Кішігірім қонақ үй іс-әрекетін ұйымдастыру және оның спецификасы

Мотель. Қарапайым бірқабатты немесе екі қабатты құрылымдар, қала құрылысынан тыс жерде орналасады, қала шетінде, автомагистраль бойында. Бұл шағын немесе орташа кәсіпорын. Қызметкерлер саны аз, қызмет көрсету деңгейіне сай.

Кемпинг – автотуристерге, мототуристерге, велотуристерге арналған лагерь. Әдетте қала сыртында орналасады, кейде мотельден алыс емес жерлерде. Қонуға арналған орындар беріледі, жиірек палаткаларда немесе жаздық үйшіктерде, олар асты жеке дайындау бөлмелерімен жабдықталған және кейбір үйреншікті ыңғайлықтармен.

«Түнеу және таңғы ас» үлгісіндегі жеке қонақүй. Берілген үлгідегі қонақ үйлер кең таралуын АҚШ-та алды. Бұл қонақ үй шағын немесе орташа сыйымды. Ол қала сыртында немесе ауылдық мекенде орналасады.

Отель-гарни. Клиенттерге шектеулі қызмет көлемін ұсынатын кәсіпорын: жайғастыру және континентальді таңғы ас.

Пансион. Қарапайым стандартты және шектеулі қызмет түрлері бар кәсіпорын. Айрықша белгі, тұрып жатқан қонақтарға толық пансион беріледі.

Қонақты аула. Отельдерден ерекшеленетін жеңілдетілген қызет көрсету стандарты бар, сыйымдылығы аз, қонақтарды қарсы алу және қоғамдық келу орындары жоқ кәсіпорын(холлдардың, вестибюльдердің және т.б).

Ротель. Жылжымалы қонақ үй, бір-екі  орынды бөлмелерден тұартын вагон, онда ұйықтайтын креслолар орналасқан.Киім ауыстыру, дәретхана, ас бөлмесі, тоңазытқыш бар бөлімшелер бар. бір, екі орынды нөмірлерімен вагондарын ұсынатын қозғалмалы қонақ үй. Күндізгі уақытта туристтер түрлі қалалармен, олардың көрікті жерлерімен танысады да, түнде поезде түнейді.

Флотель. Ірі қонақ үй, жиі «судағы курорт» деп те аталады. Туристерге үлкен қызмет жиынтығы ұсынылатын комфортты номерлер.

Ботель. Су үстіндегі шағын қонақ үй, қонақ үй орнына сәйкес түрде жабдықталған кеме қолданылады. сәйкесінше жабдықталған кемені ұсынатын жүзгіш қонақ үй; туристтерге ыңғайлы нөмір-каюталар, белсенді демалыс қызметтері, келісімдер үшін залдар, байланыс қралдарын, көптеген барлар мен ресторандар ұсынылады. Флотельдерді 1990 жылы қарқынды дами бастаған круизді демалысты ұймдастыру үшін қолданады.

Флайтель. Аэроқонақ үй немесе «ұшатын отель». Аса қымбат және саны аз қонақ үй үлгісі. Қону алаңымен және метеоқызмет байланыс жүйесімен жабдықталған.

Алькасар (ағылш.alkazar). Ескі көнеғасырлық сарай, мавритандық стильде (Испания) салынған және жоғарғы таптық отель ретінде өте атақты қонақтар үшін қолданылады: патшалық ақсүйектер, мемлекеттер президенттері және басқалары.

Хостел (ағылш.Hotel): арзанырақ түнек беретін студенттік қонақ үй.

Кондоминимум (латын тілінен condominimum —  бір иелік) – тұрғын үй өрісінде жылжымалы мүлікті бір кешенге айналдырған иегерлер ұйымы, ұйым шекарасында олардың әрбіреуіне жеке, мемлекеттік муниципалдық жекеменшіктену құқығында тұрғын үйлерде баспана немесе тұрғын емес орындар жатады. Кондоминимумды ұстау, жөндеу және іске қосу тәртібі ортақ меншікте қатысушылар арасында келісім-шарт бойынша реттеледі [7].

