Деңгейлеп оқыту технологиясын пайдалану

Қазіргі білім берудің  мақсаты – танымдық қызметке деген  тұрақты қызығушылығы қалыптасқан, өз бетімен бағдарлай, қызмет жасай  білетін, өздігінен даму дағдылары  қалыптасқан жеке тұлғаны тәрбиелеу.

Оқу процесінде оқушылардың  өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру  өзара тығыз байланысты екі міндетті есте тұтуды қажет етеді.

Оқушылардың өзіндік жұмыстары  – бұл мұғалімнің тікелей қатысуынсыз, бірақ оның тапсыруымен, оның басшылығымен және бақылауымен орындайтын жұмыс.

Өзіндік жұмысты орындау  кзінде оқушы теориялық білімін  кеңейтеді, тереңдетеді, белсенді іс-әрект  барысында ойлау қабілеттері  дамиды, ал ең бастысы өзіне деген  сенімі нығайып, жауапкешілікке сезіну қалыптасады.

Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруда  жұмыстың міндетін түсіндіру, орындар  алдында бағыт-бағдар, түсінік-нұсқау беру, оқушылардың мақсаты түрде  жұмыс істеп, оның нәтижелі жемісті  болуына ықпал етеді.

Дұрыс ұйымдастырылған өзіндік  жұмыстардың оқу тәрбие процесіндегі мәні ерекше. Атап айтқанда:

·        өзіндік  жұмыс тапсырмалары арқылы оқушылардың  математика пәніне деген қызығушылықтарын арттыру;

·        оқушылардың  алған білімдерінің, дағдыларының алдағы өмірлеріне қажеттілігі мен оны  қолдана алуларына қол жеткізу;

·        оқушылардың  істейтін жұмыстарының мақсатын айқындап, жұмысты өз еркімен ерік-жігерімен, қалауымен орындауы;

·        оқушылар істейтін жұмысының қорытындысын шығарып, нәтижесін алу.

         Мұнан кейін деңгейлік тапсырмаларды  орындай білу керек. Тақырып  бойынша жасақталған деңгейлік  тапсырмалар жүйесі дамыта оқыту  идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік  береді. Өйткені, ол оқушының ойлауын,  елестеу мен еске сақтауын, белсенділігі  мен дағдысын, білім сапасының  дамуын қамтамасыз етеді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Білім жағдайында білім сапасын арттыруға және нәтижеге бағытталған оқыту технологияларының бірі- деңгейлеп, саралап оқыту технологиясы. Деңгейлеп, саралап оқыту технологиясы пайдалану оқушы белсенділігін арттырып, білімін саралап қана қоймай, қол жетімді нәтижеге жеткізіді көздейді.

Деңгейлеп, саралап оқыту  технологиясы оқыту педагогикалық  технологиясында алынған нәтиже сәйкесті меңгеру деңгейлері түрінде  анықталады. Бұл жағдай :

 оқушының оқу материалын  жеңілден күрделіге қарай жүйелі  меңгеруі;

 ә) алынған нәтижені  өлшеуге болатындығы; 

 б) оқу процесінің  жарыс түрінде ұйымдастырылуы;

 в) бағалаудың жетелеушілік  қасиеті; 

 г) дамыта оқытудың  әдіс – тәсілдерін қолдануға  ыңғайлы жағдайлар жасалуы, т.б.  себептерге байланысты оқушының  оқу материалын қажетті минимум  деңгейінде меңгеруіне жағдай  жасайды. Меңгерудің әр кезекті  деңгейіне өтіп отырған сайын  ынта, мотив, белсенділік, білік  пен дағды да өсіп отырады.  Ендеше оқыту технологиясын оқу  процесіне енгізу – білім сапасын  қажетті деңгейде қамтамасыз  етуге оны көтеруге, тіпті басқаруды  қамтамасыз етеді. 

