Қаржының мақсатты жұмсалуы

• қаржы көздерін іздестіру және халықаралық ынтымақтастықтың әр түрлі бағыттарын қаржыландыру үшін қажетті қаржы ресурстарын жұмылдыру:
• халықаралық ықпалдастық процестерді реттеу;
• халықаралық қатынастардың әрбір түрін және бұл қатынастардың тікелей қатысушыларын тікелей қатысушыларын ынталандыру.

Арнаулы экономикалық аймақтарды – айрықша құқықтық және экономикалық режімі бар арнайы бөлінген аумақтарды қалыптастыру ерекше қызмет болып табылады, олар аймақтық жеделдетілген әлеуметтік-экономикалық дамыту үшін шетелдік капиталды, прогрессивті шетелдік технологиялар мен басқару тәжірибесін тарту мақсатымен құрылады. Аталған сыртқы экономикалық байланыстарды дамыту республиканың шетелдермен валюта-қаржы, есеп-қисап және кредит қатынастарының негізіне қойылған.

 

 

Сыртқы экономикалық қызметтің сыныптамасы

 

Т Ү Р Л Е Р І	Сыртқы сауда		Шетелдік инвести - циялау		Дамуға ресми көмек		Халықаралық ұйым дарға төленетін жарна		Мәдениет, шығармашылық, туризм,ғылым және техника	Елішілктерді консульдық тарды, өкілдіктерді ұстау жөніндегі есеп-қисап
	Тауарлар мен қызметтердің экспорты	Тауарлар Мен қызметтердің импор ты	Тура Инвестициялар	Қоржындық инвести циялар	Техника -лық	Қаржы - лық	Қаржы кредит ұйымда -рына	Ізгілікті ұйымдарға

 

 

Нысандары

Кредиттер, қарыздар, таурлардың жеткізілімі және қызметтер көрсету, гранттар, бірлескен кәіспорындарға қатысу, концессияларға, меншікті жалдау, валюта төлемдері.

      

Ә Д І С Т Е Р І	Ж а н а м а					Т у р а
	Ақша капиталына пайыздық мөлшерлемелер	Дүниежүзі -лік бағалар	Бағалы қағаздар дың бағамы	Валюта бағамы		Салықтар		Лицензиялар, квоталар	Мемлекеттік монополия		Автар -кия
				Икемді	Тіркелін ген	Ішкі	Халықаралық саудаға капи талмен жасала тын оерацияларға салын. салық		Сыртқы саудаға	Валюталық операция ларға

 

 

Әсері	Елдің төлем балансының жай-күйі
	Мемлекеттің қаржы-экономикалық тұрақтылығы

 

                                                                                                2.1. кесте

 

 

 

 

      Сыртқы экономикалық қызметтің маңызды аспектісі – шетел инвесторлардың қатысу және республика экономикасын тұрақтандыру үшін шетел кредиттерін тарту. Бұл қаражаттар ұлттық шаруашылықтың құрылымын жетілдірудің басым міндеттерін шешу, рынокті тұтыну тауарларымен молайту және экспорттық әлуетті кеңейту үшін нысаналы әрі тиімді пайдаланылуы тиіс. Кредиттерді қамтамасыз ету үшін алтын-валюта резервтерін жасалған, олар сонымен бірге ұлттық валютаны да қамтамасыз етеді. Кредиттерді қамтамасыз етудің басқа нысаны экспорттық тауарлардың қорлары болып табылады.      Нарықтық жағдайларында көшу жағдайында республикалық бюджет шығыстарының құрылымы айтарлықтай өзөгерістерге ұшырауда – ұлттық шаруашылықтың, ең алдымен орталықтандырылған күрделі жұмсалымдарға жұмсалатын бюджет қаражаттары шұғыл қысқаруда. Жекешелендіру бағдарламасын жүзеге асыруға байланысты мемлекеттік кәсіпорындардың едәуір бөлігі акционерлік қоғамдарға өзгереді, олар ұлғаймалы өндірісті, қаржы рыногінде жұмылдырылған меншікті қаражаттар мен ресурстар есебінен жүзеге асырылуы тиіс. Алайда нарықтық механизімдерінің іс-әрекеті жағдайында да жеке салалар мен аумақтарды, мемлекеттік инвестициялық бағдарламаларды, экономиканың мемлекеттік секторын бюджеттен қаржыландыруға өзінің шешуші маңызын сақтап қалуда.

