Есептелетін және таңдау өрістерін құру

Байланысу кезінде смипаттамаларды  өзгерту 

 

Кейде БД-мен байланысты орнату кезінде  қолданылатын,  BDE конфигурациясының  утилитасында анықталған сипаттамаларды өзгертуге тура келеді. Оны 3-ші суретте  көрсетілген диалогтың дизайны  кезінде орындауға болады, “Parameter Overrides” алаңында. Немесе бағдарламаның  орындалуы кезінде (қосылуға дейін)DataBase1 объектісінің Params қасиетіне тікейлей иелену арқылы:

 

DataBase1.Params.Add(‘LANGDRIVER=ancyrr’);

 

 

 

Транзакцияларды басқару

 

TDataBase  БД-да транзакцияны бастауға (StartTransaction тәсілі), аяқтауға (Commit), немесе оны шегіндіруге(RollBack) мүмкіндік береді. Сонымен қатар, транзакцияның оқшаулау деңгейін өзгеруге болады   (TransIsoltion қасиет).

 

TransIsolation	Oracle	Sybase and Informix	InterBase	Microsoft SQL
Dirty read	Read committed	Read committed	Dirty Read	Read committed
Read committed(Default)	Read committed	Read committed	Read committed	Read committed
Repeatable read	Repeatable read	Read committed	Repeatable Read	Repeatable Read

 

“DirtyRead”–сіздіңағымдағытранзакцияңыздыңішінде, басқа транзакциялар мен жасалған барлық өзгертулер көрінеді, тіптіол Commit бойыншааяқталмағанболсада.

“Read Committed” –тек қана базаға енгізілген“закоммитченные”өзгертулер көрінеді.

“Repeatable Read” –транзакцияның ішінде, базадағы транзакцияның басталуы кезіндегі мәліметтер көрінеді, тіпті  онда шың мәнінде өзгертулер болғанымен.

Session объекті

 

TSession типі барSessionобъекті, мәліметтер  базасымен жұмыс істейтін бағдарламада, автоматты түрде құрылады (бұл  жағдайда Delphi бағдарламаға DB модулін  қосады). Сізге осы объектті құру  немесе жою туралы уайымдаудың  қажеті жоқ, бірақ оның тәсілдері  мен қасиеттері кейбір жағдайларда  пайдалы болуы мүмкін. Бұл компонентте  бағдарлама жұмыс істейтін барлық  мәліметтер базасы жайлы ақпарат  сақталады. Оны DataBasesқасиетінен табуға болады. Осы объекттің KeepConnectionsқасиетімен біз таңыспыз. Бұл қасиет, егер бағдарламада осы базадан ашылған бір да бір кесте болмаса, базамен байланысты сақтап қалу керек па жоқ па соны анықтайды. NetDir -BDE-ге қажетті PDOXUSRS.NETжалпы желілік файлы сақталғандиректория. PrivateDir -  уақытша файлдарды сақтауға арналған директория.

Session объектісінің тәсілдерінің  көмегімен  BDE баптаулары жайлы  ақпарат алуға болады, мысалы, барлық  жалған аттар, мәліметтер базасының  драйверлерінің тізімі немесе  базадағы барлық кестелердің  тізімі. 

Session объектісінің тағы да бір  маңызды тағайындалуы –оның көмегімен  парольмен қорғалған Paradox  кестелеріне  рұқсаттылық. Осындай кестені  ашпас бұрын AddPasswordтәсілін орындау талап етіледі:

 

Session.AddPassword(‘my_pass’);

Парольді RemovePassword немесе RemoveAllPasswords тәсілдерінің көмегімен жоюға болады.

БД-мен байланысу кезіндегі  желілік протоколдың көрсеткіші

 

InterBase жағдайындаанық түрде мәліметтер  базасымен байланыс кезінде қандай  желілік протокол қолданылатынын  көрсетуге болады. Бұл орнату BDE конфигурациясының  утилитасында немесе бағдарламада  – мәліметтер базасынан тұратын  файлға толық жолдан тұратын,  “SERVER NAME” сипаттамасын өзгерту  керек. 

Сонымен:

 

Протокол	Параметр	SERVER NAME
TCP/IP	IB_SERVER:PATH\DATABASE.GDB	( nt:c:\ib\base.gdb ) ( unix:/ib/base.gdb )
IPX/SPX	IB_SERVER:PATH\DATABASE.GDB	( nw@sys:ib\base.gdb )
NetBEUI	\\IB_SERVER\PATH\DATABASE.GDB	( \\nt\c:\ib\base.gdb )

 

Бақылау сұрақтар:

1. TdataBase классы?

2. Мәліметтер базасымен тұрақты байланысты орнату?
3. Мәліметтер базасымен байланыс кезіндегі өзінің диалогын анықтау?
4. Мәліметтер базасының локальді жалған атын құру.

5. Session объекті?

6. БД-мен байланысу кезіндегі желілік протоколдың көрсеткіші?

 

 

Тақырыбы 11.10 Мәліметтер қорын құру

 

Мәліметтердің  моделі.  Иерархиялық,  желілілік,  реляциялық, постреляциялық, көпөлшемді, объектілі-бағытталған мәлімет модельдері. 

