Салық басқармасы қызметін автоматтандыру

- деректер тiркеуiнiң жеңiлдетуi және олардың өңдеуi;

- ылғи бiр мәлiметтердiң екi есе шығын тiркеуiнен құтқару;

- онда мәлiметтiң тiркелуi шындығында көрiнiп қалады, ол қажеттi болды, яғни нақты уақыт тәртiбiндегi мәлiметтiң тiркеуi;

- есептесу, жоспарлау және басқарудың барлық қатысушыларына еңбек шығынын төмендету және үлестiрiлу олардың бiр қалыпты болуы;

- таралған ұйымдық құрылым үшiн мәлiметтердiң консолидациясының автоматтандыруы.

Ақпараттық ішікі жүйе кәсiпорынның кірісін өзiмен-өзі жоғарылатпайды. Ол тиiмдiлiктi жоғарылатуға және деректердi өңдеудi процестерін үдете алады, шешiм қабылдау үшiн мәлiметтi бере алады. Сондықтан мұндай жүйенi жасап ендiру ғана емес, оны максималды серпуiмен қолдануды үйрену де керек.

Дипломдық жұмыстың объектісі Семей қаласындағы Салық Басқармасының қызметі болып табылады.

Дипломдық жобаның заты ұйымның  ақпараттық ішкі жүйесi болып табылады.

Мақсаты – Салық басқармасында заңды және жеке тұлғаларды тіркеу және есепке алудың ақпараттық ішкі жүйесін құру. Осы есептiң iске асырулары үшiн өңдеу Joomla бағадарламасымен орындалады.

Joomla – мазмұнмен басқару  жүйесі, PHP және JavaScript тілдерінде жазылған, қойма ретінде MySQL деректер базасын  қолданады. GNU GPL лицензиясында таратылатын  ерікті программалық қамтама  болып табылады.

«Салық басқармасында заңды және жеке тұлғаларды тіркеу және есепке алудың ақпараттық ішкі жүйесін құру» клиент қосымшасы файл жүйесi кестелерге деңгейде рұқсаты болады және дерек көзiмен өзара әрекеттесу үшiн арналған. Өзара әрекеттесу сәйкес редакциялауын деректер қорына өңдеген мәлiметтердiң бизнес-алгоритмдар және қайтаруын бағдарламада керi жүзеге асырылған қолданушылардың көруi үшiн мәлiметтердiң алуы, нақтылы қалыптағы олардың ұсынысы түсiнедi.

«Салық басқармасында заңды және жеке тұлғаларды тіркеу және есепке алудың ақпараттық ішкі жүйесін құру» деректер қоры кәсіпорын қызметкерлерінің жұмысын жеңілдетеді, сонымен қатар келушілерге керек ақпаратты бере алады, Салық Басқармасының бөлімшелерін, қызметкерлердің аты мен тегін олардың байланыс номерлерін және тағы да басқа ақпарат береді. Бұл бағдарлама әрбір бөлімдегі хатшының жұмысын автоматтандыруға негізделген.

 

 

 

 

 

 

 

1 САЛЫҚ БАСҚАРМАСЫ  ҚЫЗМЕТІН АВТОМАТТАНДЫРУ

 

1.1 Салық басқармасы қызметінің жалпы мінездемесі

 