      Экономика мен әлеуметтік-мәдени шараларды қаржыландыру шығыстарының едәуір бөлігі төменгі бюжеттерге субвенциялар нысанында беріледі. Қазақстан Республикасының Үкіметі заңды, жеке тұлғалардан республикалық бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін заңда белгіленген тәртіп бойынша қарыз алуға құқылы. Үкіметтің қаражатты қарыз алуы немесе мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар шығару шарттары нысанында жүзеге асырылады. Қарыз шарттарын жұмсаудың және мемлекеттік бағалы қағаздар шығарудың тәртібі мен ережелерін Үкімет белгілейді. Бюджеттің атқарылуы жөніндегі уәкілетті орган облыстар мен Астана және Алматы қалалары әкімдерінің ұсынысы бойынша республикалық бюджеттен жергілікті бюджеттерге кассалық алшақтықты жабуға төмен тұрған бюджеттерді несиелендіру үшін тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджетке көзделген арнаулы резерв шегінде Үкімет шешімінің негізінде бюджеттік кредиттер бере алады. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Осы жұмыстың қорытынды  ой тұжырымдамаларын тиянақтап аяқтайтын болсақ, қаржы жүйесі бір мақсатты көздейтін, бірақ қолданылу ауқымдары әр түрлі аса маңызды ұғымдар. Қаржылық жүйе ел экономикасын көтеру мен дамытудағы алатын орны зор.

Қаржылық жүйе мемлекет бюджетінің қаржы жоспары болып табылады. Ол макро деңгейде ел болашағы мен оның дамуына қол жеткізуді көздейді. Мемлекеттік шығындардың қайтарымды әрі нәтижелі болуы үшін, Үкімет осы жоспарды Елбасы мен Парламент талқылауынан өткізіп бекітеді. Ол келер жылда қаржылық шығындардың қандай бағдарламалар мен жобаларды қаржыландыруға, қандай көлемде кететінін көрсетін бірден-бер мемлекеттік құжат деп айтуымызға толақ негіз бар. Қаржылық жоспарда экономиканың барлық салалары, әлеуметтік сала, өндірістік және қызмет көрсету, қорғаныс медицина және білім беруге, құрылысқа бөлінетін қаржыландыру мөлшері анықталады.

Қаржылық жүйе жалпы экономикалық дамуды алдын-ала болжау, яғни сол үшін тікелей бағыттарды анықтау деген сөз. Олар шаруашылық субьектілері үшін  бұрынғы жоспарлы жүйедегідей директивті емес. Онда мемлекет тарапынан арнайы міндетті тапсырмалар көрсетіледі және олардың орындалуын қамтамасыз ету үшін экономикалық механизм белгіленеді. Бұл механизмге арнайы жасалған заңдар жүйесі мен экономикалық реттеуші тетіктер жатады. Оның құрамына бюджет, қаржы-қаражат, салық, кеден, несие, баға мен табыс, сыртқы экономикалық саясат, орталықтандырылған мемлекеттік инвестициялар, мемлекеттік тапсырыс жүйесі кіреді.

Қаржылық жүйе жалпы шаруашылық ауқымын қарастырса, бизнес-жоспар кәсіпкерлер, кіші бизнес секторының іскер адамдарының мүдделерін көздейді. Бұл сала еліміздің экономикасында қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі. Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің жолдауларында осы мәселе туралы да айтқан болатын.

