Сайт жасау техналогиясы

Java - Sun Microsystems  компаниясының жасап шығарған обьектіге бағытталған бағдарламалау тілі. Java қосымшалары әдетте арнайы байт-кодта компиляцияланылады, сол себепті олар кез келген виртуалды Java-машинасында (JVM) компьютерлік архитектурасына тәуесіз орындалады. Ресми шығу күні — 23 мамыр 1995 жыл.

Айтылуы, атаудың  қолдануы. Айтылуы жөнінде қазақ тілінде басқа тілдердегі сияқты екі бір-бірінен ажыратылған қағида пайда болды: ағылшын тілінен алынған dzhava («джава») және Ява аралының айтылуына сәйкес келетін дәстүрлі-халықтық «ява». Sun компаниясы ағылшындық айтылуды бүкіл әлемде ұстанады. Java — деп тек қана тілді ғана емес, сонымен қатар осы тіл негізінде жасайтын және орындайтын платформаны атайды. Бастапқыда тіл Oak («емен») болып аталған және оны Джеймс Гослинг тұрмыстық электрондық құрылғыларды бағдарламалау үшін жасалынатын. Біраз уақыт өткеннен кейін тілдіі атын JAVA деп ауыстырады және оны клиенттік қосымшаларды және серверлік бағдарламалық қамтаманы жасау үшін қолданыла бастады. Кейбір бағдарламалаушылардың сүйікті кофе маркасы Java құрметіне аталды. Сол себепті тілідң эмлемасында түтіндеп тұрған кофесі бар шынаяқ бейнеленген. Сонымен қатар осы java атауының шығу тегі туралы басқа да нұсқалар бар.

Тілдің негізгі  ерекшеліктері. Java - дағы бағдарламалар, байттық кодты өндейтін және жабдықтамаға нұсқамаларды беретін интерпретатор болып табылатын (JVM) Java виртуалды машинасында орындалатын байт-кодқа трансляцияланады.[14] 

1.3 Интернеттегі web серверлер. Web – сервер жұмысының механизмі.  Статистикалық және динамикалық  беттер. CGI технологиясы. Скриптер. 

Браузердің адрестік жолындағы  қажетті URLді теріп болған соң, браузер  пайдаланған протокол (HTTP) жөнінде  мәлімет және сервер атын алады. Сервер атын IP- адреске ауыстыру үшін браузер DNS серверіне- жүгінеді. Алынған IP- адрес  негізінде браузер ізделінді Web- сервермен байланыс орнатады және HTTP протоколын пайдалана отырып ізделінді  ресурсты сұрайды. Сервер браузерге  серверде сақталатын HTML бетін жібереді. Браузер HTML- тэгтерін оқу нәтижесінде  сіздің компьютеріңіздің экранында  бет ашалады, одан сіз өз сұранысыңыздың нәтижесін көраласыз. Әдетте қарапайым Web беттерде тек текст қана емес графиктерден де тұрады, яғни әр түрлі типтегі бірнеше файлдан тұрады. Браузер ол файлдарды тану үшін, сервер қандай файлды (HTLM форматындағы текст немесе JPG форматындағы графика және т.б) жіберу керек жөнінде мәлемет береді содан соң файл мазмұны жіберіледі. Әдетте, Web беттер көптеген файлдардан түрғанына қарамастан бір рет сұраныс уақытысынды Web сервер тек қана бір файлды жібереді. Яғни, html текст алып одан графикалық элементке сілтеме тауып, браузер серверге жаңа сұраныс жібереді ( html текст келген серверге ғана жіберу міндетті емес). Әрбір жаңа файлды көшіріп алу үшін браузер жаңа HTTP сұранысын жіберу керек. Бұнда қазіргі серверлермен браузерлер көп потокты режімде жұмыс істейтіндіктен бір мезгілде бірнеше сұраныс орындалуы мүмкін. Егер берілген адресте сұранып отырған ресурс жоқ болса онда Web сервер мұнандай мәлімет береді 404/File not found ( файл табылмады).[14]

Статистикалық және динамикалық  беттер.

Статистикалық беттер Web сервер каталогында  орналасқан файлдардың нақ копиясы  болып табылады және өңдеуші өзі  онда бір нәрсені ауыстырмайынша өзгермейді. Дегенмен беттер динамикалық  түрде қалыптасады, яғни дискідегі  дайын файлдан емес, белгілі бір  программада сұраныстың өңделу уақытында. Осындай беттердің қалыптасуының  бірнеше әдістері бар.

Тікелей Web серверде сұранысқа  сәйкес қалыптастыру.

