Автор работы: Пользователь скрыл имя, 14 Мая 2013 в 18:42, реферат
Отандық практикада жоба түсінігі жаңалық болып есептелінбейді. Ескі формацияда кәсіпорынның даму бағытын жоғарыда отырғандардың шешімі арқылы іске асырылатын. Жаңа экономикалық жағдайда кәсіпорынның меншік иесі арқылы оның стратегиялық және тактикалық сұрақтарын дербес шешеді.
Инвестициялық жобалар туралы түсінік және инвестициялық жобалардың түрлері мен кезеңдері.
Күрделі салымдар бюджетін қалыптастыру. Күрделі салымдар бюджетін қалыптастыру кезінде шешімдер қабылдау.
Инвестициялық жобаны қабылдау туралы шешімдер критерийлерін салыстыру.
Талдау әдістері және тәуекел жобаларды бағалау.
Сезімталдықты талдау – NPV және IRR әдісінің өзгеруі.
Сценариилерді талдау NPV әдісінің өзгеруі.
Монте – Карло әдісі.
Дүниежүзілік практикада келесі динамикалық үлгілер ең көп тарағандар қатарына жатады:
PV = ----------
(1+r) t
мұндағы:
PV – жобадан түсетін таза ақша түсімі;
FV - жобадан алынатын ақша түсімдерінің (табыстарының) болашақ құны;
r – дисконттау (есептеу) мөлшерлемесі;
t – есептеу кезеңі, жыл (айлар).
Әртүрлі тиімділік көрсеткіштерін анықтау үшін дисконттау ставкасын (r) таңдауға болады:
Дисконттау нормасы процентпен белгіленеді немесе бірлік үлесімен. Жоба инвесторменен сол уақытта мақұлданады, егерде NPV >0.
Таза келтірілген нәтиже – бұл таза келтірілген құнменен – жобаны пайдалану кезеңінде ақша түсімдерінің және оны іске асыруға инвестицияланған ақша қаражаттарының айырмасы арқылы анықталады.
NPV = PV – IC
мұнда:
NPV – таза келтірілген құн;
PV – дисконтталған кейінгі жобадан түскен ақша
IC – жобаны іске асыруға бағытталған инвестиция сомасы.
Мысалы: коммерциялық банкке кредит алу пәнін қарауға екі бизнес-жоспар келесі параметрлерімен түсті (кесте 2.).
Инвестициялық жобалар бойынша ақша ағымдары, млн.тг
кесте 2.
Көрсеткіштер |
Есептеу кезеңі, жыл | ||||
0 |
1 |
2 |
3 |
4 | |
№1 Инвестициялық жоба | |||||
1. Инвестициялық жұмыс. (ақша қаражаттарының жылысымы) |
-33,12 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2. Ағымдағы жұмыстан таза пайда түрінде түскен таза
ақша және амортизациялық |
0 |
28,8 |
16,8 |
7,2 |
0 |
№2 Инвестициялық жоба | |||||
1. Инвестициялық жұмыс. (ақша қаражаттарының жылысымы) |
-31,68 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2. Ағымдағы жұмыстан таза пайда түрінде түскен таза ақша және амортизациялық төлем. |
0 |
13,5 |
15,1 |
15,1 |
13,9 |
Анықтама: Дисконттау ставкалар: №1инвестициялық жұмыс =10%, №2инвестициялық жұмыс = 12%. Инфляция орташа жылдық қарқыны 10%.
Инвестициялық жобалар бойынша ақша түсімдерінің (PV) қазіргі құнының есебі, млн.тг
кесте 3.
Жыл |
№1 жоба |
№2 жоба | ||||
Болашақ ақша түсімдерінің (FV) құны |
Дисконт. көбейткіш 10% ставкада |
Түсімдердің қазіргі құны (гр.2*гр.3) |
Ақша түсімдерінің болашақ құны (FV) |
Дисконт. Көбейткіш ставкасы 12% |
Ақша түсімдердің қазіргі құны (гр.5*гр.6) | |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
0 |
-33,12 |
1,0 |
-33,12 |
-31,68 |
1,0 |
-31,68 |
1 |
28,8 |
0,909 |
26,18 |
13,5 |
0,893 |
12,06 |
2 |
16,8 |
0,826 |
13,88 |
15,1 |
0,797 |
12,03 |
3 |
7,2 |
0,752 |
5,41 |
15,1 |
0,712 |
10,75 |
4 |
0 |
0 |
0 |
13,9 |
0,636 |
8,84 |
Барлық жыл (1-4) |
52,8 |
0 |
45,47 |
57,6 |
0 |
43,68 |
NPV |
0 |
0 |
12,35 |
0 |
0 |
12,0 |
Жобалар бойынша ақша ағымдарының
түсуінің есебі 3-кестеде келтірілген.
Бұл кестеде дисконттаудың
1
d= --------
(1+r) t
мұндағы:
r – дисконттау ставкасы;
t – есептеу жылының ұзақтығы, жыл.
№1 жобаның дисконттаушы көбейткіші тең болады:
1
d1 = -------- = 0,909; d2 = ----------- = 0,826; d3 = ----------- = 0,752
1+0,1
№2 жоба бойынша есептеу №1 жоба сияқты есептелінеді. Жобалар бойынша NPV анықтайық:
NPV1 = 45,47 – 33,12 = 12,35 млн.тг
NPV2 = 43,68 – 31,68 = 12,00 млн.тг
Сонымен, жобалардың NPV салыстыру көрсекендей, бірінші жоба, екіншісімен салыстырғанда басыңқылықты көрсетеді. Бірінші жобаның NPV 0,35 млн.ттг (12,35 – 12,0) немесе екінші жобамен салыстырғанда 2,8% артық.
