Авто ісі пәнін оқыту әдістемесі

 Кәсіпке   баулу  мұғалімнің  оқушыларға  техникалық,  технологиялық білім мен ептілік беретін,  оқу және  еңбек үрдісін ұйымдастыратын,  балаларды перспективалық  технологиялармен  таныстырып,  олардың полутехникалық көзқарасын  жоспарлы  оқу үлгісі.

   Технологиялық  еңбек  сабақтарын  жоспарлау  оқу  үрдісін  ұйымдастырудағы  нақтылықты,  бағдарламада  қойылған  мақсаттарды  жүзеге  асыруға,  шеберханалар  мен  кабинеттерді  ұтымды  пайдалануға,  сапасы  жоғары  өнім  дайындауды  қамтамасыз  етуге  мүмкіндік  береді.

     Мұғалімнің сабаққа дайындығы  мынадай түрлері  қолданылады:  бір  жылға  арналған  күнтізбелік  - тақырыптық  және  әр  сабаққа  арналған  жоспарлау.  

Оқушылардың білім, білік және дағдыларын бақылау, бағалау  педагогика ғылымы мен практикасында белгілі бір әдістерді қолдану негізінде жүзеге асады.

Олар мыналар:

• ауызша баяндау (әңгіме, жеке дара, топтық,  фронтальдық сұрақ)
• жазбаша бақылау;
• практикалық бақылау (лабораториялық жұмыстарынан,еңбек операцияларын орындау, тәжірибе жүргізу).машиналы бағдарламалап бақылау;

 

26. Аккумкулятор  батареясы тақырыбын оқытудың тиімді әдістері мен формалары .

Аккумуляторлы батарея тізбекті жалғастырылған үш немесе алты қышықылды аккумулятордан тұрады.

    Батареяның  құрлысы: Эбониттен немесе қышқылға  төзімді пласмасадан жасалған бактың батареяны құрайтын аккумуляторларға арналған бөлімшесі болады. Әрбір аккумляторға тор түріндегі кезектесіп келетін оң және теріс қорғасын пластиналар блогы орналастырылған олар қорғасын тотығынан – қызыл жосадан және глеттен немесе тотықтандырылған қорғасын ұнтағыннан әзірленген массамен толтырылған.

    Әрбір  аккумулятордағы теріс пластинаның  саны оң пластинаға қарағанда  біреуге артық болады, сондықтан  блоктың сыртқы екі жағында  да теріс пластиналар болады.  Оң пластиналар теріс пластиналардан сілтісіздендірілгенг ағаш сүрегінен, шынылы киізден, эбониттен немесе пластмасадан жасалған уақ тесікті сепораторлармен бөлінген.

Аккумулятор батареяларының ақаулары: Автомобильді пайдаланған  кезде оны күтіп ұстау ережелерінің сақталмауы себепті аккумулятор батареялары түрлі ақауға ұшырайды, олар мыналар:сульфатация, өздігінен тез зарядсыздану,қысқа мерзімді тұйықталу, бактың жарықшақтары арқылы электролиттің ауаға және полюс штырьлерінің тотықтануы.

 

28. Авто әсі пәніндегі Автомобильді пайдалану  және техникалық қызмет көрсету  тарауын оқытудың тиімді әдістері мен формалары.

  Автомобильдерге техникалық күтім жасау жүйесі мына мақсаттарды көздейді: механизімдердің бүлінуіне жол бермеу, бөлшектердің тозуын азайту, сөйтіп автомобильдің жұмысққа жарамдық мерзімін ұзарту. Автомобиль жұмыс істеген кезде оның бөлшектерінің бекілісі босайды  да, содан барып содан барып олар бүлініп сынатын болады.  Босаған болтар мен гайкаларды  міндетті түрде әр мезгіл бұрап бекітіп отыру –кездейсоқ сынудан аулақ болуға мүмкіншілік береді.

Бөлшектердің  тозуы салдарынан олардың жапсар араларындағы саңылаулар кеңейіп кетеді де, содан автомобиль механизімдерінің нормаль жұмысы бұзылады. Бір-бірімен  тиісетін бөлшектердің аралығында саңылауларды мезгі-мезгі реттеп, яғни оларды барынша азайтып, шектелген шама-қалпына келтіріп отыру керек.

