Интернеттегі ауқымды іздестіру жүйелері

        - Алға командасы Кейін командасын берген соң одан соңғыларына қайтып оралу үшін беріледі.

        Аспаптар панеліне көптеген басқа түймелер де орнатылған: Тоқтату, Жаңарту, Негізгі бет, Іздеу, Пошта, Шрифт, т.б. ІЕ қосылған кезде көрінетін Веб-бетке қайтып оралу үшін Негізгі бет түймесін шерту жеткілікті.

        Түрлі серверлерде Веб-беттер  символдары түрлі кодтар бойынша  жазылуы мүмкін. Қабылданған Веб-бетті оқи алмасаңыз,  Internet Explorer терезесінен Сервер Шолушы қасиеттері командасын беріп, ашылған терезесінің Веб-беттінің шрифтері өрісінен қыжетті қазақ қаріптерінің атауын таңдау керек . Одан әрі ОК түймесін шерту жеткілікті.

                                 Веб-бетті іздеу. URL адрестері

     Интернеттен қажетті Веб-бетті іздеу оңай жұмыс емес. Ол үшін ІЕ терезесінің  Іздеу түймесі пайдаланылады. Түйме  шертілген кезде көрінген терезеде іздеу серверлерінің атаулары көрінеді. Олардың бірін таңдап, терзесін экранға шығару керек. Мысалы, Іndex сервері терзесі. Егер Іздеу терезеснің сәйкес өрісіне кілттік сөздер енгізіп ,оның Іздеу түймесін шертесеңіз, сұранысқа сәйкес мәлмет көрінеді.

        Көптенген Веб-беттерді іздеп  табу үшін не іздеуге арналған Web-сервер терезесін экранға шығару үшін ІЕ терзесіне олардың адрестерін енгізу жеткілікті. Түрлі желілер мен іздеу құралдарының адрестері көп, оларды URL адрестері деп атайды. URL адрестеріне мысалдар:

         1) http/WWW.microsoft.com/ie_intl/ru/ie40/download;

         2) http:/WWW.internet.ru;

         3) http:/WWW.intellicast.com/weather/intl;

         4) http:/WWW. Microsoft com/games,т.б.

       Жоғарыдағы URL адрестерінің сол жағына  жазылған http// Веб-ке ену кілттік  сөзі,одан әрі бірінші қиғаш  сызыққа дейін жазылғаны торап серверінің адресі. Қиғаш сызық араларында жазылатындар  каталогтар мен ішкі каталогтардың жазылуы, ең соңында файл аты жазылу мүмкін. Іздеу жүйесін экранға шығару үшін оның адресін ІЕ терезесін енгізуге де болады.

       Әдетте Веб-бет мәтіндік редактор  терезесіне тіреледі. Дискінде сақтау терзесінде HTML құжаты типін ашып, Файл  Түріндесақтау командасын беру керек. Файл html не htm кеңейтілуі бойынша сақталып қойылады. Файлды ашу командасы әдеттегіндей: Файл - ашу.

                              Файлды тасымалдау хаттмасы(FTP)

       Интернет серверлерінде файлдар  түрінде сақтаулы құжаттар көп.  Оларды қабылдап, экранға шақыру  үшін FTP атаулы қызметші хаттмасы  пайдаланады.

        Файлдар барлық компьютер серверлерінде  сақтала берілмейді. Оларды сақтап, FTP арқылы қызмет көрсететін арнайы компьютерлер бар. Оларды FTP - серверлер деп атайды.

        FTP хаттмасын іске қосу үшін  енгізу Internet Explorer терезесінің Адрес  өрісіне файл серверінің адресін,  мысалы, ftp://ftp.relcom.ru/ сияқты адресті  енгізу керек. Экранға кәдімгі  компьютердегідей каталогтар мен файлдар көрініетін Сервер беті шығады. Каталогты шертіп, ішкі каталогқа өтуге, файлды шертіп, мазмұнын экранға шығаруға болады. Кейбір серверлерде файл архив түрінде көрінеді. Оны ашу үшін архивтеуші программаны пайдаланған дұрыс.

              FTP серверімен сеанс кезінде бірнеше  бет құжат алған болсаңыз, аспаптар  панелінің Кейін және Алға  түймелерін падаланып, құжат бойынша  әрі-бері жылжуға болады. Тоқтау  түймесі шертілген кезде,   FTP-серверімен байланыс үзіледі.

        Егерде басқа   FTP-серверге ауысқыңыз келсе, ІЕ терзесінің Адрес өрісіне оның адресін енгізіп, Енг пернесін басу жеткілікті. Не өрістің оң жағына орналасқан тілсызық түймесін шертіп, көрінген тізімнен қажеттісін таңдап алуға болады.

        Басып шығару түймесі арқылы не Файл - Басып шығару командасын беріп, экранда көрінген бетті басып шығу қиын емес. Егер беттің қарпін өзгерту қажет болса, оны Шрифт түймесі арқылы орындау керек. Тәсіл Word мәтіндік редакторындағы сияқты.

                                                      

                                                                                                                                                  Телеконференциялар

     Интернетте  атау беріліп, түрлі компьютерлерден  таратылатын жаңалықтар тобы Телеконференция  деп аталады.Мысалы, бір тақырыпқа байланысты жіберілген мәліметтер тобы серверге келіп түседі де, ол оны өзіне «жақын» серверлерге таратады. Олардың да мәлімет тарату жолы осылайша. Осы себепті, бір серверден жіберілген мәліметтер дүние жүзіне тез тарап кететінін түсіну қиын емес. Оны оқуға және жауап беріп, пікір-талас ұйымдастыруға да болады. Жаңалықтар тобының Телеконференция деп аталу осы себепті.

        Телеконференция жұмысы сервер  деп аталатын арнайы программа  арқылы ұйымдастырылады. Оны іске  қосу үшін Internet Explorer терезесінен Жаңалықтар - Жаңалықтарды оқу командасын берукерек не Жаңалықтар түймесін шертуге болады. Windows 95-те  телеконференциямен жұмыс істеуге арналған программаның аты - Internet News, ал Windows 98-де -Outlook Explorer.

        Мұндағы ескеретін жайт: серверге келіп түскен телеконференциялық хаттар, мәліметтер көп орын алмасуы үшін біраз уақыт өткен соң өшіріліпотырады. Соңдықтан жиі-жиі компьютерге келіп түскен жаңалықтармен уақтылы танысып отырған жөн.

                                  Электрондық пошта. Internet Mail

     Электрондық пошта (ЭП) - компьютер арқылы қашықта  орналасқан абоненттерге хат, түрлі  басқа мәліметтер жіберу мен оларды қабылдау программасы. Мәліметті сервер арқылы тез таратып, қабылдауға болады. Осы себепті ЭП-ның кәдімгі  поштадан артықшылығы сөзсіз.

        Windows 95-ке ЭП-мен жұмыс істейтін Internet Mail (IM) не  Internet News(IM and News) және  басқа стандартты программалар  енгізілген. IM программасы Internet Explorer-дің  3,4 нұсқаларының қосымшасы түрінде  де қарастырылған. Explorer 4,0-те және Windows 98-де ЭП Outlook Express 5 деп аталады, оның ІМ-ге қарағанда мүмкіндігі мол және ыңғайлы.

        Терезеде орындалатын іс-әрекеттер:

        - түрлі операцияларды орындау;

        - ЭП адрестерін адрестік кітапта  сақтау және оларды мәліметтерге  кірістіру;

        - мәліметтерді ыңғайлы түрде тез іздеу;

        - мәліметтер тізімін сорттау.

        Internet Mail программасы үздіксіз жетілдіріліп, серверлерде сақталып отырады.  Мысалы, Ресейден шығаратын мәліметтердің  сақталу адресі:

                News://ms news. Microsoft.com/rus/

        Егер қажетті сұрққа жауап, кеңес алғыңыз келес, мына сияқты адресті пайдалану керек: News://ms news. Microsoft.com/microsft.publik.ru.ie30                                         Егер негізгі мәзірге енгізілсе, Internet Mail-ды не WS Оutlook Express-ті іске қосу командасы:  Іске Қосу - Программалар - Internet Mail не Іске Қосу - Программалар -Оutlook Express. Егер мәрірде Internet Mail программасы бар болса және Интернет компьютерге қосулы болса, бірінші команда берілген соң алғашқы алты қадамдық терезесі бар «Mail-ды бапқа келтіру Шебері» программасы іске қосылады. Терезелерге енгізілуі тиіс мәліметтер:

        - пошта жіберетін адамның аты-жөні;

        - оның ЭП адресі; пароль;

        - басқарушы сервер атауы;

       «Жіберуші» және «Қабылдаушы»  пошта адрестері және т.б. Экранда  Internet Mail-дың негізгі терезесі көрінеді. Терезенің негізгі мәзір пункттеріне Internet Mail-мен жұмыс істеу режимдерінің командалары енгізілген:

       Файл: Ашу, Басу, Түрінде сақтау, Алыстату, Бума, Жаңалықтарды оқу және т.б.;

       Түзету: Көшіру,Оқылған етіп белгілеу,Оқылмаған етіп белгілеу, Мәліметті іздеу;

       Түр: Аспаптар панелі, Қалып – күй жолы, Көріп шығу облысы, Бағандар, Сорттау, Символдар жиынтығы, Жаңарту.

     Мәлімет: Мәлімет құру, Жібергенге жауап беру, Бәріне жауап беру, Жіберу, Көшіру, Поштаны  жеткізу, Соттаушы, Параметрлер.

        Анықтама: Анықтаманы шығару, Мағлұматтар  және т.б.

        Екінші қатарда көрініп тұрғаны - аспаптар панелі. Панельге енгізілген түймелер: Мәліметтер құру; Жібергенге жауап беру; Поштаны жеткізу және т.б.

        Терзенің келесі жолына мынандай бумалар тізімі енгізілген: Кірістірілгендер; Шығарылғандар; Жіберілгендер; Алып тасталғандар.

     Internet Explorer браузерімен жұмыс істеу. Ақпараттарды сақтау және белгі                                                                                                       жасау.

     Егер  сізге белгілі бір веб-парақ  ұнаса, және де ол парақ сізге үнемі  қажет болып тұрса ол адреске  белгі салып қоюға болады. Белгі жасау үшін «Избранное-Добавить в избранное» деген менюді таңдап алу қажет. Келесі кезектегі терезеден белгінің атын және белгі сақталатын папканы таңдау қажет. Мысалы сіз мынандай http://www.rubricon.ru адрестегі  веб-парақты қарап отырсыз және оны белгі жасап сақтағыңыз келді, ол үшін «Избранное – Добавить в избранное» деген менюді аламыз. Онда «Добавление в избранное» деген терезе пайда болады, «имя» деген жолда веб-парақ алғашқы атауымен тұрады, оны сіз өз қалауыңыз бен өзгертуіңізге де болады. «Добавить в избранное» деген терезеде папкалар тізімі берілген, оның сәйкес келетін біреуін таңдауыңызға болады. Егер папканы таңдап алмасақ сақталатын адресіміз «Избранное» деген бастапқы папкаға жазылады. Көрсетілген папканың ешқайсысы сәйкес келмеген жағдайда жаңадан папка ашуға болады, ол үшін «Создать папку» деген команданы таңдаймыз.

     Веб-парақтарды сақтап белгі жасау арқылы біз кез келген уақытта қажетті адрестерді жылдам мониторға шығара аламыз. Ол үшін аспаптар тақтасынан «Избранное» деген папканы таңдаймыз, пайда болған терезеден қажетті адресті аламыз.

     Егер  веб-парақ сізге ағымдағы мазмұнымен ғана қажет болса ақпараттарды сақтаудың мынандай жолдары бар:

      1) Веб-парақты толығымен сақтау.

     Веб-парақ  толығымен жүктелген соң аспаптар тақтасынан «Файл-Файл сохранить как» деген команданы таңдаймыз, пайда  болған терезеден «Сохранить веб-страницу»  командасында «Тип файла» деген жолда «Веб-страницу полностью»  деп көрсетілуін қадағалау керек. 

     2) Суретті сақтау. Веб-парақтағы суретті жеке сақтау үшін тышқанды суреттің үстінде ұстап тұрып оң жақ түймесін шертеміз. Пайда болған контекстік менюден «Сохранить рисунок как» деген команданы таңдап аламыз да қажетті папканың ішінде сақтаймыз. Егер сіз суретті  жұмыс істеп отырған файлыңызға қойғыңыз келсе контекстік менюден «Копировать» деген команданы таңдап аласыз да қайтадан өз файлыңызға ауысып «Вставить» деген команданы орындайсыз.

     1) Мәтіндік ақпаратты сақтау

     Көптеген Веб-парақтарда бізге қажетті – мәтіндер. Оны айырбастау буфері арқылы сақтау сенімді және ыңғайлы. Алдымен қажетті мәтінді  белгілеп аламыз да «Копировать» деген тапсырманы таңдаймыз(мысалы аспаптар тақтасынан  «Правка-Копировать» немесе CTRL-C өзара байланысқан клавиштер   арқылы жүзеге  асыруға болады.

                            Интернеттегі ауқымды іздестіру жүйелері

     Интернет  желісіндегі  мәліметтерді миллиондаған мекемелер даярлайды. Әлемдік желідегі ақпараттарды тез тауып алуда іздеу серверлерінің көмегі зор. Оларда мыңдаған іріктелген құжаттардың, сайттардың  адрестері сақталады. Көптеген іздеу серверлерінің ішінде кең тараған іздеу каталогтары(directories) мен машиналары (search engines) бар.

     http:\\www.altavista.com -  AltaVista  ақпараттық іздестіру жүйесі 1995 жылы желтоқсан айында ашылған. Ол қазіргі таңда индекстелген html- құжаттар (350 миллионға жуық) көлемімен алдыңғы қатарда. AltaVista қарапайым және кеңейтілген іздестіру мүмкіндігін және WWW арасында жұмыс істеуде  қосымша сервистерді ұсынады. Арнаулы “Help” (көмек) деген бөлімде барлық парақтарды қолданушылар интерфейсі сілтемелермен жабдықталған. Ол қарапайым қолданушыларға өздерінің тапсырыстарын дұрыс құрастыруда көмек бере алады. Әлемнің 25 тілінде ақпарат іздестіру мүмкіндігі бар.

     http:\\www.hotbot.com –HotBot – іздестіру жүйесі арқылы  құжаттар ішінде кездесетін бір немесе бірнеше терминдер арқылы, жеке фразалар бойынша іздестіру мүмкіндігін береді. Құрамында аудео, видео немесе анимациялары бар файлдарды іздестіруге де болады.

     http:\\www.google.com – GOOGL ақпараттық іздестіру жүйесі 1999 жылы қыркүйек айында ашылған. Бүгінгі күндері Searchenginewatch.com эксперттерінің айтуына қарағанда базаның көлемін 560 млн құжаттар құрайды. Жүйе қолданушыларға қарапайым және кеңейтілген іздестіру интерфейсін ұсынады. Көптеген тілдерде сонымен қатар орыс тілінде ақпарат іздеу мүмкіндігі бар.