Оқушылар ұжымын қалыптастырудағы педагогикалық ұйымның ықпалы

"Халық шығармашылығын кең құбылыс ретінде қарастыру керек. Себебі ол өзіне еңбек әрекетінің сан алуан түрлерін, қолөнер, дәстүрлер, салттар, мерекелер, ғұрыптар, фольклор, ойындар, билік, халықтық киім, бейнелеу және сәндік қолданбалы өнерді біріктіреді. Көптеген бастапқы белгілерін сақтап ол ұдайы дамуда және жаңаруда, қалай болғанда да өз уақытының айнасы болып табылады" деген зерттеушілер пікірі орынды.

Көптеген халықтық әдет-ғұрыптар, мейрамдар, салтанаттар өзінің сезімді  мәнерлілігімен эстетикалық реңділігімен жастарға адамгершілік тәрбие берудің қолайлы және тиімді құралы болды.

Адамды жетілдіруді  халық мейлінше нақты және анық түсінді: сөз жетілген синтездік бейнесі ғана емес, сондай-ақ ақты жетілулер еңбекте, ақыл-ой, адамгершілік, құлың, әсемдікке жетілуді қалыптастыруды қамтамасыз ету жайында болды.

Адамдық жетілулердің мәні мен мазмұны жайлы түсініктер тәрбиенің халықтық идеалдарының орнықтылығы  куә етеді. Жетілген Тұлғаның нақты сипаттары тек тілек — сөздер төңірегінде болған жоқ, олар тәрбие тәжірибесімен тығыз байланысты алға шықты, яғни сөз бен істің бірлігі халық педагогикасының қуатты тұтастарының бірі болып табылады. Халық жеткіншек ұрпақ тәрбиесін жақсартуға қашанда қызуғышылық білдіріп отырды. Тәрбие тәжірибесін құлайлы жағдайларда қолдану шеңбері біргіндеп кеңейе түсті: отбасы тәжірибесі бүкіл қауым үшін өнеге аларлық үлгіге айналды, өзін-өзі іс жүзінде көрсеткен ауыл тәжірибесі бүкіл аймаққа таралды. Сонымен балаларды тәрбиелеудің озат тәжірибесіне мағына беру және пайдалану жекеден жалпыға қарай жүрді, өз балаларын тәрбиелеуден балаларды мәселен, қауым балаларын тәрбиелеу жайлы қамқорлыққа алып келді.

Қазақстан Республикасының  білім министрлігінің тәлім-тәрбие тұжырымдамасы 5 ақпан 1993 жылы жарық  көрді.

1. Қазақ халқының өзіне тән ерте заманнан жиып-терген ұлттық "тәлім-тәрбиесінің" асыл қазынасы мол тәжірибесі бар. Аналық бесік жырынан басталатын қарым-қатынас, іс-әрекет, әдет-ғұрып, салт-дәстүр халық ауыз әдебиетінің үлгілері, осылардың барлығы баланың дүние танымын, сана-сезімін мінез-құлқын қалыптастыратын тәлімдік мұра.

2.  Тәрбиенің мақсаты мен міндеттері не?

а)   Тәрбие халықтың  ғасырлар  бойы жинақтап,    іріктеп алған  озық тәжірибесі мен  ізгі  қасиеттерін  жас ұрпақтың бойына сіңіру.

б)  Тәрбиенің   негізгі  мақсаты   дені   сау,   ұлттың   сана-сезімі оянған,   рухани   ойлау дәрежесі   биік,   мәдениеті,     ар-ожданы   мол, еңбекқор,      іскер,      бойында      басқа      да      игі қасиеттер   қалыптасқан адамды тәрбиелеу.

в)   Ұрпақ тәрбиесі тілден басталады.  Ұлттық сана-сезім дүние танымдық көзқарасты қамтамасыз ететін де тіл.

Тәрбиеші ұжымдағы тәрбиеленушілердің арасындағы нақтылы қатынастарды ескеруі  керек. Бұл қатынастардың өзінде, тіпті олар біздің еркімізден тыс  қалыптасқанда олардың көпшілігі  тәрбие бағытында қолдануы мүмкін.

Бұл процестің тиімділігі балалардың ұжымындағы іс -әрекеттерінің мазмұны мен құрылымының одан әрі дамытуымен, олардың арнайы ұйымдастырылған ерекше бір іс-әрекет ретіндегі коллективтік қатынастары оқушыларда мақсатты бір-бірін тұлғалық қабылдау мәдениетін тәрбиелеу, оқушылардың өзін-өзі тану процесі барысында оларға жеке дара көмек көрсету, ұжымда өзінің жүріс-тұрысын өзі реттеу және әлеуметтк тиімді өз орнын табуымен байланысты.

Оқушылардың бір-бірімен  өзара әрекеттерімен байланысты тәрбиелеуші механизмінің мәні сол  бұл тетік бірінші көрсетілген тетік сияқты тек қана іс-әрекет болғанда ғана пайда болады және қызмет атқарады. Сонымен қатар іс-әрекет ұжымдық және мұқият ұйымдастырылған болуы керек, сонда ғана іскерлік ынтымақтастықпен жауап керектігін қатынастарды қалыптастыру үшін алғы шарттар жасалынады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                           Қорытынды

 

          Қортындылай келе, зерттеу жұмысымыз  көрсеткендей жеке адам тәрбиесінің  қоғамдық бағыттылығы тұрғысынан  ұжымның кейбір сапасын,белгілерін  көрсетті.