Автомобиль  механизімдеріндегі май мезгілі  асқанда өзінің майлағыш қызметін жоғалтады. Сондықтан механизімдердегі майды  әрдайым еселеп отыру және оны  тағайындалған мерзімдерде алмастырып тұру керек.

Сөйтіп автомобильді куту жұмысы  профилактикалық  шара түрінде жүргізіліп отыруға тиіс, басқаша айтқанда тексеу, реттеу, майлау және бөлшектерді бұрап бекітіп  отыру шаралары уақтылы жүргізіліп, автомобиль механизімдерінің бұзылып  бүлінуіне жол бермеуі тиіс.

Автомобильдердің  техникалық күтім шараларының жоспарлы-сақтықжүйесі жасалынған; бұл жүйе бойнша автомобильдер  километр есебімен белгілі мөлшерде жол жүргенен кейін, олардың эксплуатациялық  сапалары, тағайындалған күту-баптау жұмыстары орындау арқылы, ұдайы бапты қалпына келтіріліп отырады.

Автомобильді  техникалық күту жұмыстары – тазарту-жуу, бақылау-тексеру, майлау, бұрап-бекіту және реттеу операцияларынан тұрады.

Автомобильді  техникалық-күту-баптау жұмыстарын, өздерінің  көлемі мен мерзіміне қарай, мынадай түрлерге бөледі.

• күнделікті техникалық күтім – (КТҚ);
• бірінші техникалық күтім (баптау) – (ТҚ-1);
• екінші техникалық күтім (баптау) –(ТҚ-2);
• маусымдық техникалық күтім (баптау) – (МТҚ).

Автомобильді  күнделікті техникалық күту жұмыстары – гараждан шығар алдында, жол-жөнекей жасалатын кідіріс кездерінде және гаражға қайтып оралғанда жүргізіледі.

Жолға шығар  алдында автомобильдің басты  түйіндері  мен механизімдері  тексеріледі және олардың қызметінің дұрыс-бұрыстығы байқалады. Жол үстінде механизімдердің жұмысы бақыланылып отырады, ал рейстен қайтып оралғанда автомобильді жинастырып тазартады, жуады қарап тексереді және оған жанар май құяды Күнделікті техникалық күтім жұмыстарының  негізгі түрлері осы тарауға арналған практикалық  жұмыстарда көрсетілген,  ал жеке механизімдерге қатысты  күтім – жоғарыда, олардың құрлысы мен күтімі баяндалған тарауларда көрсетілген.

 

29. Кәсптік оқыту сала бойынша сабақтарында пән аралық байланыстарды пайдалану әдістемесі

Пәнаралық байланыс- оқытудың қазіргі кезеңдегі ең көп қолданылатын үрдістерінің бірі. Ол пәндер арасындағы заңды байланыстылықты реттейді, оқушылардың алған білімдерінің бір-бірімен сабақтастығын бір жүйеге келтіреді. Пәнаралық байланыс студенттің меңгерген білімін кешенді түрде пайдалана білуге жол ашады. Бұл мәселенің ең негізгі дидактикалық міндеті – оқыту үрдісінің білім беру, тәрбие беру, дамытушылық сипатының арасындағы байланысты күшейте отырып, білім сапасын көтеру болып табылады.

Пәнаралық  байланыстың  алдына қоятын мақсаты сан алуан. Бірі пәнаралық байланыс бойынша білімнің теориялық негізін күшейтуді көздесе, екіншісі, пәнаралық байланыс арқылы оқушылардың дүниетанымын қалыптастыруды, үшіншісі осы мәселе негізінде оқушылардың практикалық дағдылары мен шеберліктерін дамытуды тағы басқа сол сияқты түрлі- түрлі мақсаттарды көздейді. Сонымен қатар, пәнаралық байланыс арқылы оқушылардың оқу-танымдық қызметі мен оқытушының оқыту  қызметінің өзара байланысын күшейту мәселесі де қарастырылуы мүмкін.

Оқытуда пәнаралық  байланыс  мәселесін жүзеге асыру арқылы білім беру үрдісінің пәндік құрылымына сүйене отырып, оқушы санасында қоршаған ортадағы нақты құбылыстар жөнінде білім жүйелерін беру, олардың дүниенің біртұтастығы туралы ұғымын қалыптастыру мақсаттары жүзеге асады.