 

Дәріс мақсаты: Мәліметтердің типтері және модельдерімен танысу.

 

Кілттік сөздер: Тип, модель, иерархиялық модель, иерархиялық модель

желілік  модель,  реляциялық  модель,  постреляциялық  модель,  көп  өлшемді модель, объектілі  бағдарланған модель.

 

 

 Мәліметтердің  типтері және моделдері

 

Қорда  сақталған  мәліметтер  анықталған  логикалық  құрылымда  болады, басқаша  айтқанда  мәліметтер  қорын  басқару  жүйелерін  (МҚБЖ)  қолдайтын кейбір  мәліметтердің  берілуінің  моделі  (мәліметтердің  моделі)  сипатталады.

Классикалық түрге келесі мәліметтер моделі жатады:

• иерархиялық,

• желілік,

• реляциялық.

Мұнымен  қатар,  соңғы  жылдары  келесі  мәліметтер  модельдері  пайда болды және практикаға белсенді түрде ене бастады:

• постреляциялық,

• көпөлшемді,

• объектіге-бағытталған.

Басқа  мәліметтер  моделіне  негізделген,  белгілі  моделдерді  кеңейтетін  барлық  мүмкін  болатын  жүйелер  жасалынуда.  Бұлардың  қатарына  объектілі-реляциялық, дедуктивт–объектілі-бағытталған,  семантикалық, концептуальдық және  бағытталған  моделдерді  жатқызуға  болады.  Бұл  модельдердің  кейбірі  мәліметтер  қорын,  білім  қорын  және  программалау  тілдерін  интеграциялау үшін қызмет етеді.

Кейбір МҚБЖ  бір  уақытта  бірнеше моделдерді  қолдай  алады. Мысалы, ИНТЕРБАЗА  жүйесінде  қосымшалар  үшін  мәліметтерді  манипуляциялауға желілік  тіл  қолданылады,  ал  пайдаланушы  интерфейсінде  SQL  және  QBE тілдері қолданылады.

 

Иерархиялық модель

 

Иерархиялық  модельде  мәліметтер  арасындағы  байланысты  реттелген граф  (немесе  тармақ)  көмегімен  сипаттауға  болады.  Иерархиялық  моделде мәліметтердің  арасындағы байланыс төмендегі суретте  көрсетілген.

 

Сурет 1 - Иерархиялық моделдегі  байланыс

 

Қандай  да  бір  программалау  тілінде  иерархиялық МҚ-ның  құрылымын  сипаттауға мәліметттердің «тармақ» типі қолданылады.

Мәліметтердің  «тармақ»  типі  ПЛ/1  және  Си  программалау  тілдеріндегі «құрылым»-ға, және Паскаль  тіліндегі «жазу»-ға  ұқсас.  «Тармақ»  типі  құрама болып табылады.

«Тармақ»  типі  өзіне  ішкі  типтерді  (ішкі  тармақты)  қамтиды,  оладың өздері де өз кезегінде  «тармақ» типті болып табылады. Әрбір  «тармақ» типтері «түбірлік» типтен және реттелген бағыныңқы (бос болуы  да мүмкін) типтерден тұрады.  «Тармақ»  типіне  кіретін  элементарлық  типтердің  әрқайсысы қарапайым  немесе құрама «жазу» типі болып табылады. Қарапайым жазу типі бір  ғана типтен, ал құрама «жазу» типі қандай да бір  типтердің жиынтығынан тұруы  мүмкін. «Тармақ» типінің мысалы 2-суретте  көрсетілген.

 

 

Сурет 2 -. «Тармақ» типінің  мысалы

 

Түбірлік  тип  дегеіміз  ішкі  типтері  бар  және  өзі  ішкі  тип  болып табылмайтын  тип.  Бағыныңқы  тип  (ішкі  тип)  аталық  рольді  атқаратын  типке қатысты  ұрпақ  болып  табылады.  Бір  типтің  ұрпақтары  бір-біріне  қатысты егіздер  болып  есептеледі.  Жалпы  алғанда,  «тармақ»  типі  иерархиялық ұйымдастырылған  «жазу» типін береді.

Иерархиялық  мәліметтер  қоры  «жазу»  типті  экземплярдан  тұратын «тармақ»  типті  мәліметтердің  экземплярының  реттелген  жиыны  болыптабылады.  Типтердің  арасындағы  туыстық  қатынас  жазулардың  арасындағы қатынасқа  ауысады.  Жазулар  өрісі  мәліметтер  қорының  негізгі  мазмұнын құрайтын  сандық  немесе  символдық  мәндерді  сақтайды.  Иерархиялық мәліметтер  қорындағы  барлық  элементтерді  тексеру  әдетте жоғарыдан  төмен немесе солдан оңға қарай жүргізіледі.

