«Жолаушылар тасымалы» темір жолы компаниясының тарихы

 

 

 

 

 

Сурет  3 - Датологиялық  (ДЛМ)  модель

4. Физикалық жобалау

Даталогилық модельді сақтау үшін физикалық модель  қолданылады. ДБ сәйкес жобалау кезеңдерін физикалық жобалау деп атаймыз. Физикалық модель есте сақтайтын құралдарды, сақтау ортасында деректерді физикалық ұйымдастыру тәсілдерін анықтайды.

ДБ құрылымын анықтайтын сипаттамасы сақтау сызбасы деп атаймыз. Физкалық жобалау кезеңінде орындалатын жұмыстар санына жататындар:

• Тасымалдаушы типін таңдау,
• Деректерді ұйымдастыру тәсілдері,
• Қатынау әдістерін таңдау,
• Физикалық блок өлшемдерін анықтау,
• Сыртқы тасымалдаушыда деректерді орналастырумен басқару,
• Бос жадымен басқару, деректерді қысу және қысу үшін қолданылатын әдістердің мақсаттылығын анықтау, физикалық модельді бағалау және т.б.

ДБ физикалық жобалауының мақсаты – есептеуіш қорларын тиімді қолдану (дисктік жады, орталық процессордың уақытынан және т.б.). Физикалық құрылымның жобалануы ДБ сақталу ортасына, ДБ жеке кестелерінің өрістерінде деңгейлерде сақталатын деректердің форматтарын және т.б.

Деректер файлдарының физикалық құрылымын ұйымдастыру сызықтықжәне сызықтық емес болып бөлінеді

   Физикалық жобалау  Microsoft Access- те Деректер базасын құру арқылы жасалады. MS Access – те  деректер базасықұруға,  деректерді қосу, өзгерту, таңдауды және кейіптеуге мүмкіндік беретін деректер мен әдістердің құрылымдалған және өзара байланысқан жиынтығы болып табылады.

MS Access-пен жұмыс істеу  деректер базасыныың белгілі  бір объектілерін – кестелерді, сұраныстарды, формаларды, есеп берулерді, макростарды, модульдерді құруын  ұсынады.

 

1. Теміржолдағы жолаушылар есебі деректер базасын құру.

 

      «Теміржолдағы жолаушылар есебі » ДБ құру үшін  Access-ті іске қосыңыз, шыққан терезенің сол жағындағы Новая база данных пунктін шертеміз;

«Файл новой базы данных» терезесіндегі Имя файла өрісінде деректер базасының атын «Теміржолдағы жолаушылар есебі» деп жазыңыз және сіз құрған деректер базасын сақтайтын папканы таңдап алыңыз немесе құрыңыз.

<Создать> батырмасын  шертеміз.

пайда болған сол жақ терезеде "База данных" Access –тің барлық элементтерін шақырады (кесте, сұраныс, форма и т.б.). Терезеде құратын қөұжаттын түрін таңдап алыңыз. Сіз кесте құратындықтан Кесте бөлімін таңданыз. <Создать> батырмасын басамыз.

    Деректер  базасы кестесін құру үшін  келесі операцияларды орындаймыз:

пайда болған терезеде терезенің сол жақ панеліндегі "База данных" өрісі Access-тің барлық объектілер типтерін (кесте, сұраныс, форма және т.б.) шақыруға арналған басқару элементтері жинақталған. Терезеде құрылатын құжаттың типін таңдап алыңыз. Сіз кесте құратындықтан, Кесте бөлімін таңданыз. <Создать> батырмасын басамыз.

    «Новая таблица» сұхбаттық терезесі ашылады, оның оң жағында ары қарайғы жұмыс барысының нұсқаулар тізімдері бар:

бұл жерде бірнеше нұсқаулар берілген, олар: 

     Кесте  режимі – кесте режимінде жаңа кестені құруға мүмкіндік береді;

     Конструктор – кесте Конструкторында жаңа кесте құруға мүмкіндік береді;

    Кесте  шебері – Шебер көмегімен жаңа кесте құруға мүмкіндік береді, яғни өрістерді берілген шаблондар бойынша таңдауға болады;

Кесте импорты – сыртқы файлдан ағымдағы деректер базасына кесте импортын жүзеге асыруға мүмкіндік береді;

Кестелер арасындағы байланыс – сыртқы файлдардағы кестелермен байланысқан кестелерді құруға мүмкіндік береді;

 Біз конструктор режимін таңдап, ОК батырмасын шертеміз. Конструктор терезесі ашылады.

 

      Кесте өрісін анықтау. Кестенің өрістерін анықтау үшін:

«Имя поля» бағана жолына Теміржол коды бірінші өрістің атауын енгізіңіз;

«Тип данных» бағана жолындағы тізім батырмасын шертіп, ішінен Сандық типін таңдаңыз, ал өрістің өлшемі – Бүтін (Общие вкладкасындағы) болады;

Теміржол коды өрісін кілттік деп аламыз. Ол үшін аспаптар панеліндегі кілттің суреті тұрған батырманы шертеміз  немесе контекстік мәзірді шақырамыз;

Теміржол коды өрісіне деректерге шектеулерді енгізіңіз; бұл деректер қайталанбауы керек;

Общие вкладкасындағы Индексированное поле параметрі жолын шертіп, тізімнен Да (совпадения не допускаются) пунктін таңданыз;

Теміржолдағы жолаушылар есебі ДБ кестесінің барлық қалған өрістерін 1-кестеге сәйкес анықтау үшін жоғарыда көрсетілген іс-әрекеттерді орындаңыз.