Техникалық  және кәсіптік білім беретін оқу орындарында пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру оқытушының аса күрделі әдістемелік міндеттерді шешуін талап етеді. Себебі,  оқытушы тек бір ғана негізгі пәннің мазмұнын, мақсатын, әдістерін меңгеріп қана қоймай, арнайы пәндердің, мысалы «Техникалық анализ және өндірісті бақылау», т.б. бағдарламаларын, мазмұнын, мақсатын және  оларды оқытуға қойылатын талаптарды жете білуі қажет. Сондықтан аналитикалық химия пәнін оқытуда пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру үшін осы пәндерді оқытатын  оқытушылар бірлесіп жұмыс істегенде ғана жетістікке қол жетеді.

 

30. Авто ісі пәнәндегі  Оталдыру жүйесін оқыту әдістемесі.

Оталдыру жүйесіне мыналар кіреді: тұтандыру катушкасы, үзгіш-бөлгіш, конденсатор, оталдыру свечлары, оталдыру ажыратқышы және сымдар. Көрсетілген жабдықтармен бөлшектер екі электір тізбегін жоғары және төменгі кернеулі электр тізбегін түзеді.

      Оталдыру жүйесі мынадай әдіспен  жұмыс істейді: Оталдыру іске  қосылғанда және үзгіш контактілері  тұйықталғанда төменгі кернеулі  тізбектің бойымен аккумуляторлы батереядан келетін ток өтеді. Төменгі кернеулі токтың тізбегі батереяның оң, шығару штыры-стартердің тартқыш релесінің қысқышы-оталдыруды, ажыратқыш-тұтандыру катушкасының қысқышы ВК-Б қосымша кедергі-қысқышы, ВК-бірінші реттік орам қысқыш Р-үзгіштің қозғалмалы контакт-масса батереяның теріс, шығару штыры.

      Оталдыру катушкасының бірінші  реттік орамымен өтетін төменгі  кернеулі ток оның кіндік темірінде  екі орамының да сым орамдарынан  өтіп кететін магнит өрісін  түзеді. Айналып тұратын жұдырықшаның дөңес үзгіштің қозғалмалы контактісінің рычагын баса отырып, бұл контактіні қозғалмайтын контактіден әкетеді, алғашқы токтың тізбегі үзіліп, катушканың кіндік темірі магнитсіздендіріледі. Осының нәтижесінде оталдыру катушкасының екінші реттік орамында электр қозғалтқыш күш индукцияланады, оның шамасы кіндік темірдегі магнит ағынының тез кемуі және осы орамның сым орамдарының санының көптігіне байланысты  16 000-20 000 вольтке жетеді. Екінші ретік орамдағы индукцияланған электр қозғалтқыш күштің әсерімен свечалардың электрдтарында ұшқын разряд пайда болады да, екінші орамның тізбектерінде жоғары кернеулі ток пайда болады. Жоғары кернеулі токтың тізбегі: катушканың екінші орамы-бөлгіштің қақпағының орталық кантактісі-ротор – бүйір контакт – жоғары кернеулі сым – свечалардың электродтары – масса – аккумуляторлы батерея – стартердің қысқыш релесі – тұтандыруды ажыратқыш – қосымша кедергі – катушаның бірінші реттік орамы – екінші орам.

 

31. Кәсіптік оқыту сала бойынша сабақтарында оқытудың дәстүрлі емес әдістерін пайдлану.

Оқытудың дәстүрлі емес түрі- ең тиімді сабақ. Оқыту үрдісінде  дәстүрлі емес сабақтарды пайдалану  оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын, белсенділігін арттырады, жалпы  оқуға деген ынтасын тудырады деген пікірлер айтылып жатыр. Мен  де осы пікірлерге қосыламын. Бұл – дұрыс ой.

Дәстүрлі емес сабақ түрлерін өтудің мәні мынада:

- оқушылардың  танымдық белсенділігі, оқуға қызығуы  артады;

- оқушылардың  бастамашыл, шығармашылық әлеуеті  дамиды;

- мұғалім оқыту  мен тәрбиелеудің қолайлы жағдайын  іздестіреді.

- режиссерлік,  орындаушылық, әртістік, т.б. қабілеттерін  жетілдіріп, кәсіби мәнге ие қасиеттерін  қалыптастырады, т.т.

