  және қаржылық талдаудың өзара  байланыстылығы.

2)Басқарушылық  талдаудың ақпараттарының шығу  көзі, тапсырмалары және мақсаты.

3)Басқарушылық  талдаудың негізгі сатылары және  мазмұны: бизнес-жоспарды негіздеуге  талдау, бәсекелестік деңгейі, маркетингтік  қызмет, өндірістік басқа да қызметі.

4)Басқарушылық  талдаудың түрлері және варианттары.

5)Перспективалық  талдау, оның мақсаты мен тапсырмалары.

Дәрістің негізгі  мазмұны

Кәсіпорын шаруашылық қызметі  мен талдаудың пәні болып жұмыстың қорытындысы, оның өзгеру себебі мен  болуы мүмкін экономикалық зардаптарды  шаруашылық жүргізудің қорытындысы  кәсіпорынның қаржылық жағдайымен алынған  пайда көлемімен,өндірілген және сатылған өнім көлемімен және техникалық жағдайымен байланысты болуы мүмкін.

Басқаруды ұйымдастыру деңгейі  басқарушылық еңбегінің уақыт тәртібімен дайындық әдіс, шешімдер қабылдау және жүзеге асыру басқару процессін  жүзеге асыру үшін қажетті мөлшердегі және сапалы ақпараттар мен мамандандырылған басқарушылық кадр құрамы мен басқарушылар еңбектің дәрежесін анықтайды.

Қызметтің басқада түрлерін талдау. Шаруашылық жүргізудің нарықтық жағдайға негізделген, сондай-ақ олар кәсіпорынның мынандай табыстары мен  шығындарын сипаттайды:

  1. Операциондық (мүлікті  процентпен жалға беруден)

  2. Сатудан тыс

  3. Төтенше жағдайдан

Экономикалық талдаудың  міндеті:

1. Кәсіпорынның нақты  жағдайда экономикалық заңдарды  зерттеуі

2. Ағымдағы, болашақтағы  жоспарлы ғылымды негіздеу

3. Шаруашылық қызмет нәтижесіне  әсер ететін ішкі және сыртқы  факторларды  зерттеу

Қызметтің басқада түрлерінің арасында қызмет көрсету көмекші  шаруалар негізгі емес (үстеме) өндірістік талдау,негізгі өндірісті талдауға ұқсатып бөлек талданады.

1. Макродеңгейлік талдау территориялық әкімшілік, бірлік (республика, аймақ, облыстар, қала, ауылдар) экономикалық аймақтар мен аудандар,қосымша шаруашылық топтар мен салалары шегінде аймақтық шаруашылық деңгейімен талданады.

2. Микродеңгейлік талдау заңмен анықталатын экономикалық талдаудың әртүрлі құқықтық субъектілерімен шаруашылық кәсіпорынның алғашқы және негізгі болып ұсынылатын деңгейді айтамыз.

Шаруашылық қызметтің  объектілері мен субъектілерінің  талдауының осылайша топтануы нарықтық экономика және басқару тәжірибесі, меншік нысандары мен басқару  әдісінің әр түрлі талдау нәтижесінде  болады.

Экономикалық талдаудың  түрлері арықарай дифференциялану, ішкі корпоративтік басқару құрылымы бойынша жалғасуы мүмкін: кәсіпорын, ұйым, бөлімшелер,еншілес тәуелді  ұйымдар, сонымен қатар негізгі  өндірістің бөлімшелері (дайыдау, өңдеу, құрастыру және бөлу) кешендері бойынша  жұмыс орнының цехтары және топтары  қарастырып отыратын көмекші және көрсетілетін шаруашылық бөлімшелері жатады.

 

 

 

 

4-тақырып. ҚР-да шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау.

 

Дәрістің мақсаты: Қазақстанда шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау жағдайларын және оның нәтижелерін зерттеу. 

 

Дәріс сұрақтары: 1)Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау жолдары, бағыттары, 

                                    қағидалары 

                                 2) Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау бағдарламалары 

                                      мен жүзеге асырылу нәтижелері

 

Қазақстанда кәсіпкерліктің, әсіресе шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы экономикалық реформаларды жүзеге асыруда маңызды роль атқарады. Ал, кәсіпкерліктің жоғары деңгейде дамуын қамтамасыз ету үшін мемлекет тарапынан белгілі – бір дәрежеде қлдау көрсетілуі керек.

Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау мынадай негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

• жеке кәсіпкерлікті реттеу мәселелері жөніндегі заңнаманы жетілдіру;
• жеке кәсіпкерлікті қолдау орталықтарын, бизнес-инкубаторларды, технопарктерді, индустриялық аймақтарды және жеке кәсіпкерлік инфрақұрылымының басқа да объектілерін құру және дамыту;
• бюджет қаражаты есебінен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін оқу-әдіснамалық, ғылыми-әдістемелік және ақпараттық қамтамасз ету.

Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және дамытуды жүзеге асыру жолдары:

• мемлекеттік органдардың жанынан жеке кәсіпкерлік проблемаларын зерделеу және оны дамыту ұсыныстарын әзірлейтін ғылыми-зерттеу институттарын құру;
• орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың жанындағы сарапшылық кеңестерді ұйымдастыру;
• жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және дамытудың қаржы институттарын құру;
• бизнес-инкубаторлардың және индустриялық аймақтардың қызметін ұйымдастыру.

Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау жоғарыда аталған бағыттармен бірге келесілерді де қамтиды:

• шағын кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік, қаржылық, статистикалық, материалдық-техникалық және ақпараттық ресурстарды, сондай-ақ, ғылыми-техникалық әзірлемелер мен технологияларды пайдалануы үшін жағдай жасау;
• шағын кәсіпкерлік субъектілерінің(шкс) мемлекеттік тіркеудің және таратудың оңайлатылған тәртібін белгілеу;
• шағын кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік, салалық және өңірлік бағдарламаларын әзірлеу;
• оңтайлы салық салу режімін белгілеу;
• шағын кәсіпкерлікке кредит берудің бағдарламаларын қабылдау;
• шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту үшін инвестицияларды, оның ішінде шетелдік инвестициялады тарту мен пайдалану жүйесін жасау;
• мемлекеттік мұқтаждар үшін тауарларды сатып алудың кепілдендірілген көлемін қамтамасыз ету;
• жұмыс істеп тұрған оқу және зерттеу орталықтарын, консалтингтік ұйымдар мен шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың ақпараттық жүйелерін дамыту және жаңаларын құру жолымен кадрларды даярлауды, қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыру.

 

Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың негізгі қағидалары:

1. ҚР-да шағын кәсіпкерлікті дамытудың басымдығы;
2. шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың кешенділігі;
3. шағын кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымының және жүзеге асырылатын шаралардың шағын кәсіпкерліктің барлық субъектілері үшін қажетімділігі;
4. шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту саласындағы халақаралық ынтымақтастық.

Шағын кәсіпкерлікті  мемлекеттік қолдау мен дамыту келесі жолдармен жүзеге асыралады:

1. қаржылық қолдау көрсету;
2. шағын кәсіпкерлікті қолдау орталықтарының желісін ұйымдастыру;
3. бизнес-инкубаторлардың қызметін ұйымдастыру;
4. бір жылдан астам пайдаланылмаған мемлекеттік меншік объектілерін шағын кәсіпкерлік субъектілеріне сенімгерлікпен басқаруға немесе жалға беру;
5. өнеркәсіп өндірісін ұйымдастыру және халыққа қызмет көрсету саласын дамыту үшін немесе сенімгерлікпен берілген объектілерді ШКС-не 1 жыл өткен соң өтеусіз беру.

Мемлекеттік даму институттары ҚР-да жеке кәсіпкерлік  субъектілерінің қалыптасуы мен  экономикалық өсуін ынталандыру, сондай-ақ, елдегі жалпы инновациялық және инвестициялық  белсенділікті арттыру, оның ішінде жоғары технологиялық, ғылыми сиымдылықты  өндірістерді, өндірістік инфрақұрылымды және өңдеуші өнеркәсіпті дамытуға жәрдемдесу, ел экономикасына ішкі және сыртқы инвестицияларды тарту мақсатында құрылады.

Индустриялық  аймақтар жеке кәсіпкерлікті дамыту үшін экономикалық және ұйымдық жағдайларды  қамтамасыз ету мақсатында құрылады.

