«ЦентрКредитБанкі» ЖШС

1.”АвтобусПром” ЖШС;

2.”ОРКА” ЖШС;

3.”ИнвестаАгро” ЖШС;

4.”FІRBІMATІC”

5.“ТДСпецтехника” ЖШС   және т.б. 

• тәуелсіз регистраторы “Регистрцентр”;
• Аудиторы ”Arthur Andersen”;
• Банк “Теміркапитал Б.В” еншілес компаниясының қызметіне толықтай бақылау жүргізеді . Ол 2001 жылы қарашада Нидерландыда тіркелген;
• «ЦентрКредитБанкі» АҚ Ресей Федерациясында өзінің ресми уәкілдігін ашқан алғашқы қазақстандық банк болып табылады. Уәкілдіктің міндеті – жаңа іскерлік байланыстарды бекіту.

Жаңа экономикалық қатынастарды орнату тұрғындардың материалдық жағдайына байланысты әруақытта тәуекел өсіміне алып барады. Банктің негізгі кескіні ретіндегі, жинақ түріндегі депозиттер бұл этапта үлкен мәнге ие.

Банк пен  клиент арасындағы қарым-қатынас ерік негізінде, банк жағынан – қызмет көрсету, ал клиент – қаражат салымшысы ретінде болады.

Клеинттермен  жұмысында Банк саясаты ұзақ мерзімді қызмет етумен және жекелеген әдіс негізінде құрылады. Байланыстың қазіргі құралдары және жұмысты тиімді ұйымдастыру төлемді нақты уақыт режимінде төлеуді қамтамасыз етеді. Және де «ЦентрКредитБанкі» АҚ тарифтері басқа банктің тарифтерінен аспайды. Жұмсақ саясаттың депозиттік пайыз ставкасына қатынасы тартылған қаражаттың, теңгеде және валютадағы көлемін өсіруге мүмкіндік жасайды. Соңғы 5 жылда тартылған қаражаттар көлемі 10есе өсіп, 2002жылдың маусымында 37млрд.теңгеден артық соманы құраған (22% үлесінде).       

“Банктер және банктік қызмет туралы” ҚР Заңның 30 бабына сәйкес «ЦентрКредитБанкі» АҚ Атырау облыстық бөлімшесі келесі қызметтер түрлерін атқарады:

Депозиттер  қабылдау, қаржылық ұйымдардың корреспонденциялық шоттарын және банктің металл шоттарын енгізу және ашу, кассалық операциялар, аударым операциялары, есептік операциялар, қарыздық операциялар, клиринг, сейфтік операциялар, инкассоға қабылдау, төлем құжаттарының акцепті, инкассация, шетел валюталарын ауыстыру, кепіл қабылдау, бағалы металдарды сақтау, лизингтік операциялар.

Үстеме операцияларды  реттеу үшін банкте негізгі клиенттерден (біртіндеп банкке маңызды көлемде төлем құжаттарын тапсырушылар) құжаттар қабылдау графигін енгізген. Клиенттерден Банк қызметкерлерінің әрекетіне шағымды және басқа да хаттарды банк экспедициясы немесе бас бухгалтердің өзі қабылдайды. Бұл туралы клиент ілінген хабарлама арқылы біле алады.

Бұдан басқа Банкте халықаралық  стандарттарға сай пластикалық  карталармен қызмет көрсету жүйесі енгізілген.

 

2. Банктің операцияларының  түрлері

2.1 Есеп айырысу операциялары

 

Банктің барлық операциялары ақшалай-есеп айырысу  құжаттар негізінде бухгалтерлік есепте көрсетіледі. Ақшалай-есеп айырысу құжаттары банкке кәсіпорын, ұйымдардан және басқа банктерден келіп түседі, бұнда оның заңдылығын және банктік бақылау жүргізуге қажет операция мінездемесі туралы керекті мәліметтер болады және ол банкте толтырылады. Есеп айырысудың екі түрі болады: қолма-қол және қолма-қолсыз.

Қолма-қолсыз есеп айырысудың экономикалық негізі болып  материалдық өндіріс табылады. Нәтижесінде  төлем айналымының көп бөлігі(шамамен 3/4) тауар операцияларымен есеп айырысуға  келеді. Төлем айналымының қалған бөлігі – тауар емес операциялармен есеп айырысу, оларға кәсіпорын мен ұйымдардың бюджетпен, мемлекеттік органдар және әлеуметтік сақтандырумен, несие ұйымдарымен және басқарушы органдармен есеп айырысуы, т.б. жатады.