 

 

 

 

 

Кесте 9 -  Теміржол

Өріс атауы	Деректер типі	Өріс ұзындығы
Теміржол коды	Сандық	Бүтін
Поезд коды	Сандық	Бүтін
Жолаушыларкоды	Сандық	Бүтін
Жолсеріктер коды	Сандық	Бүтін
Станция коды	Сандық	Бүтін
Вагон бағыты	Сандық	Бүтін

 

 

 

 

 

 

 

 

!Кілттік өріс ретінде Теміржол коды өрісін беріңіз.

• құрылған кестені Теміржол деген атаумен сақтаймыз. Ол үшін «Закрыть» белгісіне басыңыз. Шыққан терезеге кесте атын Теміржол деп енгізіп, ОК батырмасын шертіңіз.

Конструктор режимін пайдаланып  Поездың аты, Қарағанды-Балқаш жолаушылары, Астана –Алматы жолаушылары, Теміржолдағы жолсеріктер, Станция, Вагон бағыты кестесін құрамыз.

Кесте 10 – Поездың аты

Өріс атауы	Деректер типі	Өріс ұзындығы
Поездың коды	Сандық	Бүтін
Поездың аты	Мәтіндік	20
Басшылар саны	Мәтіндік	25
Жолсерік саны	Сандық	Бүтін
Қызметкерлер саны	Сандық	Бүтін
Жолаушылар саны	Сандық	Бүтін

! Кілттік өріс ретінде Поездың  коды өрісін беріңіз.

 

 

Кесте 11 - Қарағанды-Балқаш жолаушылары

Өріс атауы	Деректер типі	Өріс ұзындығы
Жолаушы коды	Сандық	Бүтін
Фамилия	Мәтіндік	25
Аты	Мәтіндік	20
Әкесінің аты	Мәтіндік	30
Туған жылы	Күн/Уақыт
Вагон түрі	Мәтіндік	50
Станция	Мәтіндік	55

! Кілттік өріс ретінде Жолаушы коды өрісін беріңіз.

Кесте 12 - Астана –Алматы жолаушылары

Өріс атауы	Деректер типі	Өріс ұзындығы
Жолаушы коды	Сандық	Бүтін
Фамилия	Мәтіндік	30
Аты	Мәтіндік	15
Әкесінің аты	Мәтіндік	20
Туған жылы	Күн/Уақыт	Бүтін
Мекен – жайы	Мәтіндік	25
Жұмыс орны	Мәтіндік	45
Вагон түрі	Мәтіндік	50
Станция	Мәтіндік	50

 

! Кілттік өріс ретінде Жолаушы коды өрісін беріңіз.

 

Кесте 13 - Жолсеріктер

Өріс атауы	Деректер типі	Өріс ұзындығы
Жолсеріктер коды	Сандық	Бүтін
Фамилия	Мәтіндік	20
Аты	Мәтіндік	15
Әкесінң аты	Мәтіндік	25
Мекен – жайы	Мәтіндік	30
Лауазымы	Мәтіндік	20
Жұмыс графигі	Күн/Уақыт	Бүтін
Жұмыс істейтін поезды	Мәтіндік	20

! Кілттік өріс ретінде Жолсеріктер коды  өрісін беріңіз.

Кесте 14 - Станция

Өріс атауы	Деректер типі	Өріс ұзындығы
Станция коды	Сандық	Бүтін
Станция атауы	Мәтіндік	50

! Кілттік өріс ретінде Станция коды  өрісін беріңіз.

Кесте 15 – Вагон бағыты

Өріс атауы	Деректер типі	Өріс ұзындығы
Вагон бағыты коды	Сандық	Бүтін
Вагон түрі	Мәтіндік	50
Міну уақыты	Күн/Уақыт	Бүтін

! Кілттік өріс ретінде Вагон бағыты коды өрісін беріңіз.

Деректер схемасын жасау үшін кестелер арасында байланыстарды орнатамыз, ол үшін келесі операцияларды орындаймыз:

-аспаптар панеліндегі батырмасын шертіңіз немесе Сервис → Схема данных командасын орындаңыз. Экран бетіне Схема данных терезесі шығады;

• аспаптар панеліндегі батырмасын басыңыз немесе Связи → Добавить таблицу командасын орындаймыз;
• пайда болған терезеде бір кестенің атауы ерекшеленіп тұрады. <Добавить> батырмасын шертеміз
• ерекшелеуді келесі кестенің атауына ауыстырыңыз да, <Добавить> батырмасын шертіңіз. Қалған екі кестені дәл осындай командаларды пайдаланып   қосамыз;
• <Закрыть> батырмасын шерте отырып, терезені жабамыз;
• Теміржол және Поезд аты кестелері арасында байланыс орнату үшін, тышқан тетігін Поезд аты кестесіндегі «Поезд коды» өрісіне апарып, сол жақ батырмасымен Теміржол кестесіндегі «Поезд коды» өрісіне апарып қоямыз. Экран бетінде «Связи» терезесі ашылады;
• Обеспечение целостности данных қасиетіне жалауша орнатамыз. Егер екі өрістің де типтері бірдей болмаған жағдайда, мұны орындау мүмкін емес.
• <Создать> батырмасын шертеміз. Байланыс құрылады;