Иерархиялық мәліметтер қорында  келтірілген терминологиядан басқа  да терминология  қолданылуы  мүмкін. Мысалы,  IMS  жүйесінде  «жазу»  ұғымын «сегмент»,  «МҚ-ның  жазуы»  ұғымын  «тармақ»  типінің  бір  экземплярына қатысты барлық жазулар  жиынтығын түсінеміз.

Компьютер жадында иерархиялық  мәліметтердің физикалық орналасуын ұйымдастыру үшін төмендегідей әдістер  тобы қолданылады:

•  жадының  тізбектеле  үлестірілуі  бойынша  сызықтық  тізіммен  берілуі (адрестік арифметика, сол тізімдік құрылым),

•  байланысқан  сызықтық  тізіммен  берілуі  (көрсеткіштер  мен анықтамалықтарды пайдаланатын әдіс).

Иерархиялық ұйымдастырылған  мәліметтерді манипуляциялаудың негізгі  операциялары:

• МҚ-ның көрсетілген  экземплярын іздеу;

• бір тармақтан басқа  тармаққа көшу;

• тармақ ішінде бір жазудан  басқа жазуға ауысу;

• көрсетілген орынға жаңа жазуды қою;

• ағымдағы жазуды өшіру  және т.б.

Алдыңғы суретте келтірілген  қордағы мәліметтерге мысал ретінде  келесі суретте көрсетіледі.

 

 

Сурет 3 -  Иерархиялық  қордағы мәліметтер

 

«Тармақ»  типін  анықтау  сәйкестілігінен  ұрпақ  пен  аталық  арасында автоматты  түрде  тұтастылық  байланысын  бақылау  орындалатынын  тұжырымдауға  болады.  Тұтастылықты  бақылаудың  негізгі  ережесі  төмендегідей тұжырымдалады: ұрпақ  аталықсыз болуы мүмкін емес, ал кейбір аталықтың  ұрпағы  болмауы  мүмкін.  Тұтастылық  байланысын  сүйемелдеу механизмі әртүрлі тармақтағы жазулардың арасында болмайды.

Мәліметтердің иерархиялық  моделінің жетістігіне компьютер  жадының тиімді  пайдаланылуы  мен  мәліметтермен  жасалатын  негізгі  операциялардың орындалу уақытының  көрсеткіштері жатады.

Мәліметтердің  иерархиялық  моделі  иерархиялық  реттелген  ақпараттармен жұмыс істеуге  ыңғайлы болады.

Күрделі  логикалық  байланыстармен  ақпаратты  өңдеудің  қиындығы иерархиялық  модельдің кемшілігі болып табылады.

Мәліметтердің  иерархиялық  моделіне  МҚБЖ-ң  салыстырмалы  түрде шектеулі ғана саны негізделген, олардың ішінен шетелдік IMS, PC/Focus, Team-Up және Data Edge және Ресейлік Ока, МИРИС  және ИНЭС жатқызуға болады.

 

Желілік модель

 

Мәліметтердің  желілік  моделінде  элементтерінің  әртүрлі  өзара байланысын  еркін  бұтақ  түрінде  бейнелеуге  болады,  сонымен  бірге мәліметтердің  иерархиялық  моделін  жалпылайды.  Желілік  МҚ-ң тұжырымдамасы  алғаш  рет  толық  КОДАСИЛ  тобының  ұсыныстарында баяндалған.

 

 

Сурет 4 -  Желілік моделдегі  байланыстар.

 

Желілік мәліметтер қорының  схемасын сипаттау үшін типтердің екі  тобы қолданылады: «жазу» және «байланыс». «Байланыс» типі келесі екі «жазу» типі үшін анықталады: ұрпақ және аталық. «Байланыс» типі айнымалысы байланыс экземпрляры болып табылады. Желілік  мәліметтер қоры жазулар жиынтығынан  және жиындардың сәйкес байланыстарынан  тұрады. Байланысты қалыптастыру үшін  ерекше  шектеулер  қажет  емес.  Егер  иерархиялық  құрылымда  жазу-ұрпақтың  тек  бір  ғана  жазу-аталығы  болса,  мәліметтердің  желілік  моделінде жазу-ұрпақтың  жазу-аталықтар  саны  еркін  алынады  (өгей  аталық).  Қарапайм желілік  мәліметтер қорының схемасы 5-суретте  көрсетілген.

 

Сурет 5 – Желілік МҚ мысалының  схемасы

 

Желілік типті қордағы  мәліметтердің физикалық орналасуы, иерархиялық МҚ-дағыдай әдіспен  ұйымдастырылуы мүмкін.

Желілік типті МҚ-н манипуляциялаудың  негізгі операциялары:

• МҚ-да іздеу;

• аталықтан бірінші ұрпаққа  көшу;

• ұрпақтан аталыққа көшу;

• жаңа жазу құру;

• ағымдағы жазуды өшіру;

• ағымдағы жазуды жаңарту;

• жазуларды байланысқа қосу;

• жазуларды байланыстан  шығару;

• байланыстарды өзгерту  және т.б.

Мәліметтердің  желілік  моделінің  жетістігі  –  жадының  пайдалану көрсеткішінің  тиімді  жүзеге  асырылуы  мен  жеделдігінде  болып  табылады.