Web беттерді динамикалық қалыптастырудың  мүмкіндігін жүзеге асыру үшін  серверге мынадай бағыт берілуі  керек, қандай файлдар “кәдімгі”  болады, ал қандайы оның программалық  өңделуіне нұсқаулары болады. Бұл  жағдайда бетті сервердің өзі  құрастырады ( арнайы командалар  көмегімен немесе ішкі бағдарлама). Беттердің динамикалық қалыптастыратын  командасы болатын программа  мәтіні скрип деп аталады.

Тұтынушы компьютерінде  қалыптастыру.

Бұл жағдайда программа мәтіні динамикалық web- парағын қалыптастыру үшін алдымен  тұтынушының локальдық компьютеріне беріледі, бұнда браузер web- парағын  алу және өңдеу үшін оған сәкес  заттар шақыру керек. Динамикалық беттерді қалыптастыру үшін бірнеше технологиялар  бар.

CGI- технологиясы.

Біздің сұранысымызға сәйкес дайындалған  динамикалық беттер “жылдам қалыптасты”. Мысалы кез-келген пікірлер кітабы сізге  белгілі бір форманы көрсетеді  бұнда сіз өз мәтініңізді қосасыз, келесіде осы бетті ашсаңыз онда жаңа хабарлама тұрады. Web- парағына динамикалық мазмұнды қосуға мүмкіндік  жасайтын технологиялардың бірі CGI (Comman Gateway Interface) болып табылады. Ол сол  немесе басқа URL мен статистикалық  документі емес программаны түсінуге мүмкіндік жасайды нәтижесінде  нақты уақытта мәліметтер қалыптастырады. Мысалы егер сіз белгілі бір районда  ауа райынын дер кезіндегі  мәліметінін бергіңіз келсе онда сіз әр бір ретте жаңа бетті  құруыңыз керек. Бұл CGI технологиясының  негізінде жүзеге асыруы мүмкін. Серверде жұмыс істеу бастағанда CGI программасы  қосылады, ол цифрлы өлшеуіш құралына айналып температура,қысым және т.б мәліметтер береді. Әр кезде осы  адрестен мәлімет алу үшін байланысқаныңызда  сіз сол уақыттағы мәліметті  аласыз. Басқа мысал: егер сіз ізденіс  жүйесінен белгілі мәлімет алғыңыз  келсе онда CGI программасы жұмысының  нәтижесін ізделінді адрестер жыйынтығы  түрінде аласыз.

CGI программасын нақты уақыттағы  Web сервердің бір бөлігі ретінде  қарастыруға болады. Сервер тұтынушының  сұрағын CGI программасына береді  ол оларды өңдеп жұмыс нәтижесін  тұтынушы экранына қайтарып береді. Клиент үшін адресте URL статистикалық  құжат па немесе CGI программа ма  еш қандай айырмашылығы жоқ. CGI программалары жұмысының нәтижесі  статистикалық құжат сияқты форматта  болады. CGI терминін тек қана программа  емес протокол ретін де түсінуге  болады. Бұл жағдайда CGI Web сервер  үшін стандартты тәсіл болып  табылады– тұтынушы сұранысын  бағдарламаға беру және одан  мәлімет алу. Сервер мен оның  қосымшасының арасындағы бір  біріне мәлімет жіберу жөніндегі  CGI протоколы HTTP протоколының бір  бөлігі болып табылады. CGI программасының  үлкен бөлігі CGI скрипталары болып  табылады. Скрип дегеніміз интерпритацияланатын  немесе басқа программаларымен  жұмыс жасайтын ережелер жинағы. Perl, JavaScript тілдері тура осы скрипталық  тілдер түрінде ойлап табылған. Олар сценариилер жазу тілдері  деп те аталады. Негізінен CGI программасы скрипталық тілде  және де компилирлық тілде  жазылуы мүмкін. C,C++,Delphi.

CGI альтернативті техналогиясы Micrоsoft компаниясының технологиясы болып  табылады. Ол былай аталады Active Server Page (ASP) ол да сол принциппен  құрылған: web- серверге қосылған скрипт, парақ тұтынушыға жіберуден бұрын  серверде орындалады. Осы принциппен  орындалатын басқа да бір қатар  технологиялар бар. Динамикалық  мазмұны сервер жағындағы қалыптасатын  схемадан өзгеше динамикалық  мазмұны тұтынушы жағында көрінеді. Соңғы жағдайда активті құжаттар web серверде және локольдік компьютерде  сақталады. Онда белгілі бір  есептеулер орындалады жіне осы  есептеулер нәтижесі экранда  көрсетіледі. Активті құжаттарды  дайындауда түрлі технологиялар  пайдаланады: бұл мәліметтер JavaScript-те Java апплеттерде.  

Web-ресурстарды алу технологиясы. Web-парақтарды кэштау. Прокси-сервер  механизімінің жұмысы.