 Деңгейлік саралау  негізіндегі педагогикалық технология  мазмұнының ерекшілігі:

- жеке құрылымдарға бағдар  беру;

- білім мазмұнының сипаты  мен көлемі, оқу жоспарының, материалының, баяндау түрлерінің дидактикалық  құрылымы.

 Оқушылар бір сыныпта,  бір бағдарлама және бір оқулық  бойынша оқи отырып, материалды  әртүрлі деңгейде игере алуы  деңгейлік саралау деп аталады.  Сондықтан міндетті дайындық  деңгейі анықтаушы шарт болып  табылады. Міндетті дайындық деңгейіне  жету оқушының мазмұнды игеруге  қойылатын ең аз қажетті талаптарды  орындағанын сипаттайды. Осының  негізінде материалды игерудің  жоғарырақ деңгейлері қалыптасады.  Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясында  жұмыс міндетті үш деңгейлік,  қосымша шығармашылық деңгей  талаптарынан тұрады. Оның басты  мақсаты –білім алушыларды «қабілетті»,  «қабілетсіз» деген жіктерге  бөлуді болдырмау, оқытудың тиімділігін  арттыра отырып, сапалы білімге  қол жеткізу.

Адамзат баласының өз ұрпағын  оқыту мен тәрбиелеудегі ең озық, тиімді әдістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тың жолдар іздеу, классикалық педагогиканың  озық үлгілерін жаңашылдықпен дамыту қашанда жалғаса бермек.

Қазіргі таңда оқытылатын пәндердің балалардың таңдайтын  мамандығына қарай бағытталуына, яғни, мақсатты білім беру ісіне  ерекше назар аударылуда. Жеке тұлғаны  қалыптастыру оқушының өзі арқылы оның іс әрекетін ұйымдастыру арқылы ойлау  дағдыларын дамыта отырып жүзеге асырылады.  Сабақта дамыта оқыту технологиясын жиі пайдаланудың тиімді жағы оқушының ақыл-ойы мен өзіндік тұжырымы арқылы жаңа тақырыпты саналы түрде меңгеру дағдыларын қалыптастырады. Білімді меңгеру осы жүйенің әр сатысында дами түседі. Әсіресе тіл, табиғат тану эстетикалық циклдағы пәндерді оқытуда оқушыларды сол оқытып отырған оқуға өз көзқарасын білдіруге үйрету олардың дүниетанымын кеңейтіп, ой - өрісін байытады.

Көрнекілікпен жұмыс істегенде  де мұғалім барлық мәліметтерді өзі  айтып бермей, балалардың сұрап, көзін  жеткізіп, дәлелдетіп отыруға дағдыландыру керек. Осылай жұмыс істеу арқылы  оқушылардың шығармашылық қабілетін  дамытуға белсенділігін арттыруға  болады.

Мектептегі әр оқушының өзіндік  ерекшелігі анықталып, табиғатын тану үшін ең алдымен баланың жас ерекшелігімен  психикалық процестердің даму деңгейі, көңіл күйінің өзгеруі, жоғары жүйке  әрекеті мен темпераменті сияқты баланың жеке бас қасиеттеріне үнемі  көңіл аудару қажет. Жеке тұлғаға  бағытталған оқу процесін тиімді ұйымдастыруға ықпал ететін баланың  жеке бас ерекшеліктерін: мінез –  құлқы мен өзін өзі ұстай білуі, танымдық қызығушылығына әрдайым мұғалім назар аударып отыруы тиіс.

Деңгейлеп оқытудың ерекшелігі- оқушылардың сабақ барысында  бірнеше жұмыс жасай алатындығында, сонымен бірге қазіргі жаңа технологиялармен оқыту барысында компьютермен оларды басқарушы алгоритмдер біздің қоғамымыздың маңызды бөлігіне айналады. Бүгінгі  таңдағы жаңадан шығып жатқан электронды оқулықтар жаңаша оқытуды, жаңа оқу әдістерін мазмұнды қажет  етеді.

