Сырттай оқу бөлімінің барлық экономикалық мамандықтардың студенттеріне арналған жұмыстық бағдарлама, бақылау жұмысын орындауға тапсырм

Қазақстан Республикасының                                                            Министерство

білім және ғылым                                                                    образования и науки

министрлігі                                                                          Республики Казахстан

 

Д. Серікбаев атындағы                                                      ВКГТУ им. Серикбаева

ШҚМТУ

 

 

 

 

 

 

 

 

КӘСІПОРЫН ЭКОНОМИКАСЫ

Сырттай оқу бөлімінің барлық экономикалық мамандықтардың студенттеріне арналған жұмыстық бағдарлама, бақылау жұмысын орындауға тапсырмалар және әдістмелік нұсқаулар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Өскемен

Усть-Каменогорск

2012

МАЗМҰНЫ
1 Пән бағдарламасы
1.1 Пәнді оқыту мақсаты
1.2 Пәнді оқу міндеттері
2 Пәннің мазмұны
2.1 Дәрістік курс
2.2 Машықтану курсы
3 Бақылау жұмысын орындау бойынша тапсырмалар және әдістемелік нұсқаулар
3.1 Бақылау жұмысының мақсаты
3.2 Әдістемелік нұсқаулар
3.3 Ортақ талаптар
3.4 Жеке тапсырмалар
Әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1     ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ

 

1.1 Пәнді оқыту мақсаты

 

Пәнді оқыту мақсаты - кәсіпорынның (фирманың) құқықтық-ұйымдастырушылық нысаны шегіндегі күрделі салымның даму және тиімділік заңдылықтары туралы студенттердің жүйеленген білімін қалыптастыру.

 

1.2 Пәнді оқу міндеттері

 

Бұл курстың студенттерді қажеті дағдыларға үйретумен байланысты міндеттері болып  келесі мүмкіндеіктер табылады:

- жобалардағы жаңа ұйымдастырушылық-технологиялық  және инженерлік шешімдерді іске  асырудың экономикалық тиімділіктерін негіздеу;

- нарықтағы экономикалық жағдайларды  дұрыс бағалау және мүмкін  болатын өзгерістерді болжау;

- әр түрлі шаруашылық жағдайлармен  байланысты технико-экономикалық  есептеулерді орындай алу;

- бизнес-жоспарды әзірлеу әдістері, жобалық-іздестіру, ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындауға, технологиялық жабдықтарды, материалдарды  жеткізуге тапсырыстар алу мақсатында саудаларға қатысудың мақсаттылығын бағалау үшін қажетті тендерлік құжаттар және басқадай қаржылық-экономикалық құжаттар туралы түсініктерге ие болу;

- нарықтық қатынастар жағдайындағы  ұйымның (фирманың) қызметін жоспарлауға  және бағалауға өтуін талдауды  орындау;

- нақты тапсырмаларды шешу барысында  пәнді оқу процессінде алынған  теориялық білімдері мен машықтану  дағдыларын пайдалану.

Бұл курсты оқуда қажетті пәндер тізімі:

• экономикалық  теория;
• маркетинг негіздері;
• банктік іс;
• менеджмент негіздері;
• қаржы;
• қаржы және менеджмент;
• кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру;
• статистика.

2   ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ

2.1   Дәрістік курс

 

2.1.1 Кіріспе дәрісі. Кәсіпорын шаруашылық объектісі ретінде

Кәсіпорынның қызмет ету мақсаты және құру, дамыту міндеттері. Бәсекелестік және кәсіпорын. Кәсіпорынның (фирманың) банкроттығы. Қазіргі уақытағы басқарудың мәні және міндеттері; меншік нысандарының әр түрлілігіндегі кәсіпорынды басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы. Тараптардың негізгі қызметтері және өзара қарым-қатынасы – 0,5 сағ

 

2.1.2 Кәсіпорын қызметін жоспарлау негіздері. Кәсіпорындағы өндірісті шоғырландыру, мамандандыру, кооперациялау және комбинациялау.