Егер сервер үлкен жойылуда болса, Интернетке шығу жылдамдығы төмен болса  немесе қайта қосылу режимінде жұмыс  істесе, көбнесе ақпарат кешіктіріліп беріледі. Бұл кезде қосылуды жылдамдату сұрағы туындайды. Осы сұрақты шешудің  бір жолы, мәліметтерді жойылған серверлерден бірнеше рет алуға болмауында. Web навигациясы кезінде көбінесе кітаптағындай “парақты артқа парақтау”  сияқты, яғни параққа қайта қосылу қажеттілігі туындайды. Браузерде Артқа пернесін басып, алдында көріп өткен параққа қайта оралғанда, оны серверден қайта алудың мағынасы жоқ екені анық. Сондықтан көріп өткен құжатты компьютердің дискінің арнайы буферлік аймағында (кэште) сақтаса, қолданушы ссылкамен қайта оралғысы келген жағдайда тез ашып көруге мүмкіндігі болады. Қазіргі заманға сай браузерлер дәл осылай істейді. Мәселен сіз парақтарды 1-2-3 кезегімен қарап, 3-ші парақ 4-ге ссылкасы бар деп ойлайық. Осы жағдайда 3-ші парақтан 4-ге өтумен (Жүйеден жүктеу) салыстырғанда 2-ге өту тез (кэштан жүктеу) орындалады.

Қазіргі заманға сай браузерлерде (Internet Explorer және Netscape Navigator) кэштелген  құжаттарды сақтау үшін папканың көлемін  өзгерту мүмкіндігі бар.

Прокси-сервер

Кэштеу технологиясында өзінің шектеулері бар. Мысалы, сіз және сіздің әріптесіңіз Интернетке бір провайдер  арқылы қосылған болсаңыз. Бір кезде  сіз, алдында сіздің әріптесіңіз  алған құжатты сол провайдердің каналынан сұрайсыз. Жүйеден қайта-қайта  бір құжатты сұрау дұрыс емес. Мәліметтерді сервер провайдер деңгейінде кэштау дұрыс.

Бұл мәселені шешу провайдерлер прокси-серверге (ағылшынның proxy-орынбасар  деген сөзінен) жүктейді. Прокси-сервер – бұл қауіпсіздікті, әкімшілік  бақылауды және кэштау функцияларын жоғарылатуға мүмкіндік беретін, қолданушының жұмыс станциясы мен Интернет арасындағы посредник ролін атқаратын  сервер.

Прокси-сервер қолданушыдан қандай да бір интернет-сервисті орындауға  сұраныс алады, мысалы, web-парақты  көріп өтуге сұраныс. Егер прокси кэштау функциясын орындаса, ол сервердің  локалді кэшінда сұрап отырған  парақтың жоқтығын қарайды. Егер бұл  парақ бар болса, ол қолданушыға  сұраныс Интернетке берілмей қайтарылады. Ал, егер кэшта бұл парақ болмаса, прокси-сервер клиент ролінде қолданушының атынан, өзінің IP-адресін қолданып, Интернеттен керек параққа сұраныс  жібереді. Парақ қайта оралғанда, прокси-сервер оны қолданушыға жібереді. Прокси-сервердің кэштау функциясы  Интернетпен жұмысты едәуір жылдамдата алады жене жүйелік трафиктің  көлемін азайта алады. Web-парақтарды кэштеу Жүйенің жұмысын жақсартудың  бір жолы болып табылады, себебі ол web-түйіннің уақытты бұзылыстарын компенсирует.

Әдетте, прокси-сервер программасы  жұмыс істейтін компьютерде едәуір дисктік аула бөлінеді. Үлкен провайдерлар құжаттарды кэштеуге ондаған және жүздеген гигабайт память бөле алады.

Осылайша, үнемі ізделіп отыратын құжат тек құжатты шығарушының  серверінде ғана сақталып қоймай, сонымен  қатар “қолданушыға жақынырақ”, провайдер  прокси-серверінде немесе қолданушының өз компьютерінде сақтала алатындықтан, іздеген құжаттарды тез көре алу  мүмкіндігі бар.

Біз мыңдаған клиенттері бар провайдерлар жөнінде айтқана, жүйедегі құжаттардың  белгілі бір бөлігін ғана сұрайтынын айтып өткен жөн. Мыңдаған клиенттермен жұмыс істейтін үлкен ISP-дің прокси-сервері, сұраныстардың 50%-ға жуығын өз дискінен орындайды. Әдетте ISP сервері регионның  басқа интернет провайдерлардың  серверлерімен байланысты. Сондықтан, егер клиентті қызықтырып отырған құжат  провайдердің прокси-сервер кэшінде  табылмаса, ол басқа прокси-серверлерде  табылуы мүмкін. Осылайша, кэш-ауласындағы  қолданушылардың көлемі көп есе  көбейеді. Кэштейтін прокси-серверлерді  тек ISP-провайдерлер ғана емес, сонымен  қатар жүйеге деген нагрузканы азайтқысы  келетін және сұраныстарды оптимально обрабатывать үшін ірі компаниялар  орната алады.

