ҚР-ның салықтар ұғымы және оның әлеуметтік – экономикалық мәні

Табыс салықтары жеке тұлғалармен және кәсіпорындармен  де төленеді. Кәсіпорындарда салық  таза табыстан алынады. Салық ставкасы – 34%.  Кейбір жағдайларда бұл ставка 42%  болу мүмкін.  Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығының Франция бюджетіндегі үлесі 18% және мына мөлшерде алынады: 0-56.8%. 18140 франктан аспайтын табысқа салық салынбайды.

Францияның бюджетіне  елеулі табысты мүліктен алынатын салықтар әкеледі.

Жергілікті салықтар жүйесінде мына төрт салықты алға шығаруға болады: салынған учаскелерге жер салығы; салынбаған учаскелерге жер салығы; тұрғын-үйге салық; арнайы салық.

Францияның басты салықтық басқарма Экономика және қаржы Министрлігінің құрамында. Бүкіл ел территориясында 830 салық орталықтары мен 16 ақпараттық орталықтар орналасқан. Салықтан жалтарыну жағдайларында салық екі еселенген мөлшерде алынады.

Жапондық салық жүйесі 19 ғасырда-ақ қалыптасқан болатын. Екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін Шалп профессорының есімімен аталған реформа жүргізілген еді. Ал қазіргі салық жүйесі 1989 жылдың 1 сәуірінен өз күшіне енді. Ол еуропалық салық жүйесінен айтарлықтай ерекшеленеді. Жапонияда мемлекеттік және жергілікті салықтар қызмет етеді. Мемлекеттік түсімдердің 64 % мемлекеттік салықтар есебінен қалыптасады, ал қалған бөлігі – жергілікті салықтар.

Барлығы Жапонияда 25 мемлекеттік  және 30 жергілікті салық бар. Оларды негізгі 3 топқа жіктеуге болады:

• жеке және заңды тұлғаларға салынатын тікелей салықтары;
• мүлікке салынатын тура салықтар;
• тура және жанама тұтыну салықтары.

Бюджеттің негізгі бөлігін  тура салықтар алып отыр.

Мемлекетке ең көп  табыс әкелетін жеке және заңды тұлғаларға салынатын табыс салығы. Кәсіпорындар мемлекеттік ұйымдар өз пайдасынан мемлекеттік табыс салығын 33,48%, және префектуралық табыс салығын – 1,67% мөлшерінде төлейді. Жеке тұлғалар мемлекеттік табыс салығын 5 пайыздық ставка бойынша төлейді:10, 20, 30, 40 және 50. Сонымен қатар, префектуралық табыс салығының 3 ставкасы –5, 10 және 15%.

Тұтыну салықтарының ішінде қосылған құн салығына ұқсас 3% ставкамен алынатын сатудан алынатын салық.

Одан басқа бюджет мына салықтар есебінен толықтырылады: автокөлік иелеріне салынатын салық, темекі, алкоголь, мұнай, газ, бензинге салынатын акциздер және т.б[16].

Сонымен, жоғарыда қарастырылған  кейбір дамыған елдердің салық жүйесін  қарастыра келе, түйіндегеніміз олардың  салық жүйесінің жан-жақтылығы  да бар және ұқсастықтары да жоқ  емес, мысалға көптеген елдерде бюджеттің кіріс көзін құрау жағынан табысқа салынатын салықтар мен жанама салықтардың басқа салықтарға қарағанда үлесінің жоғарылығы. Артықшылықтарына келетін болсақ, мысалға меншікке салынатын салықтар бойынша біздегі сияқты меншік түрлеріне салынатын салықтар  шектеулі ғана емес, әсіресе мұраға салынатын салықтардың дамығандығы басқа тікелей салықтар бойынша ауыртпалықтың азаюына жағдай жасайтын еді және мемлекеттік бюджеттің кіріс көзін молайтуға мүмкіндік беретін еді.

Сонымен бірге, Жапония  сияқты елдердегі жанама салықтар ставкасының төмен болуы, бұл тауар мен қызмет түрлерінің бағасының төмен болуына, яғни халықтың салық ауыртпалығын аз тартуына мүмкіндік беріп отыр. Ал, бізде әлі де болса жанама салықтар фискалды қызметінен ауытқи қойған жоқ. Бұл, болса енді көтеріліп келе жатқан кәсіпкерлір мен шаруашылық жүргізуші субъектлердің жан –жақты дамуына аз да болса кедергі болады.

Тағы да айта кетерлік жағдай, қосылған құн салығы бойынша, көптеген елдерде тамақ, алғашқы  қажетті тауарлар, ауыл шаруашылық өнімдеріне салық ставкалары өте төмен мөлшерде қолданылады, ал бізде тек қана бір-ақ түрлі ставка қызмет етеді.