Таймшер (ағылшын тілінен timeshere – уақытты бөлу) – туристік бизнесте оны белгілі уақыт созылымында қолдану мүмкіндігі бар, бір иелік жылжымайтын мүлік. Ол үш түске топтастырылған (қызыл, ақ және көгілдір) және мезгіл бойынша сұраныс дамуын көрсетеді

RCI (Record Condominimum International) –  ұзақ мерзімді жалдау (25-30жыл) және бүкіл әлемдегі атақты курорттардағы коттедждерді ауыстыру жүйесі (2400 отельдермен курорттар).

Әрбір мемлекетте географиялық орналасу ерекшеліктерін, климаттық жағдайды, бірқатар басқадай факторларды және ең бастысы қалыптасқан сұраныс ерекшеліктерін ескеретін өзіндік кәсіпорын үлгілері қалыптасады

 

Кондаминимум типіндегі қонақ үй. Оның сыйымдылығы 50-ден 500 нөмірлерге дейін, 4-5 нөмірде жеке құрылыстар да болуы мүмкін. Пәтерлер және спорттық құрылыстар типіндегі нөмірлер курорттық қонақ үйлерге аналогиялық болып табылады. Осы қонақ үйлердегі пәтерлер демалыстарда болған клиенттерге қызмет көрсету үшін арналған. Осындай қонақ үйлерге жекеменшіктің екі түрін ажыратады. Кейбір пәтерлер тікелей сатылғандар, олардың иелері жыл бойы тұруға құқығы бар. Басқа тәсілінде пәтерлер уақытта бөлек сатылады (таймшер), мұнда бір жекеменшік иесі нақтылы уақыт аралығында ғана пәтерді иемденуге құқығы болса, екіншісінің ұалған кезеңге құқығының бар болуын айтады. Таймшердің бағасы әдетте келу мерзіміне байланысты болады: аз тартымды кезеңдер арзан болады, ал мерзімі жоғары кезеңдерде оның бағасы өседі. Таймшердің концепциясы мүлікті сатып алудан демалыс үшін ұзақ мерзімге құқығы бар сатып алуға өтуінен тұрады.

Жеке не іс сапар мақсатында саяхаттайтын адамдар бірдей мұқтаждыққа ие болмайды, қонақ үйге деген талап индивидуалды туристтерде де түрлі болады.

Түрлі елдерде қонақ үйді классификациялағанда қазіргі уақытта 30 түрлісі бар түрлі жүйелерді қолданады. Қонақ үйдің классификациясының бір жүйесін енгізуге мемлекеттің мәдени-тарихи дамуымен байланысты кедергі болатын факторлар тізімі бар. Ең көп таралған классификациясы болып табылады:

—   Францияда, Австрияда, Венгрияда, Египетте, Қытайда, Ресейде және халықаралық туристтік алмасуда қатысатын мемлекеттерде қолданылатын «жұлдыздар» жүйесі;

—   Грецияда қолданатын «әріптік» жүйесі;

—   Ұлыбританияға сипатты «тәж» не «кілттер» жүйесі;

—   разрядтар жүйесі.

Дүние жүзінде тәжірибе көрсеткендей, көптеген қонақ үй түрлілігін, оның жайландырылуы мен сервисін осы ресми 5 категорияға кіргізу м.мкін емес. Шындығында, орналастыру құралдарының сапасын сипаттайтын параметрлер саны жүздеген болады.

Ең көп таралған қонақ үй классификациясы француздық ұлттық классификациясы болып табылады. Оған сәйкес барлық қонақ үйдің комфорттылығына байланысты «жұлдыздар» деп аталатын категорияларға бөлінеді.

Австрия – туристтерді қабылдау бойынша дүние жүзі лидерлерінің бірі болып саналады. Онда таулы бөліктердегі қонақ үйлердің 20 мыңын санауға болады. Австриядағы қонақ үйлер 5 жұлдызды жүйемен бағаланады, бірақ ауыл жерлерінде категорияларға кірмейтін қонақ үйлер кездеседі. Австриялық 3 және 5 жұлдызды категориялы қонақ үйлер бір көзге қарағанда бір-бірінен аз ерекшеленеді. Осы қонақ үйлердің көп бөлігінде хауыз, сауна, ресторан, бар, кафе, соляриялар бар. Барлық қонақ үйлердің ұқсастықтары – көп таралған Австриялық романтикалық стиль, яғни ескі заттардың болуы. Кейде үш жұлдызды қонақ үйдің жабдығы төрт жұлдыздысына қарағанда әлде қайда жоғарырақ болуы мүмкін.