Тауарлар және қызмет көрсетудегі қолма-қолсыз есеп айырысу және әртүрлі формадағы қаржылық міндеттемелерге байланысты,  әрқайсысы есеп айырысу құжаттарына, мінездемесіне байланысты өзіндік ерекшеліктерге ие. Есеп айырысу формалары бір-бірімен байланысты элементтер жиынтығынан тұрады. Олардың қатарына төлем тәсілдері және соған сәйкес құжат айналымы жатады.

Құжат айналымы-бұл  есеп айырысу құжаттарының қозғалысы  және толтырылу жүйесі.

Банк бухгалтерлік есеп пен бақылау жүргізу үшінбанктік  құжаттамаларды құратын құжаттар жиынтығын пайдаланады. Банктің құжаттамаларға мемориалды, кассалық ордерлер, несие бөлімінің өкімдері, есеп айырысу құжаттарының төлеміне несие беру өкімдері, есептемелерді аяқтау жатады. Барлық ақшалай-есеп айырысу құжаттары операциялық мінездемесіне байланысты кассалық, мемориалды, баланстан тыс болып бөлінеді.

Клиенттер құжаттарына  мыналар жатады:

1. төлем тапсырысы
2. төлем талабы
3. чектар.
4. қолма-қол ақша салымына хабарландыру.

Клиенттер құжаттарынан басқа Банктік құжаттарға:

• авизо
• мемориалдық ордерлер
• несиені беру және қайтарып алу өкімі.

Кассалық кіріс  құжаттарына:

*қолма-қол ақша  салымына хабарландыру

*кассалық кіріс  ордерлері

Кассалық шығыс  құжаттарға:

*ақша алуға  чектер

*кассалық шығыс  ордерлері

Баланстан тыс  құжаттарға:

1. баланстан тыс кіріс ордері
2. баланстан тыс шығыс ордері жатады.

Бұл құжаттармен  кассада және бухгалтерияда сақталынатын құндылықтар мен құжаттарды қабылдау және берілуі толтырылады. Ақшалай-есеп айырысу құжаттары аналитикалық және синтетикалық есепте көрінген соң  күндік құжаттар тексеріліп, жинақталып, сақталуға тігіледі.

Шотқа қолма-қолсыз ақша аударуға мемориалдық құжаттар қолданылады. Олардың құрамына клиенттердің банкке ұсынатын есеп айырысу құжаттары  жатады. Кәсіпорындардың белгілі-бір  операцияларды орындауға, банктен  алатын және банкке беретін әртүрлі құжаттары ақшалай-есеп айырысу құжаттамаларының унифициярлы жүйесіне енгізілген.

Әрекеттегі  заңдылыққа сәйкес қазір қолма-қолсыз есеп айырысудың мынандай әдістері бар:

-төлем тапсырысы

-төлем талабы-тапсырысы

-чектар

-аккредитивтар

Төлеуші мен  төлем алушы арасындағы есеп айырысу әдісі, олардың өздерімен шаруашылық келісім-шартында (келісімінде) көрсетіледі.  Төлеуші мен төлем алушы арасындағы есеп айырысудағы бір-біріне деген талаптары, даулары (претензия) банктік ұйымның қатысуынсыз шешіледі. Даулы сұрақтар сотта, үштік(третейский суд) сотта, және арбитражда шешіледі.

Есеп айырысу-кассалық операциялардың орындалуына байланысты банкке талаптар, клиенттерден жазбаша  түрде қызмет етуші банкке жолданады. Осындай талаптар бойынша банктер  өзара және есеп айырысу-кассалық орталықтардың қатысуымен жазбалар жүргізеді. Клиент шотындағы қаражатты дұрыс емес және уақытында емес сызғанда немесе есепке алғанда клиент банкттен өз пайдасына жалпы сомадан 0,5% көлемінде айыппұл талап етуге құқылы.