Сондай-ақ, басқа елдердегі  салықтық құқық бұзушылыққа қолданылатын шаралардың қаталдығы, мысалға Францияда  салықтан жалтарыну жағдайы болған кезде, салық сомасы екі еселеніп төленеді. Осындай тәжірибені біздің де салық жүйемізде қолдану салықтық түсімдердің толықтай және уақытында түсуіне мүмкіндікті молайтатын еді

Кесте – 1 Салық төлемдері  бойынша елдердің рейтингі

2. ШАҒЫН БИЗНЕСТЕГІ САЛЫҚТАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫН ТАЛДАУ

1. Семей қаласының Салық Басқармасының техникасы экономикалық көрсеткіштері

Салық Басқармасы жұмысының  ұйымдастырылуымен танусы, салық Басқармасы құрлымының схемасын құру, салық Басқармасы қызметкерлерінің  функционалдық міндеттерін көрсету қарастырылған.

1.ҚР Қаржы  министірлігінің Салық Басқармасы (бұдан әрі - Басқарма) орталық  атқару органының  өз құзыреті  шегінде салық және бюджетке  төленетін басқада міндетті төлемдердің  толық және уақытылы түсуін, жинақтаушы зейнктақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарының және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорын әлеуметтік аударымдардың толық және уақтылы аударылуын қамтамасыз ету, этил спирті мен алкоголь өнімінің өндірілуімен айналымы, темекі өндірілуі мен айналымы, мұнай өнімдерінің  жекелеген түрлерінің өндірілуі мен айналымы саласындағы іске асырушылық және бақылау функцияларын жүзеге асыратын ҚР Қаржы министрлігінің ведомствосы болып табылады.

2.Басқарма өз  қызметін ҚРның Конституциясына және заңдарына, ҚРның  Президентінің,Үкіметінің кесімдеріне, өзгеде нормативтік - құқықтық кесімдерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.

3.Басқарма мемлекеттік  мекеменің ұйымдастыру-құқықтық  нысанындағы заңды тұлға болып  табылады, мемлекеттік тілде өз атауымен мөрі және мөртаңбасы, белгіленген үлгідегі бланкілері,  сондай-ақ заңнамаға сәйкес ҚР Қаржы минмстрлігінің қазынашылық органдарында шоттары бар.

4.Басқарманың  облыстар, Астана және Алматы  Қалалары бойынша салық департаменттері,  аудандар,  қалалар және қаладағы аудандар бойынша салық басқармлары, сондай-ақ арнайы экономикалық аймақтар аумақтарындағы салық департаменттері және ауданаралық салық басқармалары жататын, ҚРның Үкіметі құратын және  тарататын  мемлекеттік мекеме нысанындағы заңды тұлғалар болып табылатын  аумақтық  бөлімшелері бар.

Салық Басқармасының  құрылымымен жалпы танысу.

Практиканың алғашқы  күндерінде мен Семей қаласы бойынша  Салық басқарамасының құрылымымен  таныстым. Басқарманың оң төрт бөлім  құрылды:

1. Ақпарат қабылдау, өңдеу, есепке алу және талдау бөлімі:
2. Тіркеу бөлімі:
3. Ақпараттық жүйелерді әкімшіліктендіру, жүргізу және қолдау бөлімі:
4. Заңды тұлғалармен құмыс жүргізу бөлімі:
5. Жеке кәсіпкерлермен жұмыс жүргізу бөлімі:
6. Өндірістік емес төлемдер бөлімі:
7. Түсіндіру бөлімі:
8. Жанама салықтар бөлімі:
9. Заңды тұлғалардың аудиті бөлімі:
10. Жеке тұлғалардың аудиті бөлімі:
11. Өңдіріп алу бөлімі:
12. Ұйымдастыру бөлімі:
13. Заң бөлімі:
14. Құықтық бөлім:

Семей қалысы бойынша  салық басқармасының құрылымын 1-қосымшадан көруге болады. Әрбір бөлімді председатель немесе оның орынбасарлары басқарады. Председатель екі бөлімді басқарады:

• Ұйымдастыру-құық жұмыстар бөлімі
• Кадр жұмыстар бөлімі

Алғашқы орынбасары келесі бөлімдерді басқарады:

• Жеке тұлғаларды тексеру бөлімі
• Жеке тұлғалармен жұмыс жасау бөлімі
• Салықты әкімшіліктендірудің ақпараттық технологиясы бөлімі.

Екінші орынбасары келесі бөлімдерді басқарады:

• Заңды тұлғалармен ж<span class="dash0410_0431_0437_0430_0446_0020_0441_043f_0438_0441_043a_0430_