Египетте де жұлдыздар жүйесін қолданады, алайда еуропалық жүйемен салыстырғанда бағалауы 1 жұлдыздыға көтеріңкі болады.

Ағылшындықтар оригиналды жүйені қолданады.  Отельдерді 5 категория бойынша (1-ден 5 жұлдызға  дейін), ресторандарды 1-ден 5 розеткаларға дейін, жол бойындағы қонақ үйлерді, фермерлік үйлерді 1-5Q дейін (quality -сапа) бойынша классификациялайды.

АҚШ-та үкімет бекіткен белгілі бір классификация жүйесі жоқ. Комфорттылығы бойынша олар 5 категорияға бөлінеді. АҚШ-тағы қонақ үйлерді орналасуы, бағасы және қызмет типі бойынша классификациялауға болады. Орналасуына қарай олар орталықты (қала орталығында орналасқандар), курортты (курортты зонада орналасқандар), казино (ойнау бизнесі орталығында), аэровокзалды (әуе жай жанында), автострадалық (автострада бойында орналасқандар) болып бөлінеді.

Грецияда қонақ үйлердің маңдайшаларында жұлдыз белгісі көрінгенмен, мұнда әріптік жүйе кең танымал. Барлық грек қонақ үйлері төрт жүйеге бөлінеді: А,В,С,Д. А жүйесі тән қонақ үйлер  төрт жұлдызға тең, В – үш жұлдыздыға, С- екі жұлдызға тең.

Грецияда жоғары категориялы қонақ үйлерге «de luxe» жүйесі жиі емес беріледі.

Ағылшын қонақ үйлерін жүйелеу барынша қиын. Ережеге сай, қонақ үйлердің  маңдайшаларында жұлдыздық емес тәждік белгі бейнеленген. Қонақ үйдің «тәж тілін»  жүйеге келтіру үшін, барлық тәждердің санынан біреуін алып тастау керек.

Дегенмен Британ турагенттігі ассоциациясы British Travel Authority (BTA) ұсынған жүйені қолдану тиімдірек болып табылады.

- бюджеттік қонақ үйлер (1 жұлдызды) қала орталығында орналасқан және минимум жайлылыққа ие.

-туристік кластағы қонақ үйлер (2 жұлдызды) барлар және мейрамханалар жүйесі бар.

- орта класты қонақ үйлер (3 жұлдызды) қызмет көрсету деңгейі жоғарырақ.

- бірінші класты қонақ үйлер (4 жұлдызды) тұрудың өте жоғары сапалылығы және қызмет көрсетудің керемеи деңгейі.

- жоғары жүйелі қонақ үй (5 жұлдызды) тұру және қызмет көрсету экстракласты.

Италиялық қонақ үйлердің  классификациялануы өте шиеленіскен, «жұлдыз» шкаласы елде қолданылмайды. Италиядағы қонақ үйлер базасы 40 мыңға тең, бүкіл ел бойынша. Италияда қабылданған үш категория бойынша классификацияланады : бірінші категорияны келіскен түрде төртжұлдыздыға жатқызуға болады,  екінші категорияны – үш жұлдыздыға, үшінші категорияны – екі жұлдызды қонақ үйге жатқызуға болады.

Италиян қонақ үйлерінің айрықша ерекшеліктеріне олардың кішігірім өлшемдерін жатқызуға болады (50 – 80 нөмірлі).

Испанияда сондай – ақ  категориялар бойынша  орналастыру құралдарының классификациясы бар:

қонақ үйлер – 1- ден 5 жұлдызды бес категориялы. Үй типтес қонақ үйлер, бунгало, апартаменттер және т.б. – 1 – ден 4 жұлдыздық.

Тұрақтану орындары – 1 –ден 3 – ке дейінгі жұлдызды.

Пансиондар – үш категориялы.