«Семей қалалық салық  басқармасы» мемлекетті мекемесі 1991 жылы маусым айында Семей қалалық  әкімшілігінің салық істері бөлімшесінің жарғысымен  құрылған. Құрылған сәтінен  бастап бұл мекеменің бағыты қала көлемінде тіркелген салық төлеуші  мекемелерді, кәсіпкерлерді, бизнес объектілерді тіркеу, оларды ақпараттық-техникалық қамтамасыздандыру болып табылады. «Семей қалалық салық басқармасы»  мемлекеттік мекемесі құрылтайшысы және ол турасында мемлекет атынан мемлекеттік меншік құқығының субъекті функцияларын атқаратын орган Семей  қаласының әкімдігі, бұдан әрі  – Уәкілетті орган, болып табылады. Мемлекеттік мекеменің толық  атауы:  «Семей қалалық салық басқармасы»  мемлекеттік мекемесі. Мемлекеттік мекеменің орналасқан жері: 071400 Қазақстан Республикасы ШҚО Семей қаласы, Абай көшесі, 23. «Семей қалалық салық басқармасы» Мемлекетті мекемесі Қазақстан Республикасының Конституциясына, «Салық туралы» Заңға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына,  Қазақстан Республикасы Президентінің және Үкіметінің нормативтік құқықтық актілеріне, мемлекеттік басқару органдарының бұйрықтарына, өкімдеріне сәйкес және  осы Жарғы негізінде әрекет етеді. Қайта құрылған «Семей қалалық салық басқармасы» БЖТ СҒӘО, оның қызметкерлері турасындағы және «Семей қалалық салық басқармасы» БЖТ СҒӘО-ның өзге заңды және жеке тұлғалар турасындағы барлық мүліктік және өзге де құқықтары мен міндеттері қолданыстағы заңнама шектерінде қайта құрылып отырған мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорынның құқық иеленушісі ретінде «Семей қалалық салық басқармасы» ММ-сі сақталады. «Семей қалалық салық басқармасы» БЖТ СҒӘО лицензиялары қолданыстағы заңнамаға сәйкес қайта рәсімделеді. Филиалдар құру Уәкілетті органның келісімімен жүзеге асырылады. «Семей қалалық салық басқармасы» мемлекеттік мекемесі жасасқан азаматтық-құқықтар мәмілелер Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен тіркеуге жатады. Мемлекеттік мекеменің келісім-шарт міндеттемелері бойынша  жауапкершілігі заңнамаға сәйкес мекемені ұстауға бекітілген смена шектерінде басталады. «Семей қаласының әкімшілігіне», мекемелеріне   орталықтандырылған базаларға алыстан қол жеткізуді қамтамасыз ету және ақпараттық базаларды басқаруды жетілдіру жолымен ақпараттық қызмет көрсету; деректер беру жүйелерін әзірлеу, жобалау, енгізу, оларды пайдалану және Интернет желісіне қол жетімділігін ұйымдастыру, Интернет желісінде ақпараттық ресурстар құру және оларды қостау. Салық төлеудегі жаңа технологиялар мәселелері бойынша республикалық және аймақтық білім беру органдарына, Қазақстанның өзге де мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарына ақпарат беру.

Салықтар мемлекеттік  қаржылардың қалыптасуының негізгі  қайнар көзі және қоғамдық өнім бөлігіне міндетті төлем ретінде ертеден  белгілі. Салық салу экономикалық мәдениеттің  элементі ретінде шаруашылық жүргізудің нарықтық және нарықтық емес типтерінің барлық мемлекеттік жүйесіне тән.

Салық комитеті – салықтардың  барынша түсуін және оның қызметіне  қоғамның барынша қанағаттануын  қамтамасыз ететін басқарудың тиімділігі жоғары жүйесі бар мемлекеттік орган.

Мемлекеттік орган ретінде  салық қызметінің миссиясы стратегиялық бағытымен салықтардың толық  түсуін қамтамасыз етуді анықтайды. Салық қызметінің Көрінісіне жету үшін тағы да екі стратегиялық бағыт белгіленеді: салық қызметі органдарының қызметіне  қоғамның қанағаттануын қамтамасыз ету және тиімділігі жоғары салық  қызметін құру.

 Салықтардың  толық түсуін қамтамасыз ету.

 Салық қызметі органдарының қызметінің осы стратегиялық бағыты басым болып табылады және оны жүзеге асыру үшін мынадай бағыттарға баса көңіл бөлу кажет:

- салық мәдениетін көтеру: мемлекет алдында әлемнің 50 бәсекеге  қабілетті елдер қатарына кіру  міндеті тұрғанын ескере отырып, дамыған елдердің салық мәдениетінің  деңгейі қазақстандық қоғамның  әрі қарай дамуы үшін үлгі болуы қажет;

- салық бақылауының тиімділігін  арттыру: көлеңкелі экономика  көлемін азайту және салық  төлеушілердің салық заңнамасын  сақтау аясында қабылданатын  шаралардан қажет нәтижелерге  қол жеткізуде салық қызметі  органдары жұмысында тиімді салық  бақылауы маңызды мәнге ие;

- салық заңнамасын оңайлату: салықтардың толық жиналуын қамтамасыз  ету үшін салық салудың қолданылып  жүрген жүйесін оңтайландыру  және оңайлату қажет.