Оқушыларды деңгейге бөліп  оқытуға болама, оның қандай тиімділігі бар, деңгейге бөліп оқытудың өзіндік  ерекшелігі  қандай, жеке тұлға тәрбиелеуде  қандай көмегі бар деген сауалдарға тоқталсақ, деңгейге бөліп оқыту  кезінде оқушылардың теориялық  дайындаған, оқуға деген ыңтасын, дара қасиетін, әлеуметтік психологиялық  дамуын-тынымын, сұранымын ескеру талап  етіледі.

Оқушыны деңгейге бөліп оқыту  үшін сабақ жаңаша жоспарланады. Оқуға  деңгейлік тапсырмалар беру арқылы сан түрлі жұмыс жүргізіледі. Оқушының алған білімн жүзеге асыра  алатындығы тексеріледі. Өз бетімен  жұмысты орындауға, бейімділігі  бақылауға алынады.

Деңгейлеп оқыту әр оқушыға  өз мүмкіндіктерін барынша пайдалана  отырып, білім алуына жағдай жасайды. Әр түрлі категориядағы балаларға  бірдей зейін аударып, олармен саралай  жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Осы технологияны оқу үрдісіне еңгізу барысында білім сапасының айтарлықтай  артқаны байқалады.

1.Қорыта келгенде мынандай нәтиже шығады

2.Оқушы өз ойын еркін жеткізе білді

3.Өз қабілетіне сенім артады.

4.Басқа оқушының пікірін тыңдайды

Деңгейлеп оқыту оқылатын ақпараттың азаюы емес, оқушыларға қойылатын талаптардың әр түрлілігі  арқылы жүзеге асырлады. Бұл технологияда бірінші оқушы тұрады және оның өз бетімен білім алудағы белсенділігіне баса назар аударылады.

Деңгейлеп саралап оқыту  технологиясың оқытуды ізгілендіру  мен демократияландыру принциптері  жағдайында, өздігінен даму бағдарын анықтап дамитын және өздігінен  дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі  жетілдіріп өсіруші, өзін-өзі тәрбиелеуші  тұлға қалыптастыруға болатындығына  кәміл сенеміз

«Қазақстан-2030» атты еліміздің  стратегиялық бағдарламасында ең негізділерінің бірі - жоғары интелектуальды жастарды жан-жақтылыққа тәрбиелеу, олардың  потенциалдық деңгейінің көтерілуіне  үлес қосу. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың: XXI ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа ті¬релері анық. Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер — бүгінгі мек¬теп оқушылары, Мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қа¬зақс¬тан сол деңгейде болады», — деген ұлағатты қағидалы сөздері мектеп ұстаздарына үлкен жауапкершілік жүктейді. Ұстаз — шәкірттерінің өн бойына қан жүгіртетін мектептің жүрегі. Ұстазына қарап, шәкіртін таны, — дейді халқымыз. Ұстаздың рухы мөл¬дір, ойы биік, талғампаз оқу¬шыға жаны жақын, адамгершілік пен мәдениеттің мол қа¬зынасынан сусындаған болуы тиіс. Тәуелсіздгіміздің 20 жылдығы алдындағы бүгінгі ұстаздарымыздың айнымас міндеті — ақпараттық материалдар мен жаңа технологияларды пайдалану арқылы жоғары сапалы білім беру.Білім стандартында белгіленген, білім беру бағдарламаларында айқындалған талаптарды нақты жағдайларда жүзеге асыруға мүмкіндік беретін педагогикалық технологиялардың бірі деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы мектептің барлық сатысына, барлық пәндерге еніп, оқу үрдісін жандандыруға үлкен үлес қосып келеді.Бастауыш сыныптарда жаңаша оқыту даралап, саралап оқыту технологиясына негізделеді. Өйткені жаңаша оқыту оқушының жеке мүмкіндігіне қарай жұмыс істеуіне, мақсат қою, оны жоспарлау, ұйымдастыра білу, өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалауға үйретеді.

 Деңгейлеп оқыту технологиясының  мақсаты әрбір оқушы өзінің  даму деңгейінде оқу материалын  меңгергенін қамтамасыз етеді. 