Жоспарлау процессінің мазмұны. Өндірісті шоғырландыру, мамандандыру, кооперациялау және комбинациялау мәні, нысандары және деңгей көсеткіштері. Ел экономикасындағы шағын бизнестің ролі. Экономикадағы шоғырландыру және монополиялау, олардың өзара байланысы. Өндірісті шоғырландыру және јртараптандыру – 0,5 сағ  

 

2.1.3 Кәсіпорынның негізгі қоры (негізгі капиталы)

Негізгі қор (негізгі капитал): түсінігі, құрамы, құрылымы, құру көздері және кәсіпорындағы негізгі қорларды (негізгі капиталды) пайдалану тиімділігін арттыру жолдары. Қарапайым және кеңейтілген ўдайы ґндіріс. Негізгі қорды (негізгі капиталды) бағалау әдістері. Табиғи және сапалық тозу. Негізгі қор (негізгі капитал) амортизациясы. Негізгі қорлардың (негізгі капиталдың) нақты барын, жағдайын, қозғалысын және пайдалануын бағалау – 1,5 сағ

 

2.1.4 Кәсіпорынның айналым қаражаттары (айналым капиталы)

Айналым қаражаттары (айналым капиталы): түсінігі, құрамы, құрылымы, экономикалық мәні. Айналым қаражаттарын (айналым капиталын) нормалау. Өнімнің материалсыйымдылығын  төмендетудің мәні және жолдары – 1 сағ

 

2.1.5 Кәсіпорын кадрлары. Еңбек өнімділігі және жалақы

Кәсіпорын кадрлары, оларды топтастыру және құрылымы. Кәсіпорын персоналдарын жоспарлау және қоөғалысы. Еңбек өнімділігі:  мәні, анықтау және жоспарлау әдістемелері, өсу резервтері. Кәсіпорындағы еңбек төлемін ұйымдастыру. Жалақының мәні, қағидалары және оны есептеу мен жоспарлау – 1 сағ

                                                                                                             

2.1.6 Өнімнің өзіндік құны (өндіріс шығындары)

Түсінігі, шығын құрамы, құрылымы және шығынның калькуляциялық баптарын есептеу. Өзіндік құнның негізгі  көрсеткіштер. Өнімнің, қызметтің өзіндік  құнды қалыптастыру және жоспарлау  әдістемелері. Өзіндік құнды төмендетудің мәні, көздері, факторлары – 1 сағ

                                                                                                             

2.1.7 Табыс (пайда) және өндіріс рентабелділігі

Табыс (пайда)  кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижелерінің жалпылама көрсеткіші ретінде. Кәсіпорын табысын қалыптастыру және бөлу тәртібі. Кәсіпорындағы пайданы арттыру резервтері. Өндіріс рентабелділігі кәсіпорын жұмысының тиімділік көрсеткіші ретінде. Рентебелділік деңгейін арттыру жолдары және кәсіпорындағы ішкі резервтерді пайдалану – 0,5 сағ

 

2.1.8 Кәсіпорынның қаржылық жағдайы және оны сипаттайтын көрсеткіштер. Кәсіпорын және қоршаған орта

Кәсіпорынның қаржылық жағдайының мәні және қағидалары. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер және оларды есептеу әдістемелері. өндірісті орналдастырудағы экологиялық фактор және табиғи ортаға, адам денсаулығына өндірістің әсері – 0,5 сағ

 

2.1.9 Кәсіпорынның инвестициялық қызметі

Инвестициялық салымдар: түсінігі, құрамы, құрылымы, қаржыландыру көздері. Кәсіпорынның инвестициялық саясаты. Лизинг және франчайзингтің экономикалық негіздері. Қаржылық тәуекелдер –0,5сағ

 

2.1.10 Инвестицияның экономикалық тиімділігі. Инвестициялық жобаларды бағалау әдістері

Инвестицияның экономикалық тиімділігінің қағидалары және көрсеткіштері туралы түсініктер. Көрсеткіштерді топтастыру және оларды бағалау әдістері, оларды пайдалану аумағы. Уақыт факторының әсерін және шығындардың әр уақыттылығын есепке алу. Инженерлік шешімдердің тиімді нұсқаларын таңдау. Инвестиция тиімділігін арттыру жолдары: ұйымдастырушылық-технологиялық, ұйымдастырушылық-экономикалық  – 0,5 сағ

 

2.1.11 Кәсіпорындағы қаржылық-шаруашылық қызметті жоспарлау

Кәсіпорындағы жоспарлау  қағидалары мен әдістері. Кәсіпорынның экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының негізгі бөлімдері, олардың мазмұны – 0,5 сағ

 

 

2.2     Машықтану курсы

 

2.2.1 Кәсіпорынның негізгі капиталы

Кәсіпорынның (ұйымның, фирманың) негізгі қорларының (негізгі капиталының) топтастырылуы және құрлымы. Бағалау  әдістері. Негізгі капиталдың тозуын және амортизациясын есептеу – 0,5 сағ 

                                                                                                              

2.2.2 Кәсіпорынның айналым қаражаттары

Айналым қаражаттарының (айналым капиталының) құрамы және оны құру көздері. Айналым қаражаттарын (айналым капиталын) пайдаланудың тиімділік көрсеткіштерін есептеу – 0,5 сағ

                                                                                                              