Бірақ та, №1 жоба бойынша күрделі салым сомасы 1,44 млн.тг (33,12 – 31,68) немесе 4,5% артық болса, болашақ ақша түсімдері 4,8 млн.тг (52,8 – 57,6) №2 жобамен салыстырғанда кем болды.
Бірінші жобаны әске асырған жайда қосымша 1,44 млн.тг (33,12 – 31,68) қаражат іздестіру керек.
Табыстылықтың ішкі нормасы нақтылы жобалардың тиімділігін бағалау үшін ең бір күрделі көрсеткіштері болып есептелінеді. IRR – болашақ күрделі салымдар және оның құнына авансталған қаражаттардың қазіргі құнына келтірілген, дисконттық ставкамен белгіленген жобаның пайдалылық деңгейін көрсетеді.
Табыстылықтың ішкі нормасын
келесі формула арқылы есептеуге болады:
NPV
IRR = ------- * 100
IC
мұндағы:
NPV – ақша түсімдерінің таза ағымдағы құны;
IC – жобаға инвестиция (күрделі салым);
IRR – экономикалық мағынасы сонда, жобалар бойынша барлық табыстар және шығындар жобаның табыстылығының ішкі нормасы негізінде нақтылы құндылыққа келтіреді.
Жоғарыда келтірілген мысалда ( 8.2 және 8.3 кестеде) №1 жоба бойынша дисконттау ставкасының (r) мөлшерін табу қажет. Сол арқылы ақша қаражаттары түсімінің қазіргі құны (45,47 млн.тг) үш жылға нақтылы салынған ( 33,12 млн.тг) қазіргі сомаға келтіріледі.
Табыстылықтың ішкі нормасы 37,3% тең болады [ (12,35 : 33,12) * 100], нақтысында 37%.
IRR = ------- * 100 = ------- * 100 = 37%
IC 33,12
Жобаларды бағалауда қолданылатын
келесі критерийі бұл – рентабелділіктің
индексі немесе шығынның бірлігіне келетін
табыс:
PV (пайда)
Pi = ---------------------
PV (шығын)
n
∑ CIF t / (1+k) t
------------------------------
n
∑ COF t / (1+k) t
Проект қабылданады, егерде Pi > 1.
Екі жобаның рентабелдігін анықтап, қайсысының рентабелділік деңгейі жоғары болса, сол жоба инвестициясы таңдалынады.
Инвестициялық жобаның сезімталдығын талдау.
Инвестициялық жобаның тәуекелдік
деңгейін бағалау жекелеген а)
Сондықтан, талдаудың мақсаты – жекелеген факторлардың жобаның қаржылық көрсеткіштеріне ықпал ету деңгейін анықтау. Оның инструменттершілері жобаның тиімділігіне әлуетті тәуекелдің әсерін бағалауға мүмкіндік тудырады.
Бірақта мынадай сұрақ пайда болады: қаншалықты әрбір нақтылы параметр жобаны жағымсыз жағына қарай өзгерте алады?
Инвестициялық критерийлердің сезімталдығын талдауда кең ауқымды бастапқы жағдайлары анықталады. Жобаның ең маңызды көрсеткіштер бөлініп алынады, қаржылық нәтижелердің әрбір параметрлердің серпініне өзгерту заңдылығы анықталады.
Сурет: Инвестициялық тәуекел деңгейін анықтаудың негізгі кезеңдері және кәсіпорын күрделі салым бюджетіне қосу туралы шешім қабылдау.
Жобаның сезімталдығын талдау барысында әлбетте келесі параметрлер қарастырылады:
Берілген параметрлер басқару шешімдерін қабылдаумен байланысты өзгеруі мүмкін.
Практикада сценарияларды талдау әдісі қолданылады. Бұл әдіс жобаның тәуекел деңгейіне ықпал етуші бір мезгілде бірқатар факторлардың өзгеруін қарастырады. Сондықтан, оның ақша ағымдарын сипаттаушы жобаның негізгі өзгермелігін бір мезгілде өзгеруіне әсерін анықтайды.
Сценариесі болып бір мезгілде жобаға ықпал ететін бірнеше көрсеткіштер жағдай немесе кез келген мүмкінді жағдай бола алады. Сценарияны эксперттік жолмен рыноктағы инвестициялық тауарлардың іскерлік жағдайын зерттеу негізінде орнатады.
Олардың талдауы инвесторларға жобаның әрбір сценарийлері табыстылығын және олардың әрқайсысының уақиғасының ықтималдығын бағалауға мүмкіндік тудырады. Бұл әдістің маңызды артықшылығы болып, параметрлердің ауытқуын олардың өзара байланыстығын ескере отырып шектейді.
Эксперттер немесе талдаушылар өз қорытындыларын келесі ережені басшылыққа ала отырып жасайды:
4 Тақырып Капитал салымды таңдау критерийі
1. Инвестиция түсінігі, түрлері
2. Инвестициялық жобаны таңдау әдістері және критерийлері
3. Инвестициялық жоба тәуекелінің бағасы
1. Инвестиция түсінігі, түрлері
Инвестициялау шаруашылық субъектілерінің жарғылық капиталының қаражаттарын бағалы қағаздарға, инвестициялық жобаларға салуды білдіреді.
2-сурет Инвестиция жіктелуі