Курстык жумыс Дельфи ортасында

Мұнда тек  үш таңба ғана дұрыс, ал алынған нәтиже дәл нәтижеден шамамен алғанда 0,0006-ға ғана айырылады. Мұнан шыққан нәтиже бұдан бұрынғы тікбұрыштар  формуласы бойынша алынған нәтижеден  анағұрлым жақсы екенін көреміз.

3) Енді  сол интегралдың жуық мәнін  Сипсонның 

 

формуласы (мұндағы n жұп сан) бойынша табалық.

Бұл жағдайда [0,1] аралығын тең төрт бөлікке

нүктелерімен  бөліктейміз. Оларға сәйкес ординаталарды  үтірден кейін төрт таңбасы бар  бөлшектер түрінде табамыз, яғни: у₀=1,0000; у₁=0,8000; у₂=0,6667; у₃=0,5714; у₄=0,5000. Сонда n=4 болғанда Симпсон формуласы мына нәтижені береді:

Бұдан үш таңбаның дұрыстығын және шыққан нәтиженің дәл нәтижеден айырмасы шамамен 0,0001 болатынын көреміз.

Симпсон әдісі.Интегралданудың [а,в] қиығын тең 2n бөліктерге h= бөлеміз. Бөлінудің нүктелерін белгілейік x₀=a, x₁=x₀=h,…,x_i=x₀+ih,…,x_2n=b. F функцияның мәнін х_і нүктесінде у_і немесе у_і=f(x_i) белгілейміз. Сонда Симпсон әдісіне сәйкес.

(у₀+4у₁+2у₂+...+4у_2n-1+y_2n)= (y_n+y_2n+ , N=2n белгілесек, (у₀+уN+                                                                                      (2)

Трапеция  әдісіне іспеттес Симпсон әдісі  құрастырылады келесі өзгертулермен. Біріншіден, ішкі С айнымалыны енгіземіз, ол тақ і-де 1-ге, ал жұп і-де -1-ге тең  болады. Осылайша есептеуді үнемдеу  арқылы (-1)^і-1 коэфициенті (2) формуласында жүзеге асырылады.

2.2 Құрылымдық және функцияналдық  сызбалар

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

       

 

 

         2.3 Модульдерді процедуралар мен функцияларды сипаттау

Form1 модулі  – бағдарламаның бетбасы болып  табылады

Form2 модулі  –  берілгендерді еңгізу және  есепті шығару болып табылады 

Form3 модулі  – Анықтама, автор және есеп  жайлы

procedure TForm1.FormKeyDown(Sender: TObject; var Key: Word; Shift:        TShiftState) – Бет басынан Мәзір бетіне көшу үшін «Enter» батырмасын қолдандым, ол батырманы іске қосу процедурасы.                                                                                                                                                                                                     

procedure FormCreate(Sender: TObject) - форманың басқанда шығатын процедура.

procedure N1Click(Sender: TObject) – Мәзірдің бөлімін басқанда  шығатын процедура.

procedure Button1Click(Sender: TObject) – Button батырмасын басқанда шығатын процедура.

TgroupBox –  визуалдық мақсаттар үшін және Windows көрсеткіші үшін де пішінде  компоненттер бойынша айналымның  реті қандай, солай қолданылады.

Tpanel –  басқарушы элемент, TgroupBox-қа ұқсас,  декоративті мақсаттарда қолданылады.

TImage – пішінде графикалық бейнені көрсетеді. BMP, ICO, WMF пішіндерін қабылдайды.

ТMain Menu - қосымшаның басты мәзірін көрсетеді.Бағдарлама пішінін ТMain Menu компонентін қосқаннан  кейін оны баптау керек. Ол үшін батырманы  ерекшелеу, оң жағын басып, Menu Designer (Мәзір  құрастырушысы) қатарын таңдайды. Экранда  мәзір элементтерін толтыру қажет болатын терезе пайда болады.

  2.4 Идентификаторлар кестесі.

Бағдарламалау тілдерінде атауды идентификатор  деп атайды. Ол стандартты және пайдаланушылар идентификаторлары болып екіге  бөлінеді.  

Стандартты  функциялар, қызметші сөздер, тағы сол  сияқты стандартты идентификатор тобына жатады. Олардың көпшілігі алдын-ала  орындалатын операция немесе белгіленген  элемент туралы мағлұмат беріп тұрады

Пайдаланушылар  идентификаторы ретінде әріптер  мен сандар тізбегі алынады. Бағдарламалаушы  идентификатордың төмендегі жазылу ережелерін білу қажет:

Идентификатор міндетті түрде әріптен басталатын латын әріптері мен цифрлардан тұрады;

      Оның құрамында орыс алфавитінің әріптері, арнайы символдар, әсіресе     бос орын болмауы қажет;

Қызметші  сөздер пайдаланушылар идентификаторы бола алмайды;

4  Идентификатордың максималды ұзындығы – 127 символ болғанымен, оның тек 63 символы оқылады.