2.2.3 Еңбек өнімділігі

Еңбек өнімділігін өлшеу әдістері. Еңбек өнімділігін арттыру жолдары–0,5 сағ

       

2.2.4 Кәсіпорын (ұйым, фирма) өнімінің өзіндік құны (өндіріс шығындары)

Өндірістің тұрақты  және ауыспалы шығындары. Өндіріс шығындарын төмендету негізіндегі максималды табысты (пайданы) есептеу. Жұмыстың өзіндік құнын төмендетудің техникалық-экономикалық факторлары – 0,5 сағ 

 

2.2.5 Табыс (пайда) және өндіріс рентабелділігі

Қазақстан Республикасының  қолданыстағы салық жүйесі және өзін-өзі  қаржыландырудың балама бағыттары  шегінде кәсіпорынның (ұйымның, фирманың) табысын (пайдасын) бөлу. Рентабелділік есебі – 0,5 сағ

 

2.2.6 Инвестициялар

Инвестицияның құрамы және құрылымы. Меншікті күрделі салымды  анықтау. МКС үш түрі. МКС нормативтермен салыстыру – 1 сағ 

 

2.2.7 Инвестицияның экономикалық тиімділігі

Жалпы және салыстырмалы экономикалық тиімділіктердің есептеулері. Инвестициялық жобаларды бағалау  әдістері. Экономикалық тиімділікті  есептеудегі уақыт факторы. Көрсеткіштердің  топтасрырулары  – 0,5 сағ 

 

 

 

 

 

 

3     БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫН ОРЫНДАУ БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР  ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

 

3.1     Бақылау жұмысының мақсаты

 

Бақылау жұмысының мақсаты – алған теориялық білімдерін бекіту және машықтану есептеулерін орындау дағдыларын игеру.

 

3.2     Әдістемелік нұсқаулар

 

Негізгі капитал (қор) дегеніміз бірнеше  өндіріс цикліне қатысатын және өз құнын жасалған өнімге өзінің тозуына қарай бірте-бірте бөлшектеп енгізетін өндіріс құралы.

Негізгі қорлардың алғашқы (баланстық) құны – жеткізу және монтаждау шығындарын қоса есепке алғандағы  қорларды иелікке алу құны және келесідей анықталады:

 

      Сал= Си + Сж +См                                                       (1)

 

 мұнда   Си– жаңа қорларды иемдену құны, тг;

     Сж – жеткізу шығыны, тг;

     См – монтаж шығыны, тг.

 Қалпына келтіру құны – қорлардың қазіргі кезге сай құны:

 

            Ск = С_ал К_келт                                                                (2)

 

мұнда  С_ал – ертерек периодта иелікке алынған негізгі қорлардың баланстық құны;

   К_келт – ертерек периодта иелікке алынған қорлар құнын іс жүзіндегі периодтағы бағаға келтіру коэффициенті.

Негізгі қорлардың қалдық құны негізгі  қорлардың пайдалануға жарамды  тозбаған бөлігін сипаттайды:

 

                     С_қал = С_{ал л} – С_тозу                                                         (3)

 

мұнда  С_тозу – негізгі қорлардың тозу құны.

Негізгі қорлардың амортизациясы. Амортизация – негізгі қорлардың  ұсталуына, тозуына қарай құнын  өтеу үшін құрылатын арнаулы ақша қоры, ол тозған бөлігі ақша түрінде  өнімнің өзіндік құнына кіреді. Барлық амортизацияны есептеу әдістемелерінің арасында сызықтық әдіс ең кең тарау алды. Сызықтық амортизация – жыл сайын өнімнің өзіндік құнынан бірдей амортизациялық жарнаның алынуы, амортизация нормасы тұрақты.

                                                              (4)

мұнда  Н_а – баланстық құннан % бойынша амортизацияның жылдық  толық қалпына келтіру нормасы

 

                                                    (5)

 

мұнда        Қ_ж – негізгі қорлардың жойылу құны, тенге;

      Т_э – экономикалық негізделген қызмет мерзімі, жыл.

Жойылу құны негізгі қорларды таратқаннан  кейінгі алынған өткізу құндарының жиынтығы (металл сынқтарын өткізу, жөндеу қорына пайдалануға жарамды  қосалқы бөлшектерді кіріске  алу). Әдетте баланстық құннан 5 - 10% мөлшерде белгіленеді, 0-ге тең болуы мүмкін (кәсіпорынның қарауы бойынша).

Жыл аралығында негізгі қорлар құны жаңару және ескі қорлардың шығарылуы  арқылы өзгереді. Ол үшін негізгі қорлардың  орташа жылдық құнын мына формуламен есептеледі: