Зерттеудің негізгі бағыттары

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 13 Октября 2012 в 08:55, реферат

Краткое описание

Ғылыми-зерттеу жұмыстары Сырдария өзенінің төменгі саласындағы суғару алқаптарында орналасқан жеке шаруашылықтардың арасындағы, ғылыми жұмыстарды өндіріске енгізуге арналған келісім шарттары бойынша 2002-2004 жылдар аралығында жүргізілді.

Скачать полностью (150.23 Кб) Сколько стоит заказать работу?

Прикрепленные файлы: 1 файл

avtoref_Raimbekovoi.doc

— 639.50 Кб (Скачать документ)

Жергілікті жер асты су ағынының, оның қоректену көзіне жақын орналасуына байланысты, бұл ландшафттық жүйедегі жергілікті тұздардың шайылуына және жер асты суының ағыны жоқ аймақтарға тұрақты түрде тұздануының қалыптасуына мүмкіншілік жасап отыр (4 кесте).

4 кесте - Өндірістік-тәжірибелі алқаптар топырағының физикалық, химиялық сипаттамасы 2002-2004 жж

Көрсеткіштер	2002-2004 жылдар (орташа сандық өлшемдер)
Көрсеткіштер	Қазалы суғару алқабы	Жаңақорған- Шиелі алқабы	Қызылорда алқабы	Түгіскен алқабы
Топырақтың көлемдік салмағы (d)-P₄, т/м³	1,25	1,37	1,44	1,46
Топырақтың ең төменгі ылғал cиымдылығы (β) –P₆	21,3	23,1	23,0	27,45
Топырақтың суды сіңіру жылдамдығы (V₀) – P₁, м/сағ	0,0515	0,0615	0,048	0,060
Сүзілу коэффициент (K_ф) –P₂, м/сағ.	0,0025	0,0015	0,0015	0,0015
Топырақ қабатындағы тұздың құрамы (S_H) –P₃, т/га	120,0	70,0	140,0	95,0
Жер асты суының орналасу деңгей (∆) –P₈ , м	1,20-2,70	1,7-2,4	1,5-1,9	1,6-2,9
Жер асты суының тұздылығы (C_s)-P₁₀, г/л	6,5	3,5	10,0	5,0
Суғару суының тұздылығы (C₀)-P₉, г/л	1,54	1,34	1,37	134

Суғармалы алқаптарда қалыптасқан қәзіргі жағдайлар, ауылшаруашылық жерлерді мелиорациялау кезіндегі, топырақ-экологиялық тұрғыда негіздеуде жіберілген қателіктерді, агроландшафттарға түсірілетін техникалық қысымды экологиялық тұрғыдан шектейтін және топырақтың даму кезеңін бағдарлайтын теориялық-әдістемелік және әдістік нұсқалардың жоқтығын дәлелдейді.

4.1 Жүгері дақылының ботаникалық сипаттамасы, биологиялық ерекшеліктері және суғару тәртібіне байланысты өнімінің қалыптасуы Жүгері астық тұқымдастарға жататын бір жылдық өсімдік оның жапырағы мол, әрі биік. Түрлі сорттарына, климат жағдайына, топырақ құнарлылығына, өсіру агротехникасына байланысты биіктігі 0,6-3 метр және одан да биік болады.

Жүгері топырақ құнарлылығын талғайтын дақыл. Құнарлы, қоректік заттары мен ылғалы мол және арамшөптерден таза жерлерде жүгеріден жақсы өнім алуға болады. Жүгерінің өсіп дамуына жер асты суының деңгейі де үлкен әсер етеді. Тұзданып сорланған, батпақтанған жерлерде жүгері нашар өсіп, аз өнім береді.

Суару мөлшерінің көбеюіне байланысты, жүгерінің су пайдалану қосындысындағы оның үлесі артады. Мысалы, 60-60 вариантында (2-3 рет суару) өсірілген сүрлемдік жүгерінің суару мөлшері барлық жұмсалған судың 40,2 пайызы, дән алу үшін егілгенде 48,2 пайызы, ал 6-8 рет суарылғанда (80-80 вариант) бұл көрсеткіштер 53,1 және 57,1 пайызға дейін өсті. (5 кесте).

5 кесте - Суару жүргісіне байланысты жүгерінің жалпы су пайдалану қосындысы

Суару вариант Тары	суару саны	өсу дәуірі ішінде жұмсалатын су, м³\га				бір тәулік тегі пайда лану м\га	өнім гек.ц	су пай далану коэф
Суару вариант Тары	суару саны	топырақ тағы	өсу дәу/гі жауын шашы	суару мөлшері	бар-ы	бір тәулік тегі пайда лану м\га	өнім гек.ц	су пай далану коэф
Сүрлемге арнап егу
60-60	2-3	1105	1520	1795	4420	50.7	419.2	9.8
70-70	4-5	1097	-\\-	2230	4847	60.2	515.3	8.9
70-80	5-6	990	-\\-	2180	4690	55.3	545.1	6.9
80-80	6-7	920	-\\-	2469	4909	60.8	537.4	7.8

Ауылшаруашылығын экологизациялау кезінде жан-жақты талдау және ландшафтың доминантты көрсеткішіне нақты баға беріп, оны іске асыруға болатындығын есте сақтау керек. Сонымен, жүгері өсімдігі экологиялық бейімделгіш дақылға жатады. Оны топырақтың барлық түрлерінде өсіруге болады. Бірақ қышқыл топырақта өсе алмайды.