Қаржылық жүйе – мемлекеттің әлеуметтік және экономикалық саясатына сәйкес ел  экономикасының болашақ белгілі бір мерзімге бейімделіп жасалған көрсеткіштер жүйесінің қалыптасуы және соны жүзеге асыру үшін мемлекеттің әлеуметтік, экономикалық үрдістерге әсер ететін шаралар жиынтығы болып табылады.      Шаруашылық жүргізудің моделін, әдістері мен экономикалық механизмдерін таңдау олардың жағымда және жағымсыз салдарларын алдын ала болжауды және таңғылықты ғылыми нақтылауды талап етеді. Осы талаптың орындалмауы, бір мезгілде жоспарлы басқарудан бас тарту және жедел түрде нарықты экономиканы, құруға ұмтылу ақырында бұрынғы Одақтың республикаларының экономикасын терең дағдарысқа ұрындырды. Экономиканың, оның салалары мен аймақтардың дамуын жалпымемлекеттік жоспарлау қажеттілігін түсіну, бізге экономикалық және әлеуметтік аспекті бойынша өте қымбатқа түседі.

      Мемлекеттің  заң шығару және атқару қызметі мына бағыттарға бейімделуі тиіс: өндіріс құралдарын жекешелендіру мен нарықтық қатынастарды дамыту “төменнен жоғары қарай”, яғни табиғи-эволюциялық жолмен жүргізілуі керек, жекешелендіру порцесі әкімшілік жеделдету элементтерінен арылуы және меншік субьектілерінің өндірістік қызметіне бағытталуы тиіс, шетелдік инвестициялардың өндірістік бағытта пайдалануы керек. Макроэкономикалық және оның салалық-аймақтық секторларының дамуын стратегиялық жоспарлауға деген жалпымемлекттік көзқарас әлі өте төмен деңгейде және оны әдістемелік қамтамасыз ету жаңа қолға алынуда. Дегенмен, бұл өте маңызды сфера өзінің ғылыми-теориялық, методологиялық, ұйымдастырушылық базасын құруда талап етеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Ілиясов Қ., Құлпыбаева С. Қаржы Алматы: 2005 ж. 552 бет.
2. Елемесов Қ. Экономиканы мемлекеттік реттеуАлматы “Дәнекер” 2006ж.
3. Қазақстан Республикасының Экономикасы, - Алматы: 2008 ж. 96 бет.
4. Қазақстан Респудликасының Бюджет кодексі Алматы: 2008 ж.
5. Құлпыбаев С. Қаржы теориясы , Оқу құрал – Алматы: Мерей, 2008 ж. 176 бет.
6. Зйнельгабдин А.Б.Қаржы – қаражат, Алматы: 2007 ж. 160 бет.
7. Интыкбаева С.Ж. Фискальная политика и ее роль обеспечении устойчивого развития экономики Казахстана – Алматы: 2009 ж. 188 бет.

    8.  Қазақ  Совет Энциклопедиясы. Бас редактор : Қаратаев М.Қ. , алмүшелері:  Арыстанбеков  Х.А. , Ахмедсафин У.М. , Әбілханов Қ.С.   Алматы: 2008ж. 640-бет.

    9. Международные  валютно – кредитные и финансовые отношения , под                                                               редакцией Красавиной Л.Н. 2008г..

    10. Мамыров  Н.Қ. Тілеужанова М.Ә. Макроэкономика, Алматы – Экономика,   2007 ж. 432 бет.

    11. Шеденов  Ө.Қ., Байжомартов Ү.С., Жүнісов Б.А.  Жалпы экономикалық теория, Алматы  – Ақтөбе 2008 ж. 364 бет.

    12. Әмірқанов  Р.Ә., Тұрғулова А.Қ. Қаржы менеджменті. Оқұ құралы –      Алматы: 2007 ж. 188 бет.

    13. Елубаева  Ж.М. Бюджетная система Республики  Казахстан: теория,   практика  и направление развития. – Алматы: 2008 г. 364 страниц.

    14. Мельников  В.Д., Ли В.Д. Общий курс финансов. Учебник – Алматы: Институт развития Казахстана, 2006 г. 285 страниц.

    15. Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник – Москва, 2006 г. 760 страниц.

    16. Қазақстан  Республикасының Президентінің  және Қазақстан Республика Үкіметінің  актілер жинағы.

    17. Мақыш С.Б. , Коммерциялық банктердің операциялары  – Алматы: Қазақ  университеті , 2008 ж.