  Кесте 2.4.1                                 

Айнымалылар	Тип	Сипатталуы
TForm1: TForm		TForm  ұрпағының кез –келген формасы  сол қасиеттер мен әдістерге  ие.
I,j,jn1,jn2,jn3,bn1,bn2,bn3,ls,rs:	integer;	Формулада қаолданылатын бүтін сандар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                    

                                      ҚОРЫТЫНДЫ

      Бұл курстық жұмыстың мақсаты Симпсон әдісін үйрену, және Delphi ортасының диаграмма салу мүмкіндіктерін көрсететін программа, теориялық материал дайындау болды. Ізденістерімнің нәтижесінде мен көптеген қызықты жайттарға тап болдым. Және де көп материалды игеріп қана қоймай, диаграмма құру мүмкіндіреін үйрендім. Жалпы курстық жұмыс мен үшін өте пайдалы болды.         

Ғылымның әр саласының есептері программалау тілдерінің көмегімен  шешіліп, күрделі құбылыстарды зерттеу  мен болжау мүмкіндіктері жаңа деңгейге көтерілді. Программалау технологияларының  негізгі бағыттарының бірі – объекті  бағытталған программалау тілі.

Бұл курстық жобадағы бағдарлама Delphi бағдарламалау тілінде жазылған.  Delphi бағдарламалау тілінде жазған себебім, бұл бағдарламалау тілінің  мүмкіншіліктері өте көп. Мысалға, атап айта кететін болсам, Delphi тілінде  жұмыс істей отырып, басқа терезелермен қарым-қатынас жасауға болады. Бағдарламаны жазу барысында, көптеген компоненттерді, оқиғаларды және процедураларды қолдандым. Маған Дельфи бағдарламасының ортасымен  есебімбі шығару оңай әрі ынғайлы  болды. Delphi интегралды ортасы объекті  программалау принципіне негізделген. Бұл ортада күрделі қосымшалар, анықтамалық  және тестілеу жүйелерін, электрондық  оқулықтар, мәліметтер қорын құруға болады. Әр түрлі мәліметтер мен  жұмыс жасағанда, оны графикалық түрінде (диаграмма ретінде) қөрсету  керек болады, сондықтан мен осы  курстық жұмысымда диаграмма  компонентерің зетрттедім, қасиеттері мен әдістері мен таныстым. Нәтижесінде  сізге ұсынып отырған программа  жаздым.

 

 

               

            ҚОЛДАНЫЛҒАН  ӘДЕБИЕТТЕР

                                 ТІЗІМІ

1. Матаев С. Delphi 7. Бағдарлама құру негіздері: Оқу құралы. Қарағанды, 2005. – 271 б.
2. Марко Кэнту.  Delphi 5 для проффесионалов. –СПб.:Питер, 2001.
3. Н.Культин. Основы программирования в Delphi7. – СПБ.: БХВ-Петербург, 2003.
4. Истомин Е. П., Новиков В. В., Новикова М. В.  Высокоуровневые методы информатики и программирования. – М.: Андреевский Издательский дом,: 2006 г.
5. Альфред В. Ахо, Моника С. Лам, Рави Сети, Джеффри Д. Ульман  Компиляторы. Принципы, технологии и инструментарий. – М.: Вильямс, 2008 г.
6. Свердлов С. З. Языки программирования и методы трансляции. – С-Пб.: БХВ-Петербург, 2007 г.
7. Иан Соммервилл Инженерия программного обеспечения. – М.: Вильямс, 2002 г.
8. Гуц А. К. Математическая логика и теория алгоритмов. – Новосибирск: Наследие. Диалог-Сибирь, 2003 г.
9. Максим Мозговой Занимательное программирование. Самоучитель. – С-Пб.: Питер, 2005 г.
10. Окулов С. Программирование в алгоритмах. – М.: Бином. Лаборатория знаний, 2004 г.
11. Молчанов А. Ю. Системное программное обеспечение. Лабораторный практикум. – С-Пб.: Питер, 2005 г.
12. Успенский, В. А.; Семенов, А. Л. Теория алгоритмов: основные открытия и приложения. – М.: Наука, 1987 г.

                                           

                                            ҚОСЫМША А

    ТЕХНИКАЛЫҚ ТАПСЫРМА

  Кесте  2.4.2 -Кустық жоба  кестесі

 

Бөлімнің атауы	%	10.09.11,  18.09.11
1 Есеп  қойылуы	10%	19.09.11, 23.09.11. 30.09.11
2 Бағдарламаның  жабосын    және  жөндеу  жоспарын    қурастыру	10-20%	01.10.11, 10.10.11, 18.10.11.
3Есептін  математикалық және   Экономикалық құрылымы	30-50%	20.10.11, 21.10.11, 25.10.11, 28.10.11
4 Бағдарламаны құру және    оны жөндей	85%	30.10.11, 08.11.11, 10.11.11, 29.11.11.
5 Бағдарлама  орындауының   нұсқауы	85-90%	15.12.11,  19.12.11

                                          

 

                                         

 

                                           ҚОСЫМША Ә

ҚОЛДАНУШЫ БАСҚАРУЫ

Дайындалған  бағдарлама  “Delphi”  аумағында  жазылған.  <<project7exe>>  файлын  шақырып , қолданушы  бағдарламаны  іске  асырады . Экранда бағдарламаның  бет  басы  және  басты  мәзір , құрылған  мәзір  екі  пунктен  тұрады : Мәзір  және Шығу .

Пайдаланушы бағдарламамен жұмыс істеу үшін мәзір пунктінен есеп батырмасын басуы тиіс.Есепке қандай да бір мән енгізіп нәтижесін көре алады.

Келесі  автор жәйлы пунктіде автор жәйлы  мәлімет көре аласыз.Жұмысты аяқтау үшін  қолданушы  Шығу  пунктін  қалауы тиіс. Бағдарламаның барлық  терезелері  жабылады.

       Сурет 2.4.3                                          

                                             

                                              ҚОСЫМША Б

                                                                      Программа  листингі

  unit Unit2;

  interface

  uses

  Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

  Dialogs, jpeg, ExtCtrls, TeEngine, Series, TeeProcs, Chart, StdCtrls;

  type

  FunctionType = function(x: double): double;

  TForm2 = class(TForm)

  Image1: TImage;

  GroupBox1: TGroupBox;

  Edit1: TEdit;

  Edit2: TEdit;

  Label1: TLabel;

  Label2: TLabel;

  Button1: TButton;

  Chart1: TChart;

  Series1: TFastLineSeries;

  Edit3: TEdit;

  Label3: TLabel;

  Button2: TButton;

  Button3: TButton;

 GroupBox2: TGroupBox;

  Edit4: TEdit;

  procedure grafikClick(Sender: TObject);

  procedure eseptey_buttonClick(Sender: TObject);

  procedure Button3Click(Sender: TObject);

                    ҚОСЫМША  Б  ЖАЛҒАСЫ

 procedure Button1Click(Sender: TObject);

 private{ Private declarations }

 Public

 { Public declarations }

 end;

/Интеграл алатын функция

function f(x: double): double;

var

Form2: TForm2;

Implementation

uses Unit1;

{$R *.dfm}

{$F+}

//Интеграл алатын функция

function f(x: double): double;

begin

//Берілген функция

f := (3*x*x+7)/SQRT(2*x*x+5)*sin(3.14*x)*2*x;

end;

//Функцияны симпсон әдісімен  интегралдау

function IntegralSimpson(a, b: double; f: FunctionType; e: double): double;

var

h, x, s, s1, s2, s3, sign: double;

begin

if (a = b) then

begin

IntegralSimpson := 0; exit

                     ҚОСЫМША  Б  ЖАЛҒАСЫ

end;

if (a > b) then

begin

x:= a;

a:= b;

b:= x;

sign:=-1

end;

else sign:=1;

h:=b-a;

s:=f(a)+f(b);

s2:=s;

repeat

s3:=s2;

h:=h/2;

s1:=0;

x:=a+h;

repeat

s1:=s1+2*f(x);

x:=x+2*h;

until (not(x < b));

s:=s+s1;

s2:=(s+s1)*h/3;

x:=abs(s3-s2)/15

until (not(x > e));

IntegralSimpson := s2*sign;

end;

                    ҚОСЫМША  Б  ЖАЛҒАСЫ

procedure TForm2.grafikClick(Sender: TObject);Var x1, x2, epsilon: double;

Begin

x1 := StrToFloatDef(Edit1.Text, 0);

x2 := StrToFloatDef(Edit2.Text, 0);

epsilon := StrToFloatDef(Edit3.Text, 0.001);

Series1.Clear;

while x1 <= x2 do

begin

Series1.AddXY(x1, f(x1));

x1 := x1 + epsilon;

end;

end;

procedure TForm2.eseptey_buttonClick(Sender: TObject);

var x1, x2, epsilon: double;

begin

x1 := StrToFloatDef(Edit1.Text, 0);