1) Деңгейлеп оқыту әр  оқушыға өз мүмкіндіктерін пайдалана  отырып, білім алуына жағдай жасауға  мүмкіндік береді.

2) Деңгейлеп оқыту әр  түрлі категориядағы балаларға,  олармен саралай жұмыс істеуге  мүмкіндік береді.

3) Деңгейлеп-саралап оқыту  құрылымында білімді игерудің  үш деңгейі қарастырылады: ең  төменгі деңгей (базалық), бағдарламалық,  күрделенген деңгей сондықтан  әрбір оқушы меңгеруі тиіс.

 Деңгейлеп оқыту технологиясы  тиімді нәтижелі болу үшін:а)  жеке тұлға ерекшеліктеріне, б)  психологиялық даму ерекшеліктеріне,  в) пән бойынша білімді игеру  деңгейіне көңіл бөліп отырамын.

 Сабақ өткізу формаларын  және түсіндіру әдістерінің жаңа  тәсілдерін күнделікті сабаққа  қолдануға тырысамын. Көбінесе  мына жағдайларға көңіл бөлемін: 

1) сабақтың мазмұны, 

2) сабақты өткізудегі  тәсілдері мен әдістерін таңдау,

3) сабақтың нәтижелігі.

 Сабақта қандай оқушы  болмасын, жақсы оқитынына қарамастан  жұмысты І деңгейден орындайды.  І деңгей тапсырмаларын орындау  мемлекеттік білім стандарты  талаптарының орындалуына кепілдік  береді. І деңгейді орындаған  оқушы «3» деген бағамен бағаланады. Әрбір оқушы І деңгейді орындауға  міндетті және одан жоғарғы  деңгейдегі тапсырмаларды орындауға  құқылы. Осы тұрғыдан алғанда  «үлгерімі төмен, баяу» оқушы  жақсы оқитын оқушыға ілесе  алмай жатса не істеуге болады? - деген сұрақ туады. І деңгейден  аса алмай жатқан жағдайда  қалған тапсырмаларды үйде орындауға  беруге болады.

Деңгейлеп оқыту технологиясының  өзіндік ықпалы зор. Оқушыларға өздік  жұмысын ұйымдастырып өткізуге көмегін  тигізеді.Деңгейлеп оқыту әр оқушының белсенділігін оятады.

Оқушының пәнге қызығушылығын  арттырудың бір саласы деңгейлеп, саралап  оқытуда байқалады, оның тиімді жақтары.

1) сыныптағы барлық оқушы  жұмыспен қамтамасыз етіледі.  Оқушы белсендігін оятады.

2) Оқушы өз білімінің  деңгейіне жұмыстанады. 

3) Оқушының өз бетімен  жұмыс істеу тиянақтылыққа, ұстамдылыққа  тәрбиелеп, жауапкершілігі артады.

Деңгейлеп-саралап оқыту  технологиясы:

- оқушының өз қабілетіне, болашағына сенуіне; 

- оқушының ынталандыруға; 

-оқушы мен оқытушының  ынтымақтастық қарым-қатынас достығына; 

- оқушының өз білімін  өз бағалай білуіне; 

- баға әділдігіне;

- білім көрсетудің әділ  сайысына мүмкіндік береді.

- деңгейлік тапсырмалар  мен жұмыс жасау оқушылардың іскерліктерін жүзеге асырады.

Осыған байланысты деңгейлік  тапсырмалар беруде оқытушы ең алдымен  тапсырмалардың мазмұндық жүйелігіне аса назар аударуы қажет.

Аталмыш технологияны жүзеге асыруда оқытушы белсенділігі, шығармашылық ізденісі артып, өз мамандығына деген  сүйіспеншілігі, оқушыларын жеке тұлға  ретінде бағалауы ерекше орын алады. Қорытындылай келе «Деңгейлеп  оқыту технологиясын пайдалану» жобаның соңына да келіп жеттік,  мақсаттар мен  міндеттер орындалды.