Көпірлі кранды жобалау

 

Жүк көтеру арбашасының қозғалу уақыты:

 

t₂=L₂/V₂=41/37,8=1,08 мин.                                                                          (76)

 

мұндағы: L₂=41 м - жүк көтеру арбашасының жүретін жолы.

Кранның қозғалу уақыты:

 

t₃=L₃/V₃=500/60=8,33 мин.

 

мұндағы: L₃=500 м – кранның жүретін жолы.

 

Т₁=10+(4*0,83+1,08+8,33)*0,67=18,54 мин.

 

Жобаланған  нұсқа:

 

T₃=t_н+t_зах+t_о+4*t₁+t₂+t₃+t₄

 

мұндағы: t_н, t_зах, t_о-төкпелі жүкке дәл әкелу, қармау, жіберу уақыттары                                                                            t_н+t_зах+t_о=3 мин ; a =1- операциялардың үйлесімі ;t₄- грейфердің қозғалу уақыты.

Грейфердің қозғалу  уақыты:

 

t₄=1/n=1/1,2=0,83 мин.

 

Т_з=3+4*0,85+1,08+4,17+0,83=12,48 мин.

 

Келтірілген есептерден жобаланған кранның жұмыс циклының ұзақтылығы 30% -ке төмен екенін көріп отырмыз.

 

6.4 Кранның жұмыс уақытының жылдық қорын анықтау

 

Кранның жылдық пайдалану  өнімділігін есептеу үшін алдымен  оның жұмыс уақытының жылдық қорын  анықтауымыз керек. Жұмыс уақытының  жылдық қоры оның таза жұмыс істеген  сағаттарының жалпы саны.

Техниканың бір жылдағы  жұмыс істеген сағаттарының саны келесі формуламен анықталады:

 

Т_г=Т_ф/((k_см*t_см)^-1+D_р)

 

мұндағы: Т_ф=250 күн - жұмыс уақытының жылдық қоры; t_см=7,61 сағат - жұмыс кезеңінің орташа ұзақтығы; k_см=2 - кезең коэффициенті

Кранды жөндеу және техникалық қызмет көрсетуге кеткен уақыттың ұзақтығын келесі формуламен анықтайды:

 

D_р=S(d_pi+d_ni)*a_i/Т_ц

 

мұндағы: d_pi – техниканың аралық жөнделуге және ТҚ-ға келу ұзақтығы. Базалық және жобалық нұсқаға кететін уақыт: ТҚ-1=1күн, ТҚ-2=2 күн; d_ni – жөндеудің ұзақтығы, оның жөндеуге апарылған, қайтып келген уақыты. Аралық жөндеуге кететін осы уақыт 5 күн;a_i – ТҚ-ң және жөндеулердің саны.

 

D_р=2*7,61*12+2*7,61*2*3+2*7,61*(5+5)*1/12500=0,034.

 

Техниканың 1 жылдағы  жұмыс уақыты:

 

Т_г=250/((2*7,61)^-1+0,034)=2505сағат.

 

^{6.5 Жұмысшылар мен қызметкерлердің саны және жалақыларының қоры}

 

^{Өнеркесіпте жұмысшылар екі топқа  бөлінеді – негізгі  және көмекші} 

1. ^{Негізгі жұмысшылар}

 

 ^адам

 

^{2) Көмекші  жұмысшылар} 

^{Бұл жұмысшылар өнімді өндіруде тікелей технологиялық процеске қатыспайды, олар негізгі жұмысшыларға қызмет жасайды. Бұлар жөндеушілерге, тасымалдаушылар, электриктер т.б. Өнеркәсіп саласы бойынша оларды орта есеппен 25-35 пайыз мөлшерінде алуға болады. Мұнда біз 25% деп аламыз, сонда}  

 ^адам

^{Жалпы жұмысшылар}

                                              ⁽⁷⁷⁾

 

 ^адам

 

^{6.6 Қызметкерлер}

 

