Дәріліктік өсімдіктер

Экологиялық және шаруашылық мәніне қарап ормандарды әр түрлі  топқа жатқызады. Мысалы, біріншіи топқа  жатқызылған орманды ағаш дайындау негізгі кесімдеріне жол берілмейді. Мұнда тек қана күтіп-баптау, сауықтыру мақсатында қураған, артық ағаштар кесіледі.Бір жылда кесуге болатын ағаш шамасы да орман қорын сарқылтпау принципіне сәйкес анықталады.Осылай есептелген кесімддер орман бөлімшелері, орман шруашылықтары бойынша орындалуы тиіс.Бір жерде артық кесілген ағаштың онын екінші жерде аз ағаш дайындаумен толтыруға болмайды.

Жануар дүниесін қорғау,өсіру  және пайдалану заңдарына сәйкес балық аулауға, аң, құс атуға, жануарлардың тіршілік өнімдерін, пайдалы қасиеттерін пайдалануға, жануарларды ғылымми, мәдени-ағартушылық, тәрбиелік-эстетикалық мақсаттарда пайдалануға лицезия беріледі.

Табиғатты пайдалану  шектері- лимиттер экологиялық талаптарға сәйкес анықталады.Олар: табиғатты пайдаланушыға нақты мерзімге белгіленген табиғат ресурстарын алудың, табиғи ортаға ластаушы заттар шығарудың, ең жоғарғы шамасы болып табылады.Оның шамасын мемлекеттік табиғат қорғау орындары анықтайды.Табиғат заттарын алу шектері табиғат ресурстарын қорғау, өсіру, тиімді пайдалану принциптеріне сәйкес белгіленеді.Қазір азаматтарға жеке шаруашылыққа, бау- бақшаға, саяжайға, тұрғын үй құрылысына жер беру нормалары қолданылады:

• су нысандары бойынша- су шаруашылық органдары бекіткен суармалы егістікке, мал шаруашылығында, өнер-кәсіпте коммуналдық шаруашылықта су тұтыну шектері қолданылады.
• Орман ресурстарын өсіру,қорғау, тиімді пайдалану саласында- негізгі шектеу есептелген кесім болып табылады. Ол орманның жылдық өсімінен ағаш кесү теңдестігін сақтауды көздейді.
• жануар дүниесін қорғау және пайдалану бойынша- аң-құс ату, балық аулау шектері  белгіленеді. Шектер белгілі бір мерзімге, маусымға, су көздеріне, аңшылық жайларға,жеке азаматтарға, шаруашылықтарына белгіленеді.Мұндай шектерді белгілеу мақсаты- біріншіден, табиғатты қорғау, екіншіден, табиғат ресурстарын мпайдаланғаны үшін төлем алу. Түскен қаржы табиғатты қорғау, ресурс өсіру шараларына жұмсалады.
• табиғи ортаға ластаушы заттарды шығару табиғатты пайдалану түрі.Бұл жағдайда шектер белгілеу табиғат қорғауды, оны ластауды азайтуды экономикалық тұрғыдан ынталандырады. Түскен қаржылар экологиялық қорларға жинақталып, табиғатты қорғау шаралына жұмсалады.

Табиғатты пайдалану  саласында нарықтық қатынастардың  дамуына байланыстыкелісімшарт,экономикалық қатынастар кеңірек қолданыла бастады. Бұрын экологиялық шарттар, келісімдер негізгі экономикалық қатынастарға қосымша, толықтырма рөлін атқаратын.

Жал қатынастарында келісімдер нысаны – табиғат ресурстары: жер, су, орман, жер қойнауының байлықтары, биологиялық, рекреациялық ресурстар және оларды пайдалану сипаты болады.Жал қатынасы бойынша  келісуші екі жақтың біреуі- жалға беруші+екінші –жалға алушы жаққа табиғат ресурстарын келісілген мерзімге мақсатты пайдалануға береді. Екінші жақ табиғат ресурстарын келісілген мақсатта, тиімді пайдалануға және жол ақысын төлеуге міндеттеме алады. Жалға беруші жақ табиғат ресурсының иесі, не иеленуші болады. Ал, екінші жалға алушы жақ кез келген жеке не заңды тұлға:мемлекеттік, азаматтар, халықаралық ұйымдар мен бірлестіктер бола алады.

Жал қатынастары шаруашылық жүйелерімен ғана шектеліп қалмайды. Сондықтан, келісімшарттарда табиғат  ресурстарын шаруашылық мақсатта пайдаланумен қатар, экологиялық, сауықтыру, рекреациялық, туристік, ғылыми мақсаттар қарастырылады.

Жал қатынасы келесі міндетті шарттардың орындалғанын қалайды:

• жалға алушылардың табиғат ресурстарын жалға алу мақсатын көрсетіп ұсыныс беруі.
• белгілі көрсетілген мақсатта табиғат ресурстарын пайдалану мүмкіндігін анықтау.
• Келісімшартына сәйкес ұсыныс жасаушының мүмкіндіктерін бағалау.
• аукцион не конкурс өткізу жәнге соның негізін<span class="dash041e_0431_044b_0447_043d_044b_0439__Char" style=" font