 Салық қызметі органдарының қызметіне қоғамның қанағаттануын қамтамасыз ету.

  Осы құжатта «Салықтар» түсінігімен барлық салықтар, бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер, мiндеттi зейнетақы жарналары және Мемлекеттік әлеуметтiк сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар түсініледі.

 

 

1.2 Салық басқармасында ақпараттық – ішкі жүйелерді жасау қажеттiлiгі

 

Ақпараттық - ішкі жүйелер  сандарына деректер қоры да кiретiн  әр түрлi ақпараттық және анықтама массивтарының  басқаруы үшiн арналған. Бұл жүйелер  өзi жүйенiң ақпаратты өңдеуiнiң  функциялары бар нақтылы қолданушы  интерфейстерiн ұйымдастырады. Мұндай жүйелердiң мүмкiндiктерiнiң жиыны жұмысының қолданылатын (капсуладан шығаратын мәлiметтi) объекттiң құрылымының коррекциясын әдетте тұрды - қосымша, редакциялау, (жазу мұндай объекттiң рөлi деректер қорын орындағанда жағдайда бұл) алып тастау, элементтердiң көру, iздестiруді құрайды. Сонымен бiрге мұндай жүйе және тұрақты сенiмдi сақтауды функция үшiн қамтамасыз етуге керек - ең оңай жағдайда, бұл - жадтан дисктегi файлға және оның жадқа дискiнен оқуға базасының жазуы.

Программалық iске асыру  ұқсас тұжырымдамадан аз айырмашылығы болады, бiрақ нақты процедураларда және функцияның (немесе объекттер) абстрактiлi операцияларын дәлдейдi және тiл, қойылған есеп және бағдарламашының өнерiнiң  мүмкiндiктерiнен толық тәуелдi болады.

Жақсы жобалы ақпараттық жүйелердi берген артықшылықтың қайта бағалау  қиын. Өкiнiшке орай, дайын шешiмдер, ақпараттық жүйенiң алдында тұрғызылған  талаптарға сол барынша әмбебап  бола әрдайым жауап бередi. Көбiнесе олар меншiктi жүйенiң өңдеуiмен мөлшерлес  пайдаланулары шарттарына олардың  бейiмделуiне еңбек шығындары толып  қалуға функционалдi артық тиелген  болып толып қалады. Сонымен бірге  маңызды фактор тиiмдi пайдалануы қажеттi мәлiметтiң көлемiмен жүйенiң толтырылуын  моменттен оның жұмыс жасау орындайтын программалық қамтамасыз етудi жазуды момент емес минималды бастайтын  болып табылады. Ақпараттық жүйеге мәндердi енгiзу шығын жиi кезеңде  шығынға қарағанда едәуiр жоғары толып қалады.

Ақпараттық - ішкі жүйелердiң  жасау мақсаты - үлкен талаптары бар жұмыстарды қамтамасыз етеді, қажет мәліметті қолайлы (ұтымды) жылдамдығымен iздестiру.

Зияткерлiк қойма, дәстүрлi iздестiруден тысқары, айдарлардың  арасындағы рубрикатордағы автоматты  құжаттарды орналастыру және сақтауды процесстегi оның орын ауыстыруын қамтамасыз етедi, сонымен бiрге оның басқа  құжаттармен жүйенiң қолданушыларының өзгеретiн қажеттiктерi қамтып көрсете  ұластырады. Бұдан басқа, қойма талдау өз iшiндегi мәлiметтiң өзектiлiгiнiң  бақылауында ендiгәрi талап етiле алған мәлiметтiң сипатының болжауы  өткiзе көмектесуге мүмкiндiк бере өткiзеді.