^{Өнеркәсіп салаларындағы қызметкерлерге техника инженерлері, инженер экономистер, есеп шот қызметкерлері және кіші қызмет атқарушылар жатады. Бұл қызметкерлердің санын негізгі және көмекші жұмысшылардың санына қарай пайызбен есептейді. Өнеркәсіп салаларында қызметкерлердің санын орта есеппен кесте бойынша келесі мөлшерде алуға болады.}

 

^{6.7 Жалақы қорын есептеу}

 

^{Кәсіпорында орындардың жұмыстардың  күрделігіне сәйкес түрлі разрядқа жататындығын жұмысшылар негізінде  алты разрядқа бөлінеді. Жалақыны есептеу  үшін жұмысшылардың  разрядын есептеп  шығару керек. Мысалы, кәсіпорында негізгі жұмысшылардың орта разряды – төртінші разряд, көмекші жұмысшылардың разряды – екінші разряд болсын.}

^{Әр  уақытта халықшаруашылығы бойынша минималдық еңбек ақының мөлшері  туралы статистикалық  мәлімет беріліп  отырады. Осы мәлімет  бойынша ай сайынғы минималдық сағаттық  еңбек ақының мөлшері мына формула бойынша есептеліп отырады:}

                                                                                                    ⁽⁷⁸⁾

^{мұндағы: минималдық сағаттық еңбек ақының мөлшері, теңгемен; елдегі минималдық еңбек ақы, теңгемен;  бір айдағы жұмыс күндерінің саны; бір жұмыс күніндегі сағаттардың саны;}

^{Мысалы, елдегі минималдық еңбек ақы 9200 теңге болсын, айдың ішіндегіжұмыс күні – 22, жұмыс күніндегі сағаттың саны – 8, сонда минималдық сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:}

 

 ^теңге

 

^{Төртінші  разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:}

 

 ^теңге

 

^{Екінші  разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:}

 

 ^теңге

 

^{Негізгі жұмысшылардың жалақыларын  екі түрлі өдіспен  есептейді. Бірінші  әдісте олардың жалақылары өндірілген өнімге тікелей  байланысты болады. Екінші әдісте негізгі жұмысшылардың жалақылары істелген уақытына қарай төленеді, бұл жағдайда мына формула қолданылады:}

 

                                                                                                   ⁽⁷⁹⁾

       

 ^теңге

 

^{Бұл әдіс жаппай мол өндірісте  автоматтық тасқынды жүйелер орнатылған цехтарда қолданылады. Мұнда жүмысшылардың  ролі көбінесе сол  линиялардың жұмысын  бақылаумен өтеді. Бұл  жұмысшылардың сағаттық тарифтік еңбек ақысы  бірнеше әдіспен салыстырғанда 10% - ға кем, себебі жұмысшылардың еңбекақысы өндірілген өніміне қарай төленгенде олардың жұмысқа деген көзқарасы өзгеше болады.}

^{Көмекші жұмысшылардың жалақысы мына формуламен есептеледі:}

 

                                                                                                   ⁽⁸⁰⁾

 

 ^теңге

 

^{6.8 Негізгі жалақы қорын есептеу әдісі}

 

^{Кәсіпорында жұмысшыларға тарифтік еңбек ақымен қатар  бірнеше түрлі  төлемдер жасалады, сол төлемдердің мөлшері тарифтік еңбек ақыдан орта есеппен негізгі жұмысшыларға 6-7 пайыз шамасында болсын, сонымен қатар сыйлықтың шамасы 30 пайз болсын. Жұмысшыларға демалысқа шыққанда қосымша еңбекақы төленеді, оның мөлшері жылдық жалақысынан 9 пайз болсын. Сонда негізгі жұмысшылардың жылдық ақылары:}

 

                                            ⁽⁸¹⁾

 

 

                             ^{теңге              (82)}

 

 ^теңге

 

^{Көмекші жұмысшылардың еңбекақылары жалақылардың мерзімді нысаны бойынша есептеледі, бойынша айтқанда, неше сағат жұмыс атқарғанына сәйкес төленеді:}

                                                                                                ⁽⁸³⁾

      

                                           ^теңге

 

^{мұндағы: көмекші жұмысшылардың саны; уақыттың жылдық нақты қоры, сағатпен; разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбекақының мөлшері, теңгңмен.}