Қазіргі есеп айырысу әдістерінде қолданылатын есеп айырысу құжаттары  стандартталған талаптарға сай және келесі түрдегі міндетті көрсеткіштер болуы тиіс:

• есеп айырысу құжатының аты,
• есеп айырысу құжатының №, жазылу күні, айы, және жылы,
• төлеушінің аты және банктегі шотының № ,
• банк-төлеушінің аты және № ,
• төлем алушының аты және банктегі шотының №,
• банк-төлем алушының аты және № ,
• төлем мақсаты(чекте көрсетілмейді),
• төлем сомасы(цифрмен және жазбаша).

Есеп айырысу  құжатының бірінші нұсқасында (экземпляр) міндетті түрде қатысушы тұлғалардың (банктегі шотына өкім ету құқығы бар) қолы болуы тиіс.  Төлеуші шотындағы қаражатты сызу тек қана есеп айырысу құжатының бірінші нұсқасы негізінде жүзеге асырылады.

Құжаттарды  толтыруда стандартты түрде бекітілген, типографиялық тәсілмен әзірленген бланктер қолданылады. Типографиялық блантерді қолданусыз ақшалай-есеп айырысу құжаттарын ЕЭМ(ЭВМ) толтыру рұқсат етілген. Бухгалтерлік жазбалар жүргізілетін барлық құжаттарда(сома жүретін баланстық, баланстан тыс және жеке шоттар) баға белгіленетін(котировка) орыны болуы тиіс.

Банк кассасына  қолма-қол ақшалай, чек немесе есеп айырысу салымы туралы хабарлама  қолмен қара сиямен(чернила), қаламсаппен  немесе басу машинкасымен терілуі мүмкін. Чектағы және хабарламадағы шот  иесінің аты, шот номері және банк аты мөрделуі мүмкін. Чектар және төлем тапсырмалары банкпен олар жазылған күннен 10 күн ішінде қабылданады(жазылған күнді есептемегенде) және құжатта көрсетілген күн түзетілмеген болуы тиіс. Қолма-қол ақша салымының хабарламасында банкке тапсырудың фактілік датасы көрсетілуі керек. Егер клиент басқа дата көрсетсе, онда құжаттың барлық нұсқасы түзетіледі. Банк есеп айырысу құжаттарын орындауға банктің операциялық күн ағымында қабылдайды. Банктің клиенттерден операциялық уақытта қабылдаған құжаттары сол күнгі баланста көрінеді.

 

 

2.2. Несиелік операциялар

Несиелік жұмыста жинақталған  тәжірибені пайдалана отырып, банк сенімді несие алушылар санын, заңды  және жеке тұлғаларды несиелендіру бағдарламасы көлемін ұлғайтты. Несиелік саясаттың  базалық принциптер негізінде (жоғарғы сенімді салымдарды қамтамасыз ету, несиелік тәуекелді төмендету, несие алушылармен берік және ұзақ мерзімді қаржылық қатынастар, т.б.) неселік операциялардың ұлттық және шетел валютасындағы көлемі ұлғайды.

Кесте 2.2.1.

Республиканың несие нарығындағы

жетекші банктер  үлесі,1.01.2005ж.

Қазкоммерцбанк	«ЦентрКредитБанкі» АҚ	ҚХЖБ	ABN  AMRO	Т.б.    банктер
28,2%	21,0%	16,9%	1,3%	32,6%

 

Несиелік қоржын көлемі 2004 жылы 56,711 млн. тенгеден 114,753 млн. тенгеге өсті. Банк несиелендіру көлемін екі еседен артық орындаған. Валюталық несиелер үлесі-80 пайыз, ал теңгелік несиелер үлесі-20 пайыз. Банктің несиелік қоржыны өсті және оның жалпы актив сомасындағы үлесі өткен жылдың (2003ж.) деңгейінде қалып отыр, 2004 жылы 31 желтоқсанда 73 пайыз (2003жылы 72 пайыз).