Кез келген құжаттың тiршiлiк  циклi ақпараттық - ішкі жүйедегi орналастырудан бастайды. Талдау оны құжаттарды орналастыруда  жүргiзiледi талдау оны айырмашылық  белгiлер нәтижеде адыраятын iшiндегi және векторлар арасындағы қашықтықтардың терминдерiндегi құжаттарының мағыналы ұқсастығын анықталуға мүмкiндiк беретiн  векторлық сипаттама қорытынды  жасалады жүргiзiледi. Құжаттардың жиыны  топта, бiр-бiрi осы маңай орналасқан векторлардың тиiстi топтары бөлектене  алады. Бұл құжаттардың автоматты  рубрикаторын құрап қолдауға мүмкiндiк  бередi.

Құжаттың сақтауға беруден  кейiн, тiршiлiк циклдың келесi кезеңiн  бастайды - қоймадан қолданушылары, оған сiлтемелерiнiң жеке рубрикаторындағы орналастыру және басқа құжаттармен байланыстыру оның сұрау салуы өз қосатын құжаттармен жұмыс. Оларда қажеттiктiң қызмет көрсетуiн ықшамдау үшiн мәлiметтердiң реттiлеуi сияқты сипаттауға болған кез келген ақпараттық - ішкі жүйенiң қолданушыларының бұл кәдiмгi қызметтерi.

Рубрикатордан құжаттардың  сұрау салуларын талдау құжаттарының сонымен бiрге қолданылатын ұқсастықтары туралы жорамалы құжаттарымен кейбiр  айдарлардың арасындағы ұқсастықтың  айғағы маңызда анықтауға мүмкiндiк  бередi. Бұл мәлiметтердiң негiзiнде  векторлық сипаттамалардың құрастыруды  ережесi және қолданушылардың кейбiр  ортақ шамалы қажеттiктерiне рубрикатордың  құрылымының бiртiндеп бейiмделуiне алып келген белгiлердiң сөздiктерi түзетедi.

Жүйе қолданушыларының мүдделерiнiң  көкейкестi үлгiсiн құрап қолдауға мүмкiндiк берген жүйе қолданушылардың  белсендiлiгiнiң тұрақты барлауы  өндiрiп алады. Орналастырылған құжаттағы  қажеттiк және құжат бұл жүйенiң  қолданушысы жасар едiдей байлау болжау мүмкiн бұл үлгiмен сәйкес болжау мүмкiн. Жүйелер мұндай дербес мiнез-құлықтың қосымша күйге келтiруi үшiн құжаттарды орналастыруды өзгерiс  немесе оның байланыстыруы сияқты мұндай оқиғаларға нақтылы әсерлердiң орындауын  қажеттiлiк жауапқа көрсету болуы  мүмкiн.

Жүйеде сөздiктердiң, құжаттарының талдауы және рубрикатор құрастырылатын процесстерi негiзiнде қоймаға мәлiметтерiнiң  толықсыздығын айқындалуға және нақтылы тектiң мәлiметiндегi қажеттiгiнiң  пайда болуы мүмкiндiк жақын  арада болжауға мүмкiндiк беретiн  әр түрлi аналитикалық процедуралар бастала  алады. Нәтижелер мүдделi қолданушылардың  Хабар-ошарына дейiн болуға немесе қосымша мәлiметтiң алуы үшiн өзi жүйемен сыртқы көз қолданыла  алады.

Мұндай ақпараттық - ішкі жүйенiң жасау үшiн rPAS қосымшаларының арнайы объективтi-қалыпты серверiнiң  өңдеуi талап еттi. rPAS клиент – сервер архитектурасын, онда сақтау және документтi өңдеудi қамтамасыз ететiн серверлiк  архитектураны клиент қосымшалары  операторларға интерфейстердi iлiгедi немесе мәлiметтердiң басқа сыртқы көздерге немесе тұтынушыларына коннекторлармен  қызмет көрсетедi.

 

 

1.3 Салық қызметіндегі мамандандырылған қолданбалы программалық қамсыздандырудың сипаттамасы

 

Программалық қамтамасыз ету - ЭЕМ-де тапсырмаларды шешуді ұйымдастыратын прграмма жиынтығы.