Сонымен қатар, Испанияда  туристерді қабылдайтын мемлекеттік минисрліктің туризм бойынша ұйымдр бар. Оларға ескі қорғандар, сарайлар бар және олар «люкс» қонақ үйлері сияқты жабдықталған.

Сонымен, әр бір ел үшін қонақ үйлерді классификациялаудың өзіндік ерекшеліктері бар, тіпті бір жүйеге тәндері де бар, бірақ әр түрлі елде орналасқан және айтарлықтай айырмашылықтары бар.

Қонақ үйлер орналасқан аймағына байланысты да әр түрлі классификацияға бөлінеді. Қонақ үй кәсіпорындары  сыйымдылығына  байланысты классификацияланады. Қонақ үйлердің сыйымдылығы нөмірлер санымен белгіленеді. Нөмірлік сыйымдылығына  байланысты қонақ үй кәсіпорындары төрт категорияға бөлінеді:

1) кішігірім (100 – 150 орынды);

2) орташа (100 – ден 300 – 400 – ге дейін);

3) үлкен (300-ден 600 – 1000 – ға  дейін);

4) алып (1000 – нан көп).

Қонақ үйлерді сыйымдылығы бойынша классификациялау бір типті о отелдерді салыстыруға ықпал жасайды.

Сонымен қатар қонақ үйлер орналасу жеріне, атқаратын қызметіне, бөлінеді.

Қонақ үйлерді жұмыс істеу уақытының ұзақтығына байланысты классификациялауға болады:

1. жыл бойы жұмыс істейтін;
2. екі маусым жұмыс істейтін;
3. бір маусымдық.

Тамақтанумен қамтамасыз ететін қонақ үйлерді:

1 толық пансион ұсынатын қонақ үйлер (орналастыру + үш мезгілдік тамақтану);

2 тек қана орналастыру мен бір мезгілдік тамақтану ұсынатын қонақ үйлер.

Қонақтардың келу ұзақтығына байланысты классификациялау:

1. клиенттердің ұзақ мерзімге қалуы үшін;
2. қысқа мерзімді.

Қонақ үйлерді нөмір бағасының деңгейіне қарай классификациялау:

1. бюджеттік;
2. эконом класты;
3. орташа;
4. бірінші классты;
5. апартаменттер;
6. фешенебельді.

Дамыған елдерде өмір деңгейінің өсуі және түрлі саланың экономикалық  өсуі іскер адамдардың және әлемнің кез – келген аймақтарына  туристердің ағымына алып келді.

Қонақ үй индустриясына маңызды инвестициялар қонақ үй базасын жаңартуға бағытталды, жаңа құрылыстар, заманауи технологияны ендіру, қызмет көрсетудің формасы.

Қонақ үй индустриясының дамуындағы маңызды орынды қонақ үйлер тізбектері алады. Олар әлемдік туристік нарықта қызмет көрсетудің стандарттарын дамытуға, сонымен қатар туристерге қонақ үйлік қызмет көрсетуді қолдауға ықпал етеді.

Қонақ үй тізбектері  туристерге қызмет көрсету және өндіріс ұйымдарының деңгейін жоғарылатуға және таратылуына, қонақ үйлік қызмет көрсетудің белгілі бейнесін құруға және өзге елге келген турист өзін өз үйіндей сезінуіне ыңғайлылық жағдайда демалуға  ықпал жасайды.

1950  жылдан бастап қонақ үйді басқаруда әлемдік қонақ үй индустриясында тізбектердің үш  тәсілін ұсынады:

Бірінші тәсіл – Ритца үлгісі, швейцарлық кәсіпкер Цезар Ритцаның  есімімен  байланысты аталған. Көптеген әлемдік қонақ үй тізбектері осы атқа ие. Мысалыға Париждегі «Ритц» отелі.

Екінші тәсіл – американ кәсіпкері Кеманси Уильсонның есімімен байланысты. («Холлидей инн» қонақ үй тізбегі). Бұл тәсіл үлкен икемділігімен және клиенттердің қажеттілігін қанағаттандырумен ерекшеленеді. Осы үлгі бойынша ұйымдстырылған, қонақ үй тізбектеріне қойылатын негізгі талаптар мынандай: