Файлдарды архивтеудің қажеттілігі

3. WORLD WIDE WEB

Іnternet ішінен керекті информацияны іздеп табуға мүмкіндік беретін тағы бір мүмкіндікті карастырып өтейік.  World Wide Web(WWW,Web), яғни "дүниежүзілік өрмек" информация іздеп бүкіл дүние жүзіне "электрондық саяхат" жасайтын гипермәтіндік жүйе болып табылады. Қазіргі кездегі әр түрлі информация алуға болатын ең кең тараған жүйе ретінде, WWW есептеледі. Internet-тің қалған бөліктерінеи гөрі WWWжүйесін пайдалану жеңіл, әрі ыңғайлы.

Мұнда бір-бірімен байланысқан сөздер тізбекше арқылы іздеу жүргізіледі. Өзіңізге керекті тақырыпты тандап алып, соған байланысты информацияны қарап шығасыз, сол информация ішінен тағы бір тақырыпты тандап алсаңыз, соған байланысты ғана мәліметтерді оқи бастайсыз. Осылай бір тақырыптан екіншісіне ауысып қарап шығасыз, бірақ, қажет болса, кейін оралуыңыз да қиын емес.

WWW жүйесі байланыс орнатылған құжаттардан тұрады. Гипермәтін деген не? Егер сіз Windows жүйесінің көмек беретін мәліметтер құрылымын қарап шықсаңыз немесе Маcintosh компьютерінің Нурег Саrd файлын көрсеңіз, сол гипермәтін мысалы бола алады. Гипермәтін құжат бір ұғымнан екінші ұғымға мәтіндік байланыс арқылы (мазмұны арқылы) тез өтуді қамтамасыз етеді. Бір мәтінді бастан аяқ оқудан гөрі сол мәтіннің белгілі бір бөлігін ғана оқып, сонан кейін сол бөлікпен байланысты басқа ұғымдарға жылдам өте аласыз. Бұлай жылжу ерекшеленген мәтін үзіндісіне курсорды алып барып тышқанды шерту арқылы орындалып отырады.

.

1. WеЬ жүйесімен қатынас құру тәсілі

Web жүйесімен жұмыс істеудің бірнеше тәсілі бар.UNIX операциялық ортасында сервистік қызмет көрсететін, компания жасап қойған, арнайы команда арқылы WWW браузерімен оңай байланысу жолы бар. Оны іске қосу үшін www немесе Ііnх сөздерін енгізу керек.

Егер тұрақты қызмет атқару қажет болса немесе тікелей теру арқылы байланыс орнату керек болып жатса, өз браузеріңізді пайдалану мүмкіндігі де бар.

Қолданылып отырған  тәсілге қарамастан сіз гипермәтіндік  файлдарда мәліметтерді іздеп таба алатын браузермен жүмыс істей аласыз. Әрине бұдан басқа да браузерлер бар, мысалы, Nestcape Navigator, бірақ Windows 98 жүйесі өз Іnternet Ехрlоеr программасының ішкі браузерімен жабдықталады. Windows 98 жүйесінің басқа түрлерінде де арнаулы бірден бекітіліп берілетін ішкі браузерлер болады, олармен жұмыс істеу де ыңғайлы. Ал егер кейбір себептермен сіз Іnternet Ехрlоrеr-мен жұмыс істегіңіз келмесе, онда Netsсаре Navigator браузеріне немесе басқасына оңай ауыса аласыз және олардағы жалпы жұмыс істеу ережелері бір-біріне ұқсас болады.

Сонымен ҒТР-серверімен жұмыс істеуді меңгерсеңіз және

WеЬ жүйесінің бірнеше адресін білсеңіз, онда желіге кіріп жұмыс істеу қиын болмайды. Адресті білмесеңіз де, өзіңізге керекті информацияларды тақырыбы арқылы іздеу ісіне кірісіп кете бересіз.

Іnternet Ехрlоrеr  немесе Navigatог іске қосылса, браузер автоматты түрде, сіз араласпай-ақ, "өз" серверімен байланыс орната береді. Ал, егер де Іпternet  Ехрlогег жүйесімен жұмыс істейтін болсаңыз, онда бірден Місroft  компаниясының    WWW  сервері         парағымен байланысатыныңыз есіңізде болсын, оған мынадай мәлімет енгізілсе,

Һttр:/www.һоmе.microsoft.соm/іnt/гu

 Мұнан кейін "лифт" көмегімен парақтың төменгі жағына  өтіп, өзіңізге керекті акпаратты  таңдайсыз. Курсорды ерекшеленген  мәтін бөлігіне алып барып  тышқанды бір рет шертіңіз, браузер  осы тандап алынған жаңа мәтін бетін сіздің өз машинаңызға жеткізеді.

Біздің жағдайда курсорды Internet-те парақты іздсу үшін осы сілтемені таңдаңыз" (выберите данную ссылку) деген сөзге, яғни оның ерекшеленіп тұрған үзіндісіне алып барып, тышқанның сол жақ батырмасын шертеміз. Сол сәтте браузер сіздің компьютеріңізге Internet -тегі информация іздеу жүйелерінің жиі қолданатын бірнеше адресі көрсетілген келесі парақты шығарады да, сіздің іздеу шарты көрсетілген (критерий) информация   енгізуіңізді және "іздеу" батырмасын басуыңызды өтінеді.

Web каталогтары кітапхананың жүйелік каталогтары тәрізді жасалып, олар "Спорт", "Компьютерлер", "Ойындар" сияқты рубрикаларға жіктелгеа Каталогтан өзіңізге керекті тақырыпты тауып алып, оның ішінен Web -тегі түйінді сөздер тізімінен іздеуді бастауға болады.

Көптеген серверлердегі  тізімдерде әрбір түйінді тақырып  қысқаша сипатталып отырады да, одан негізгі тақырыпқа өту жолы (парақтағы  емес) көрсетіліп түрады.

Бірақ Web каталогтары мәтін парақтарының тек аз бөлігін көрсетеді, ал "дүние жүзілік өрнекте" (всемирная паутина) одан басқа толып жатқан мәліметтер жиыны бар екені түсінікті болар. Мұнда да АltaVisa, НotBot немесе Lyсоs сияқты іздсу серверлері іске қосылады, оларда серверге өзіңізге керекті тақырыпты көрсетсеңіз, Web парақтарынан осы салаға байланысты бар мәліметтерді қарап шығу мүмкіндігін аласыз.

Іздеу процесі адамның  қатысуынсыз орындалатын болғандықтан, іздеу серверлері каталогтарға қарағанда  көптеген мәліметтерді қамти алады. Бірақ сіз оларды сұрыптай отырып, мыңдаған парақтан түратын информация ішінен керектісін тандауыңыз қажет.

Егер сіз жалпы сипаттағы  информация іздейтін болсаңыз іздеуді  WеЬ каталогтарынан бастағаныңыз жөн.

Ад егер сіз нақты бір сөз  тіркесін іздейтін болсаңыз, мысалы, "Little gіrl" немесе классификатордан жалпы атауын табу қиын түсінік туралы мәлімет іздегенде, каталогтар да онша көмек бере қоймайды. Мұндайда іздейтін серверді пайдалану қажет шығар, мүмкін біреуін емес бірнешеуін қарап шығу керек болар, өйткені әр түрлі серверлер қойылған бір сұраққа әр түрлі жауап береді. Сіздің сұрағыңыз нақты болса, іздеу нәтижесі де табысты болатыны есіңізде болсын. Бір емес, сұрағыңызға сәйкес келетін бірнеше сөз тіркесін іздеген қолайлырақ болады. Көп сөзден қашпау керек, синоним сөздер іздеп табу ісін оңайлатады.

Егер іздейтін сервер сізге толық жауап таппаса (немесе тіпті ешқандай жауап таппаса), онда сұрағыңыздың нақты болмағаны немесе керекті сөз тіркестерін дәл  таппағаныңыз деп біліңіз. Мұндайда басқа және қысқа сөздерді пайдалана  отырып, тағы да іздеу жүмыс жүргізу керек.

Ал, егер табылған мәліметтер жүздеген немесе мыңдаған беттерге жалғасып кетсе, онда мәселенің өте кең  ұғымды, ауқымды болып кеткені. Қайта  сүрақ қойып, нақты терминдерді  пайдалануға тырысып, іздеу варианттарын шектеуге талпынған жөн.

"Өрмек" ішінде  қызықты, орыс тілінде жазылған  мәтіндер көп, сондықтан орысша  әр түрлі ақпарат іздеу қажеттілігі  жиі кездеседі. Бірақ тиімді  жолмен керектісін жылдам іздеп  табу орыс алфавитінің ерекшеліктері  мен сөз таптарының айрықшалықтарына  қарай қиынға соғады.

Орыс алфавитін пайдалануға  оның кодтарының да әр түрлілігі кедергі  болады: бір мәтін КОИ-8 кодында  жазылса, екіншісі \Уіпдош8 кодын колдануы (1251) мүмкін. Бұған орыс сөздерін латын  әріптерімш жазу әдісінің (К.и§1ізһ  тәсілі деп те айтады) қосылатынын айтсақ, қиындықтың арта түсетіні өз-өзінэі белгілі болады.

Осындай себептермш Желі бойынан, мысалы, Алматы туралы информация іздесек, серверге Алматы сөзін 1251 түріндегі  код аркылы енгізсек — бір түрлі  жауап, ал КОИ-8 коды арқылы енгізе алсақ (ол жөнінде "Совинформбюродан" білуге болады, һйр:// \ү\уш.8ІЬег.сот/8ІЬ/газ8Ііу/) — екі түрлі жауап аласыз; латын әрпімен Аітаіу сөзін енгізсеңіз — үш түрлі жауап, ал төртінші түрді Аітаіі сөзі арқьшы алуымызға болады. Ол жауаптардың кейбірі қайталанатьш да шығар, бірақ айырмашылығы да жетіп артылады.

372

 

Кейбір келеңсіздіктен қашық болу үшін жәж орысша мәтіндер табу мақсатында СотрТеІс фирмасының серверіне (һіір:// \у\у\у.сгі:ги/һйп1) шығуға болады. Ол фирма орыс тіліндегі мәтін ерекшеліктерін есепке алатьш іздеу жүйесін (Яндекс — тіл индексі) жасап шығарды жәнг жарнама ретінде өздері арқылы сүрақтарды АІШҮізІа-ға жіберетін мәтін бетгерін ашты. СотрТеІс серверінг шгізілген сұрақтардағы сөздер автоматты түрде көбейтіліп, тек керекті информация түрінг келтіріліп АҺаҮізІа-ға жөнглтіледі.

Бұл сервердің тағы бір  ерекшеліті — кодтарды сәйкестендіре отырып өзгерту: бір сүракты әр түрлі кодтар түріж келтіру үшін біржше рет енгізудің керегі жоқ. Бір еягізілген мәлімет автоматгы түрде барлық кодқа айналады (нәтижші қарап шығу үшін тек қаріпті өзгерту жеткілікгі), сервердегі кодтау түрі екеу — КОИиВ бен 1251). Басқа да кодтарда өрнектелген информациялар болғанымен, олар осы екі кодтау түрінг автоматгы түрде айналады.

Керекті ақпарат табылса, ары қарай барлық жұмыс ҒТР-серверіндегі сияқты орындалады.

 

\ҮОЮ> РЕДАКТОРЫНДА  ГРАФИКПЕН Ж¥МЫС ІСТЕУ

\Үогсі басқа программалардан  графиктерді кірістіруге, сондай-ақ  өзінің кескіндерін даярлауға  мүмкіндік береді. Қүжат ішіне  сыртта даярланған графикті орналастыру  үшін Кірістіру=»Сурет (Вставка=»Рисунок) командасын орындап, ішінде сол сурет орналасқан файлдың атын көрсету керек. График түріндегі (иллюстрация) суреттердің көшірмесін алдымен алмастыру буферіне ауыстырып, соңынан барып оны курсор тұрған орынға буфер арқылы да кірістіруге болады.

19.1. Графиктерді  орналастыру принциптері

^Уопі сырттан алынған  графикті мәтін элементі ретінде  орналастырады, ягни оны басқа  шамадағы мәтіндік символ ретінде  қарастырады. График бастапқы  даярланған кездегі мөлшерімен  мөтінге кірістіріледі. Егер график  мөлшері мәтін жолағының мөлшерінен асып кетсе, онда кескін сол мәтін жолағына сай масштабталады. Графикті кірістіру кезінде кескіндерді орналастыру үшін мәтін жолдары автоматты түрде ығыстырылады. Қүрамында график бар мәтінді жаңа жолға қосу кезінде сурет мәтінмен бірге төмен-жоғары және оңға-солға орын ауыстыратын болады.

Графиктік элементті  ерекшелеу үшін, оның кез келген нүктесінде тышқанды шертсе жеткілікті, сонда график шекаралары бойымен  кішкене квадраттар пайда болады. Мәтін ішіндегі ерекшеленген графикке басқа элемшттер сияқты түрлі-түрлі өңдеу істерін жүргізуге болады.

Графикті мәтін жолдарына  ыңғайлы түрде орналастыру үшін, оны кадр ішіне ауыстыру керек. Ол үшін алдымен графикті ерекшелейміз де Кірістіру=»Кадр (Вставка=^Кадр)

командасын орындаймыз. Нәтижесінде ішінде ерекшеленген графигі бар кадр даярланады. Егер кадрда тек сурет қана болса, онда кадр мөлшері сол сурет мөлшерімен анықталады: сурет масштабьш өзгерту арқылы кадр мөлшерін өзгерте аламыз.

Кадрды ыңғайлы орналастыра  отырып, суретті мәтін бетінің кез келген жеріне жайғастыруға болады. Алдын ала анықталған келісім бойынша мәтін ішінде графиктің алғашқы көшірмесі тұрады. Жұмыс істеу процесінде алғашқы файл өзгергенмен, мәтін ішіне орналастырылған кескін өзгеріссіз сақталады.

Қүжатта орналастырылған графикті жаңарту мүмкіндігіне қол жеткізу үшін кескінді мәтінге ендіру кезінде Байланыстар (Связи) опциясын тағайындау кажет. Өкінішке орай, құжатқа бұрын орналастырылған суреттер үшін "бастапқы файл - сурет" байланысын тағайындау қарастырылмаған.

Графикті түпнұсқасына байланысты жаңартып отыру үшін, алдымен оны ерекшелеп, сосын Түзету=>Байланыстар (Правка=>Связи) командасын орындау керек. Сол кезде пайда болатын терезеде түпнұскамен байланысты анықтайтын жол ерекшеленеді. Осы сәтте Қазір жаңарту (Обновить сейчас) командасын орындау арқылы байланыс орнатылады. Осы терезеде бір суретті басқа суретпен ауыстыруға болады, ол үшін алғашқы нұсқаны өзгерту операциясын орындау қажет, сонда мәтінде бұрынғының орнына жаңа сурет койылатын болады.

Әдетте баспаға шығару алдында құжаттың өзгерістері мен байланыстарын автоматты түрде жаңарту ісі баспа опцияларында тағайындалады. Сондыктан мәтін принтерге басылған сайын график те жаңарып отырады.

Кейде мәтін ішіне  сурет көшірмесін орналастырмаса да болады (тек сыртқы нұсқамен байланыс орнатылады), осының есебіжн мәтіндік файлдың мөлшерін кішірейтуге болады, бірақ бүл режим мәтінді оқу ксзінде суретті сырттан енгізу қажеттілігіне байланысты қарап шығу жылдамдығын өте баяулатып жібереді.

 

Сондай-ақ мәтіндер арасында мәлімет алмасу барысында сурет түпнұсқасы файлын да мәтінмен бірге жеткізу керектігі жайлы ойланган жөа

Графиктік элементтерді редактордың өз мүмкіндіктерімен де дайындауға болады. Шогй-та сызықтарды, тұйық аймақтарды (толтырылған немесе іші бос), ішіне мәтін орналасқан төртбұрыштарды (рамка) т. б. салуға болады (кейінгі сабақтарда толык қарастырылған).

19.2.  \Уогй-та суреттерді даярлау

Қарапайым графикалық элементтерді (түзу сызық, қисық, сызық, дөңгелектер, іші боялған, боялмаған көпбұрыштар, мәтінмен толтырылған тіктөртбұрыштар) \УоІчі қүрамындагы графикалық редактордың көмегімен даярлауға болады. Салынған сурет элементтерімен жүмыс істеу тек редактордың парақ беттерін белгілеуді қарап шығу режимінде ғана болады. ^огсі программасы осы режимде сурет салуға талаптану кезінде автоматты түрде ауысуға тырысады.

19.3.  Графикалық редактордың аспаптары

Сызық — \Уопі графикалық редакторының ең қарапайым геометриялық элементі сызық. Сызу үшін экранның төменгі жағындағы Сурет салу аспаптар тақтасындағы түзу сызык кескіні тұрған батырманы шерту жеткілікті.

Тышқан курсорын түзудің  бастапқы нүктесіне орналастырып, сол  жақ батырманы баса отырып, сызықтың соңғы нүктесінг дейін түзу сызық  сыз. Осылайша түзу сызық сызу жеткілікті күрделі. Егерде оны горизонтпеи 0°, 30°, 45°, 60° нгмесе 90° бұрыш жасайтын етіп орналастыру керек болса, сызықты сызу процесінде 5һі/і пернесін жібермей ұстап тұру қажет .

Сызыкты даярлап алған  соң, оның төңірегінде тышқанды екі  рет шертсеңіз, экранға "Салымған объект" ("Рисованный

объект") деген сүхбат терезесі шығады. Енді сызық параметрлерін, яғни оның сызылу стилін (тұтас немесе пунктирлі), түсін, қалыңдығын жәнг т. б. (19.1-сурет) тандап алуға болады.

Бұл сұхбат терезесін "Сурет  салу" аспаптар тақтасындағы сызықтың бірнеше түрі бейнеленген батырмалар көмегімен де шақыруға болады.

19.1. сурет Түзу сызықты  форматтау экраны

Дөңгелектер мен  эллипстерді де осы аспаптар тақтасының көмегімен даярлауға болады. Ол үшін эллипс бейнесі тұрған батырманы шертіп, сосын курсорды бастапқы нүктеге орналастырып, тышқанның сол жақ батырмасын басулы күйде үстап түрып, эллипсті қажетті мөлшерге дейін үлкейту керек. Осы әрекетті орындау кезінде эллипс центрі де ауысып отырады, оны бір нүктеге орнықтыру үшін Сігі пернесін басып ұстап тұрса болғаны. Шеңбер суретін салу үшін, сурет салу барысында 5һі/і пернесін жібермей ұстап тұру керек, оның да центрін ауыстырмау үшін Сігі және 8һі/і пернглерінің ек^ін де жібермей ұстап түруға болады.