Қолданбалы программаны  қамтамасыз ету программасы қолданушыға  арналған. Берілген мекемеде Салық  есеп беру өңдеу жүйесі (СОНО), ИСАЖ (ИНИС) бағдарламасы, Салық төлеуші  кабинеті, стандартты пакет Microsoft Offiсe 2007 (MS Word, MS Access, MS Excel, Microsoft Power Point және т.б), антивирус Kaspersky Internet Security  және WinRAR архиваторы орнатылған:

1. Microsoft Office Word – бұл мәтіндік  құжаттарды әзірлеуге, қарап шығуға,     түрлендіруге және басып шығаруға  арналған Microsoft Office қосымшасы. Басқаша  айтар болсақ, Microsoft Word – бұл мәтіндерді  түзетуге, енгізуге, пішімдеуге және  басып шығаруға мүмкіндік беретін  мәтіндік процессор. 

2. Microsoft Office Excel – Microsoft Office кестесінің электронды кестелерді  әзірлеуге және өңдеуге арналған  қолданбалы бағдарламасы. Электронды  кестенің басты артықшылығы –  кез келген операнд мәні өзгерген  кезде өрнектік тәуелділік арқылы  байланысқан барлық деректерді  қайта есептеу мүмкіндігі.

3. Microsoft Office PowerPoint – көрмелерді  әзірлеуге арналған  Microsoft Office қолданбалы  бағдарламасы. Оның негізгі міндеті  – ақпаратты қабылдаудың және  есте сақтаудың тиімділігін арттыру  мақсатымен көрмелерді жоспарлау,  жасау және өңдеу.

4. Microsoft Office Access – мәліметтер  базасын басқарудың (дербес) программалық  жүйелері арасында ең танымалдардың  бірі. Көпшілікке кең тараған  танымалдық себеттері мыналар:  Әмбебаптығы мен интерфейстің  ойланып істелу деңгейі жоғары; Microsoft Office құрамына кіретін программалық  басқа өнімдермен, сондай-ақ ole техналогиясын  қолдайтын кез келген программалық  өнімдермен бірігіп-кірігу (интеграция) мүмкіндіктерінің терең дамуы;  Жасалған жұмыста көрсеткіш құралдардың  молдығы.

5. Microsoft Office Outlook – Интернетке  пайдаланылатын стандарттар негізінде  жасалып, электрондық почтамен  және жаңалықтармен жұмыс істеуге  арналған. Microsoft Office Outlook 5.0 нұсқасына  мынадай жаңа қызмет түрлері  атқарылады: бірнеше пайдаланушыға арналған куәлік; Hotmail қызмет бабын есепке алу жазбаларын сүйемелдеу; Дербес (автономды) жұмыс істеу және хабарламаларды үйлестіру, реттеу (синхрондау). Сондай-ақ IMAP жаңалықтары менбумаларын автономдық режимде жүктеуге болады.

6. Касперский Антивирусы  – ең танымал вирусқа қарсы  бағдарламалардың бірі. Компьютерге  орнату кезінде Касперский Антивирусы  тұрғылықты дискіде орналасқан  нысандардың мәтінмәндік мәзіріне  құрамдасып, өз тобын Бастау Бас  мәзіріне үстейді. Жұмыс істеу  барысында амалдық жүйенің жүйелік  үстелінде вирусқа қарсы бағдарламаның  белгісеші пайда болады.

7. WinRAR – алдынғы қатарлы  архивтеуге және оларды басқаруға  арналған Windows-тың RAR архиваторының  32 разрядты нұсқасы. 

8. Internet -  миллиондаған  компьютерлерді бір алып желіге  біріктіретін, ақпаратқа шексіз  қол жеткізу және түрлі амалдармен  қатынас жасау мүмкіндігін ұсынатын  дүние жүзіндегі ең үлкен және  ең танымал желі.

9. ИСАЖ (ИНИС) бағдарламасы.

ИСАЖ - Қазақстан Ресупбликасының  салық төлеушілер бойынша негізгі  дерекер қоры болып табылады. Ол барлық мемлекет ішіндегі кең көлемді  бағдарлама. Жұмыс жасау тәртібі  әр бөлімде әр түрлі болып келеді. Себебі, Бір нарықта ақпараттарды өндеуде әр бөлімнің қажеттілігі  әр түрлі. Яғни, жоғары тұрған орган  әр бөлімге жасайтын жұмыс шегінде  ақпараттарды өндеу үшін белгілі тәртіп негізінде құқық береді(сурет 1.1).