4.2 Сүрлемдік жүгері орналасқан өндірістік-тәжіибелі танаптардағы жүргізілген жұмыстардың нәтижесі Сырдария өзенінің төменгі алабындағы суғару алқаптарының агроландшафттық жүйелерде алдын-ала дайындалған суғармалы егістік жерлердің гидротермикалық жүргісін зерттеуге арналған әдістемелік нұсқаны (Мұстафаев Ж.С., Раимбекова Б.Т. 2003) 2002-2004 жылдар аралығындағы өндірістік- тәжірибелі сынақтан өткізудің нәтижелерін қарастырған (6 кесте).

6 кесте - Сүрлемдік жүгерінің бейімделген-ландшафттық суғару жүргісін зерттеуге арналып ұсынылған тәжірибелік желі

Тәжірибенің нұсқасы	Суғарудың саны	Суғару мөлшері	Жүгерінің өсіп-өну кезеңі немесе суғару мезгілі
	1	1000	Егу – өніп-шығу - (7-8) жапырақ
	1	1000	(7-8 ) – жапырақ – шашақтану
	2	1000	Шашақтану – гүлдеген
	2	1000	Гүлдеген-сүттеніп пісіп жетілу
	1	850	Егу – өніп-шығу - (7-8) жапырақ
	1	850	(7-8 ) – жапырақ шашақтану
	2	850	Шашақтану – гүлдеген
	2	850	Гүлдеген-сүттеніп пісіп жетілу
	1	650	Егу – өніп-шығу - (7-8) жапырақ
	1	650	(7-8 ) – жапырақ шашақтану
	2	650	Шашақтану – гүлдеген
	2	650	Гүлдеген-сүттеніп пісіп жетілу

Сырдария өзенінің төменгі саласындағы суғару алқаптарындағы өндірістік-тәжірибелі танаптардағы сүрлемдік жүгеріні суғару нәтижесі бойынша олардың өсіп-өнуі кезіндегі суды тұтыну шамасы анықталды (7 кесте, 1 сурет).

7 кесте - Сырдария өзенінің төменгі саласындағы суғару алқаптарындағы өндірістік- тәжірибелі танаптардағы сүрлемдік жүгерінің суды тұтыну шамасы

Суғару алқабы	Жыл		, м³/га	, м³/га		, м³/га	, м³/га	,м³/га
Суғару алқабы	Жыл		, м³/га	Нетто	бруто	, м³/га	, м³/га	нетто	Бруто
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Түгіскен суғару алқабы	2002	0.80	486	6000	6510	800	510	7286	7796
		1.00	486	5100	5650	800	550	6386	6936
		1.20	486	3900	4425	800	525	5186	5711
	2003	0.80	1125	6000	6510	800	510	7925	8435
		1.00	1125	5100	5610	800	510	7025	7535
		1.20	1125	3900	4460	800	560	5825	6385
	2004	0.80	282	6000	6580	800	580	7082	7662
		1.00	282	5100	5565	800	465	6182	6447
		1.20	282	3900	4460	800	560	4982	5542

7 кестенің жалғасы

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Жаңақорған-Шиелі суғару алқабы	2002	0.80	810	6000	6610	800	610	7610	8220
		1.00	810	5100	5690	800	590	6710	7300
		1.20	810	3900	4485	800	585	5510	6095
	2003	0.80	750	6000	6580	800	580	7550	8130
		1.00	750	5100	5665	800	565	6650	7215
		1.20	750	3900	4445	800	545	5450	5995
	2004	0.80	320	6000	6660	800	660	7120	7780
		1.00	320	5100	5645	800	545	6220	6765
		1.20	320	3900	4460	800	560	5020	5580
Қызылорда суғару алқабы	2002	0.80	764	6000	6620	800	620	7564	8184
		1.00	764	5100	5680	800	580	6664	7244
		1.20	764	3900	4500	800	600	5646	6064
	2003	0.80	740	6000	6605	800	605	7540	8145
		1.00	740	5100	5680	800	580	6640	7220
		1.20	740	3900	4450	800	550	5440	5990
	2004	0.80	304	6000	6640	800	640	7104	7744
		1.00	304	5100	5650	800	550	6204	6754
		1.20	304	3900	4475	800	575	5004	5579
Қазалы суғару алқабы	2002	0.80	287	6000	6670	800	670	7087	7757
	2002	1.00	287	5100	5680	800	580	6187	6767
		1.20	287	3900	4515	800	615	4987	5602
	2003	0.80	498	6000	6685	800	685	7298	7983
	2003	1.00	498	5100	5685	800	585	6398	6983
		1.20	498	3900	4495	800	595	5198	5793
	2004	0.80	914	6000	6610	800	610	7714	8324
		1.00	914	5100	5680	800	580	6814	7394
		1.20	914	3900	4510	800	610	5614	6224

Информация о работе Зерттеудің негізгі бағыттары