^{Көмекші жұмысшыларға тарифтік еңбекақыларына қосымша  түрлі төлемдер жасалады.Үстеме төлемдердің мөлшері  жылдық тарифтік еңбекақыларынан 4-5 пайыз шамасында, сыйлық 25 пайыз мөлшерінде болады. Демалысқа  шыққан кезде қосымша еңбекақы төленеді, оның мөлшері жылдық тарифтік еңбекақыдан 9 пайыз шамасында. Сонда көмекші жұмысшылардың жылдық еңбекақылары мына формула бойынша есептеледі:}

            

                                      ⁽⁸⁴⁾

 

 

^{Қызметкерлердің еңбекақылары – олардың  жалақылары орындап  отырған жұмыстарының күрделігіне қарай  төленеді, былайша  айтқанда берілген категорияларымен байланысты болады. Мысалы, кәсіпорында  техника инженерлері, мамандықтарына қарай  орта есеппен бірінші категорияға жататын болсын, инженер – экономистер және есеп шот қызметкерлері – екінші категорияға жатсын, сонда:}

^{а) инженер  техник қызметкерлерінің тариф бойынша  жылдық еңбекақылары мына фррмуламен есептеледі:}

 

                                                                                          ⁽⁸⁵⁾

 

^{мұндағы: ИТК – инженер  – техник қызметкерлерінің саны; U – орта разряд бойынша орта айлық  тарифтік еңбекақыларының  саны:}

 

 ^теңге

^{12 –  жылдағы айлар саны.}

 

 ^теңге

 

^{Қызметкерлердің басқа топтарының жалақылары да осы  әдіспен есептеледі, есептеуде ең бірінші  мәселе – қызметкерлердің  әр тобының орта категорияларын анықтап, осы категорияның сағаттық тарифтік еңбек  ақыларын кестедегі берілген мәліметтер бойынша есептеп шығару керек.}

^{ә) инженер  экономистердің}

                                                                                         ⁽⁸⁶⁾

 

 ^теңге

 

^{Кәсіпорындарда  мамандарға да сыйлық төленеді, ол сыйлықтардың мөлшері алып отырған  еңбек ақыларынан 30-40 пайыз мөлшерінде болады, сонда:}

^{б) инженер  техник қызметкерлерінің жылдық еңбек ақылары  мына мөлшерде болады:}

 

                                                                                                ⁽⁸⁷⁾ 

 

 ^теңге

 

^{в) инженер  – экономистердің жылдық еңбекақылары мына мөлшерде болады:}

 

                                                                                                  ⁽⁸⁸⁾

 

                                               ^теңге

 

^{г) кіші қызметкерлер – вахтерлер, тазалаушылар т.б. олардың  разрядтары бірінші  разрядқа жатады, сондықтан  тарифтік коэффиценттері 1,18. Бірінші разрядттың сағаттық тарифтік еңбек ақысының мөлшері:}

 

                                                                                                    ⁽⁸⁹⁾

 

 ^теңге

 

^{мұндағы: елдегі сағаттық минималдық еңбек ақы.}

^{Кіші  қызметкерлердің  жылдық жалақыларының  мөлшері мына формуламен анықталады:}

 

                                                                                             ⁽⁹⁰⁾

 

 ^теңге

 

 ^теңге

 

^{мұндағы: кіші қызметкерлердің саны; орта айлық еңбек ақылары; 12 – жылдағы айлар саны.}

^{Жұмысшылар  мен қызметкерлерді орта айлық жалақылары кестеде келтірілген.}

 

^{3-кесте.}

^{ТИҚ, ИЭ, ЕШҚ және КК жылдық және орта айлық жалақылары.}

Жұмысшылар  мен қызметкерлердің  аталуы	Жалпы жылдық жалақы, мың  теңгемен	Орта  есеппен әрбір  жұмыскерге келетін  жалақы, тг
1. Негізгі  жұмысшылар	11445091,8	23721,5
2.Көмекші  жұмысшылар	1943898	22954,4
3. ИТҚ	4771267,2	45490
4.ИЭҚ	1153900,8	38650
5. Кіші  қызметкерлер	130272	16200
Барлығы	19314158	100340