Оқытудың дәстүрлі түрлерінің (дәріс, семинар, зертханалық  және тәжірибелік жұмыстар, консультация, емтихан, сынақ) мүмкіндігі шектеулі, мұғалім тек оқыту жағдайында ғана болады. Ал дәстүрлі емес сабақ түрінде мұғалім режиссерлік, консультанттық, ойлап табушы немесе суретшілік, сондай-ақ оқушының белгілі іс-әрекетін, мектептегі білім үрдісін ұйымдастырушы міндеттерін бірдей атқара алады. Мұндай әртүрлілік оқушылардың жан-жақты дамуын, оның ой іс-әрекетінде жүйелік сипаттамаларының болуын қамтамасыз етеді.

Дәстүрлі емес сабақтарды өткізу мұғалім мен оқушылар тарапынан мынадай іс –қимылдарды  талап етеді:

- Сабақтың алдын-ала  өте ұқыпты дайындалуы: арнайы тапсырмалар беріледі, сабақ мақсаты, құрылымы, әр оқушының міндеті мен рөлі түсіндіріледі. Қажетті дидактикалық материалдар мен әр түрлі көрнекіліктер әзірленеді.

- Сынып және  әр оқушы ерекшеліктеріне , білім  деңгейлеріне сәйкес сабақтың жүру барысы тыңғылықты ойластырылады. Нақты жоспарланады.

-Нашар үлгеретін  және білімге немқұрайлық танытқан  оқушылардың танымдық іс-әрекетін  жандандыруға ерекше көңіл бөлінеді.

Дәстүрлі емес сабақтардың өткізілуі де алуан  түрлі, мұғалім қиялында шек болмайды, тек түпкі мақсат – сабақты жандандыру, оқушының білімге қызығуын арттыру, еш өзгеріссіз сақталуы тиіс. Дәстүрлі емес оқытудың ең маңызды әдістерінің бірі – «Сын тұрғысынан ойлау» стратегиясының пікірталас әдісі. Психологтердің пікірінше, жоғары сыныптардағы пікірталас өз нәтижесін беруі мүмкін. Педагогикада мұны коммуникативтік әдіс деп атайды, ол жаңа оқыту тәсілі бойынша «дебат» бағдарламасы деп те аталады.

Пікірталас - әлдебір  сауал, сұрақ немесе мәселені талдау, талқылау. Пікірталас, әдетте, адамдар әр түрлі көзқараста болып, бірыңғай пікірге келмеген күрделі мәселеге айналады.

Пікірталас  оқушылардың ақыл-ойын, тілдік қарым-қатынас  жасау қабілетін жетілдіріп, тұлға  ретінде қалыптастыруға әсерін тигізеді.

 

32. Авто ісі пәніндегі Карданды беріліс  тақырыбын оқыту әдістемесі.

Кардандық беріліс  берілістер каробкасын  бас беріліспен қосады. Бұл механизмдердің біліктері  түрлі жазықтықтарда орналасқан және олардың а.расындағы қашықтық ав-томобильдің жүрісі кезінде ұдайы  езгеріп отырады.

Қазіргі автомобильдердің бәрінің де бас кардандық біліктің  екі топса орнатылады. Бір кардандық топса жетектелуші білік айнымалы жылдамдық береді. Біліктің  қарсы жақ басында пайда болатын өзгермелі айналысты жою үшін екінші кардандык топса орнатылады.

Әмбебап топса  крестовинадан және екі айыршадан  тұрады. Үйкелісті азайту үшін крестовина өзінің  цапфаларымен.айыршаның тесіктеріндегі инелі подшипниктерге  орнатылған. Кардандық берілістің сыртқы айыршаларында фланцтер болады; бұлардың біреуі арқылы кардандык білік берілістер коробкасы біліктің фланеціне, ал екіншісімен бас беріліс валының фланеціне  бекітілген. Ішкі айыршалар кардандық айыршалар мен жалғасқан. Олар біліктерге  не тікелей пісіріп бекітіледі, немесе оларға шлицтер арқылы бекітіледі. Рессора майысқан кездерде берілістер коробкасы мен бас берілістің ара қашықтығы бойлама бағытта өзгеріп отырады, сонда бас валдың шлицті қосылысы кардандық берілістің ұзындығын өзгертуге мүмкіндік береді.