Неселендіру өзінің жоғарғы  табыстылығына байланысты банк қызметінің басты бағыты болып қалуда. Бірақ  несие саясаты несиелік операциялардан тек жоғары табыс алмай, несиелік тәуекелдерді максималды төмендетуге  бағытталған. Несиелік операциялар тиімділігі консервативті несиелік саясаттың өтуіне, кәсіпқой мамандар жұмысына, шешім қабылдау механизмінің жетілдірілуіне байланысты өсіп отыр. Бұған және те несие алушылардың жақсы білімі, Қазақстан экономикасы салаларын дамытудағы қаржылық жобалардың мәні, орындалуы және несиеге ұсынылған қамтамасыз етудің жоғарғы өтімділігі, сенімі жатады. Депозит базасының өсімі, халықаралық несиелік институттар инвестициясы және шетелдік несие жобаларын тарту, мемлекеттің импортты орналастыру және экспортты бағыттау бағдарламасына қатысу арқылы Банк несиелік активтілікті сақтап өсіріп отыр. Банк әлеуметтік мәні бар көптеген жобаларға назар аударады. Олардың негізгі мәні аймақтарды дамыту және жаңа жұмыс орындарын құру болып табылады. Банк облыстық әкіматтар өткізуге жоспарлап отырған жобаларды несиелеуде үлкен тәжірибеге ие. Бұндай бағдарламаларға берілген несиелер негізінен шағын кәсіпкерлік субъектілерді қолдауға, өнеркәсіп, энергетика, ауыл шаруашылық өнімдерін өңдеу өндірісін дамытуға бағытталып отыр.

Нарықтық экономика жағдайында табысты қызмет етіп отырған Банк клиенттік базасының құрлымын жақсартуға және ірі компанияларды тартуға мақсатты бағытталған жұмыс жасайды. Осындай жобаларды қаржыландырғанда негізгі көңіл сапалы қарызды қамтамасыз ету, клиенттердің басқалармен аффилирленуі, компаниялардың қаржылық тұрақтылығы, несиенің тұрақты мониторингі және кепілдің қамтамасыз етілуіне бөлінеді.

Ірі жобаларды қаржыландыру тек сапалы бизнес-жоспар ұсынғанда  ғана жүзеге асады. Бұл жоспарда жобаның  тиімділігі, жобаны өткізу қабілеті және оның қайтарымдылығын қамтамасыз ететін тәжірибелі менеджменттің болуы, ірі, қаржылы-тұрақты компаниялардың қолдауы көрсетілуі тиіс.

Негізгі несие алушылар болып өндірістік кәсіпорындар, ауыл шаруашылық өндірушілері, сауда компаниялары, мемлекеттік ұйымдар және жеке тұлғалар табылады.

Банк ірі қарыз алушылармен  қатар, шағын және орта кәспорындарға  қызмет көрсетеді. Банк олармен жұмыс  жасай отырып, олардың жоғары сапалы деңгейге көшуін және бизнесінің дамуын қадағалайды. Көп жағдайда Банк клиент келісім жүргізгенде кепілші (гарант) және тапсырушы (поручитель) ретінде болады.

«ЦентрКредитБанкі» АҚ несие қоржынына әсер еткен 2004 жыл Қазақстанда тұтыну несиесінің құрылу және даму жылы болды. 2004 жылы тұтыну несие көлемі 3,5есе көбейіп 3 миллиард теңгеге артты. Белгіленген мақсатқа жету үшін тұтыну несиесінің жаңа бағдарламалары өңделіп енгізілді және ағымдағы бағдарлама өзгертілді. Осылар қатарына “Потребительское кредитование на неотложные нужды” және “Автомобиль в кредит – семье не повредит” активті бағдарламаларын жатқызуға болады.

Тұтыну несиесі келесі бағдарлама шегінде беріледі:

• Білім алу;
• Қозғалмайтын объект сатып алу үшін;
• Ломбардтық несие;
• Туризмге несие, т.б.

Банк жұмысы жылдардағы жинақталған активті операцияларға  үлкен тәжірибе несиелеу түрлері мен несиелеуге кең көлемдегі, әртүрлі құралдарды пайдалануға мүмкіндік береді. Әлемдік нарықтық қатынастар тәжірибесін ескере отырып, тез және сапалы несиелеудің жаңа прогрессивті түрлерін енгізеді. Өзіндік капиталды анағұрлым өсірген соң Банк алдында жаңа мүмкіндіктер ашылады. Қызмет көрсетудің жаңа түрлері, ірі жобаларға қызмет көрсету жүзеге асты. Осыған байланысты Банктің маңызды стратегиясының  бірі – күрделі және тиімді халық шаруашылық жобаларына қызмет көрсетуге тұрақты көшу болып табылады.