Индустриялық  аймақтардың міндеттері:

1. өнеркәсіп саласындағы жеке кәсіпкерлікті жедел дамытуға жәрдемдесу;
2. жаңа өндірістер инфрақұрылымын құруға және дамытуға арналған шығындарды оңтайландыру;
3. өндіріс тиімділігін арттыру;
4. халықты жұмыспен қамту.

 

 

 

№3 Тақырып. Тиімді жетекшінің басқару стилі.

 Лекцияның негізгі  мақсаты: студенттерді басқарушының психологиялық портретімен таныстыру, сонымен қатар басқарушының психологиялық бейнесін жасайтын қасиеттерін талдау. Әр түрлі ғалымдардың басқарушылық қызметті зерттеу еңбектеріне шолу жасау.

1. Тиімді басқарушы-ның психология-лық портреті
2. Басқару стилі: психологиялық характеристика

Негізгі басқарушының психологиялық  портретін қарастырып өтетін болсақ, біріншіден басқарушылық- бұл жеке меншік және т.б. Барлық менеджменттің  еңбек капиталын қарастырсақ  менеджердің идеалды сапалылығын  көрсетеді.

Бұны екі топқа бөліп  көрсетуге болады:

        1.Биологиялық және әлеуметтік-экономикалық характеристикасы.

1. Жеке меншік сапалылығы.    

 

 Биологиялық менеджер  сапасына келесідей түрлерін  көрсетуге болады-    

1. Жынысы
2. Жасы
3. Денсаулығы
4. Темперамент
5. Қабілеттілігі

 

  А.А.Урбанович атап  өткендей- психалогияны зертеу барысында  көбісі белгіленгін болатын, өйткені  басқарушы арасында әр түрлі  рангісінде бір қатар ұқсас  мнез-құлқы бар. Әр авторларда  көбнесе келесідей түрлері кездеседі.

 

1. Интеллект
2. Инициатива және активті іскерлі адам 
3. Өзіндік сезім
4. Қабілеттілік

 

  Эмперикалық зерттеу  барысында Ч.Магерисон «Австралия»  және Э.Какабадзе «великобритания»  зертеушілер бірнеше компаниялардан  әр деңгейдегі жеті жүз басқарушыларды  жинап басқарушының перспективасына  байланысты сұрақтар қойған болатын.  Олардың бірінші алтыншылары  келесідей-

 

1. Адамдармен жұмыс жасау қабылеттілігі және дилегерлеу
2. Барлық сенімділікті өзіне алып тәуекелге баруға дайындығы
3. Отыз бес жасқа дейінгі аралық ішінде басқарушылық қабылеттілігін толтыру
4. Қандай жағдай болмасын басқарушы стильді оңай ауыстыра білу
5. Отбасылық көмек

Ең керекті болып бірінші  сапалы екі адам болып саналады. Бұл проблемаларды шешу барысында  ғылыми-практика негізінде екі ұлы  отандық моделінде профессиограммалық басқарушылықа тоқталып өтеміз. В.М.Шепель профессиограммалық басқарушылықа  үш негізгі сапалы блоктарды бөліп  көрсеткен «незаурьадный интелект, білім фундаменті, қабылеттіліктің  жеткіліктілігі».

Екінші блог өзімен келесідей  сапалы түрлерін көздейді.

1. Идеялық – адамгершілік.
2. Ғылыми професионалды сапасымен өзіне білімді қосады
3. Ұйымдастырушылық сапасына барлығы да қосылады
4. Психофизикалық сапасына соматикалық және психикалық деңгейлер кіреді

 

Үшінші блок негізгідей спецификалық жеке тұлға адамдардың сапасы кіреді, өйткені басқарушылық толықтай профессионалды, компитентті, ұйымдастырушы болып  танылды. Алайда ұйым ішінде олар танымал  болып болып келеді. В.М.Шепель психология-мамандығында келесідей сапаларды белгілейді:

1. Коммуникабельділік
2. Эмпатиялық
3. Психоанализділікке деген қабілеттілігі
4. Стреске деген төзімділік
5. Шешендік «Красноречив»
1. Эмоционалды және іскерлік лидер
2. Жанасқан «контактность»
3. Интеграциялық әлеуметтік функционалдық қабілеттілігі
4. Қорқынышқа деген төзімділік