          Біздің елімізде қазіргі қоғамның маңызды ұясы- мектеп ұжымы баланы дамытуда және қалыптастыруда үлкен роль атқарады. Мектептегі оқушылар ұжымы – бұл іс-әрекетімен (оқу, еңбек, т.б.) бірігіп топтасқан балалардың мақстақа бағытталған тұрақты бірлестігі.

          Мектеп педагогикалық ұйымының негізінде бірнеше өзара байланысты оқушыла ұжымдарының типтері пайда болады. Олар: мектеп сыныбы, ұзартылған күн тобы, клубтар, секциялар, оқушылардың еңбек бірлестіктері т.б. бұлардың барлығын бастауыш ұжымдар деп атайды.

              Курстық жұмысты орындау барысында алға қойылған мақсат жүзеге асырылды.

• тақырыпқа байланысты «оқушылар ұжымы» және «педагогикалық ұжымдарға» сипаттама берілді;
• тақырып мазмұнына бағытталған ұлы педагогтар мен ғалымдардың еңбектеріне шолу жасалынды;
• үлгілі, тәжірибелі педагогтардың іс-тәжірибелерінен мысалдар келтіріліп, сұрыпталды.

Оқушылар ұжымы балаларды  ұжымшылдыққа тәрбиелеудің маңызды  құралы. Ұжымшылдық адам мүддесінің ұжым және қоғам мүддесімен мызғымас байланыстылығын  көрсетті. Адам ұжымда өз күшінің, өз қабілетінің керек екенін түсінді. Сондықтан, оларды үнемі дамытып, жетілдіріп отыру педагогикалық ұжымның оқыту және тәрбие жұмысын байланыстыра ұйымдастыруына тығыз байланысты. Қорыта айтқанда, ұжым – тәрбиенің маңызды құралы.                                     

                  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Құрсабаев М. Оқушылар ұжымының пайда болу генезисі. Алматы,

// Бастауыш мектеп, 2007. №7

2. Богданова О.С., Петрова В.И., //Бастауыш жастардағы тәрбие жұмысының методикасы, Алматы, 1980.
3. Бабанский  Ю.К.  Педагогика.  -М., 1998.
4. Қоянбаев Ж.Б.. Педагогика. -А., 1992.
5. Иманбекова Б. Оқу-тәрбие жұмысын тиімді ұйымдастыру. //Бастауыш мектеп. Алматы, 2006. №9
6. Оразақов К.,  Нарбаев б.,  Ата дәстүрі әдеп, болашақ игілігі. –А., 1991.
7. Боданов Ж., Бөлеев К., Қазақтың  халық  педагогикасы (библиографиялық  көрсеткіш)  -Жамбыл., 1992.
8. Абдрахманов А.  Қазақстанның   этнопедагогикасы.  -А., Ғылым,  1979.
9. Әбілова З. Этнопедагогика. –Алматы, 1997.
10. Табылдиев Ә. Халық тағылымы, Қазақтың  халық  педагогикасы  және  тәрбие. Алматы,  // Бастауыш мектеп. Қазақ  университеті, 2002. №3
11.   Асарбаев А. Қазақтың  ұлттық  ойындарын бастауыш  мектеп  тәрбие  жұмыстарында  пайдалану.  - А., 1993.
12. Қазақ халқының  тәлім – тәрбие  тарихынан -А.,  Кітап, 1992.
13. Әбиев Ж,  Бабаев С,  Құдиярова А. Педагогика.  Дарын, 2004.
14. Харламов И.Ф. Педагогика.  –Минск.,  1997.
15.   Журнал  //Бастауыш  мектеп. 2005. №11
16.   Жарықбаев Қ ., Қалиев С.,  Қазақ тәлім – тәрбиесі. Алматы, 1990.
17.   Журнал  //Бастауыш  мектеп.  2006ж. №1
18.   Журнал  //Тәрбие құралы.  2004ж. №2
19.   Журнал  //Бастауыш мектеп.  2005ж. №8
20.   Журнал  //Бастауыш  сыныпта оқыту.  2006ж. №1
21.   Жарықбаев Қ, Қалиев С.  Қазақстандағы педагогикалық ойдың антологиясы – А., Рауан, 1995.
22. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М., Педагогика.  –Алматы., 2000.
23. Әбиев Ж., Бабаев С., Құдиярова А., Педагогика. –А., Дарын, 2004.
24. Педагогика. Дәріс курсы.. –Алматы., Нұрлы әлем, 2003.
25. Бегалиев Т. Педагогика. –Тараз., 2001.
26. Бұзаубақов Қ. Ж., Жаңа педагогикалық технология. –Алматы., 2004.
27. Қалиев С., Майғаранова Ш., Нысанбаева Г., Тәрбие хрестоматиясы.        –Алматы., 2001.
28. Сабыров Т.С. Оқыту теориясы. -Алматы., 2000.
29. Педагогика уч. пособие. (Под ред. Пидкастого)  -М., 1998.
30. Подласной И.П. Педагогика: 100 вопросов - 100 ответов. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. –М., 2001.
31. Харламов И.Ф., Педагогика. – Минск., 1997.