Құжаттардың жарамдылық мерзімі.

Ескірген кэштелген файлды алмау  үшін, кэштелген құжаттарды қашан  сұранысқа қоюға болады, ал қашан  қоюға болмайтығын анықтайтын бірнеше  ережелер бар. Бұл ережелердің бір  бөлігі HTTP протоколында жазылып өткен, ал қалғаны браузер настройкасында және прокси-сервер әкімшілігімен ұсынады. Прокси-серверде кэштеуге шешім қабылдаудың  бірнеше критерилері бар. Мысалы, егер объект жасырын болса, ол кэштелмейді. Сол сияқты кэштелген құжатты  клиенттің сұранысы бойынша жіберіле алуға шешім қабылданатын критерилер бар. Мысалы, егер құжаттың жарамдылық мерзімі өткен болса, онда сервер оны клиентке жібермей, сайтты құрастырушының серверінде жаңалау құжаттың бар, жоқтығын сұрайды. Жарамдылық мерзімі өтіп кеткен құжат жай жаңартылмаған, яғни ескірмеген болуы мүмкін және оны клиенттің  сұранысына беруге болады.[16]

WEB-жылдамдытқыштары.

Стандартты браузерлер кэштеу технологиясын Web-парақтарды жүктеуді жылдамдату үшін қолданатынын айтып кеткен болатынбыз. Бірақ, жүктеу процесін Internet Explorer-ға қарағанда  жақсырық орындайтын арнайы программалар бар. Жылдамдатуды жүйелік қосылулардың параметрлерін оптимизациялау арқылы, мәліметтерді кэштеу және “қажеті  жоқ” мәліметтерді алып тастау арқылы жүзеге асыруға болады. Кейбір программаларда жоғарыда айтып өткен механизмдердің бірден бірнешеуі жүзеге асырылған.

Кэштеу процесін оптимизациялау арқылы жылдамдату.

Мәліметтерді кэштеу кезінде Web-парақтарды жүктеуді жылдамдатуды айтқанда 3 бағытты  белгілеп өткен жөн:

• IP-мекендерді кэштеу;
• Локалді компьютерде дискті кэшті оптимизациялау;
• Упреждающее чтение.

Әр бағыттың неден құралғанын түсіндіріп өтейік.

Сіз URL браузерге сол немесе басқа  ресурсты жібергенде, ол DNS-серверге доменді  атты IP-мекенге жіберуге сұраныс  жасайтыны белгілі. Қажетті мәліметтерді табу алдында қаншама DNS-серверлерді  сұрап өтеді. Әдетте, IP-мекен қолданушы  компьютерінде кэштелмейді және сіз бірнеше минут алдын қолданып отырған мекен қайта сұралып  отырады, ол тағы да уақыт алады. Сондықтан, Web-парақтарды көрсетуді жылдамдатудың  бір жолы DNS-серверлерді едәуір оптималды  сұрау жүргізетін және IP-мекендерді кештеуді ұйымдастыратын программаны қолдану болып табылады.

IP-мекенді алып болғаннан кейін,  обозреватель компьютердің кэшінде  көрсетілген парақ копиясының  сақталғандығын тексеріп, егер кэштегі  құжат жарамды болса, ол қолданушыға  жіберіледі. Бұл процесс та уақыт  алады және оны жылдамдату  – бөлек мәселе, сондықтан оны  басқа программаға жүктеуге болады. Осы мәселемен айналысатын көптеген  программалар көп орын алатын, бірақ жылдам істейтін өз кэшін  құрады. Жылдамдатудың екінші бағыты  осыны құрайды.

Үшінші механизмді (упреждающее  чтение) түсіндіру үшін, кәдімгі  браузердің жұмысына қайта оралайық. Құжат браузермен көрсетілгеннен кейін, әдетте үзіліс болады. Қолданушы құжатты  оқығанша жүктеу процесі тоқтатылады, яғни система простаивает. Упреждающее  чтение үзіліс кезінде қосылыстарды қолдануға мүмкіндік береді, бұл  кезде осы параққа ссылкасы бар  құжаттар жүктеледі. Осы құжаттардың  фондық режимде жүктелуі қолданушы  сұраныс жібергенде тез көрсетуге  мүмкіндік береді. Үшінші механизм осы упреждающее чтение немесе префетчингтан (prefetch-ағылшынның алдан-ала алып келу деген сөзінен) құралады. Кейде осы механизмді упреждающее загрузкой (ағылшынның pre-loading деген сөзінен) деп те атайды.[17]