Бетондаудың кешенді процесінің мағынасы мен құрылымы

         Бетон  сапасы  бірнеше  көрсеткіштермен  сипатталады: қысу  және  созуға  беріктігі, тығыздығы, су  сіңірмеушілігі, аязңа  төзімділігімен.

         Бетон  қысу  және  созуға  беріктігі  бойынша  кластарға   бөлінеді. Бетон  кластары  оның  0,95  қамтамасыз  етулігімен  МПа  өлшенетін  кепілді  беріктігіне  сәйкес  келеді  және  саны  бетонның  мөлшерлері  кедергісіне  тең.

          Ауыр  бетондар  су  сіңірмеушілігі  бойынша  келесі  маркаларға  бөлінеді: 2; 4; 6; 8; 12; аязға  төзімділігі  бойынша - 50; 70; 100; 150; 200; 300; 400; 500.

         Бетон   қоспасы  технологиялық  қасиеттері  бойынша  екі  негізгі   талапты  қанағаттандыру  керек.

 

       - дайындау  процесінде  алған  біркелкілігін  тасымалдағанда  аударып  салғанда  және  қалыпқа   немесе  басқа  формаларға  төсегенде  сақтау:

       - бетондалатын  құрылымның  типі, қабылданған   әдістері  және  құрастырмалы  бұйымдардың  қалыптау  шарттары  және  қоспаны  тығыздау  қарқындылығына  тиісті  төсеу  қолайлығына   ие  болу.

Қоспаның   біркелкілігі  оның  қабаттасуына, яғни  қоспадан  құрастырушылардың   бір-біреуі  немесе  су  бөлігіне  мүмкіншілік бермейтін ең  аз  қажетті байланыстылыққа себепші болуда. Бетон қоспасының  қажет байланыстылығы  және  су  ұстау қабілеттілігі бетон құрамын дұрыс  іріктеп алу, құрамына  кіретіндерді  дәлме-дәл дозалау, оларды  сапалы  араластырумен қамтамасыз  етіледі.

Төсеу  қолайлылығы, яғни  қоспаның  әр  түрлі  тығыздау  құралдары  әсерімен  оңай  төселеу  қабілеттілігі  жылжымалылық  және  қаттылық  көрсеткіштерімен  бағаланады.

Бетон  қоспасының  жылжымалылығы  сантиметрмен  көрсетілетін  бетон  қоспасының  бақыланатын  жаңа  қалыпталған  конустың  отыруымен  (КО)  сипатталады.

Бетон  қоспасының  қаттылығын  (К)  анықтау  аспабында  оның  алдын ала  қалыпталған  конустың  тегістелуіне  қажет  секундпен  дірілдету  уақытымен  анықтайды.

Жылжымалылығы  үлкен (5см және көбірек) бетон  қоспаларын  қалыпқа  төсеу  жеңілірек,  яғни  олардың  технологиялылығы  артық. Қатты  қоспаларды  төсеу  еңбек  сыйымдылығын  және  энергия  шығынын  көбейтеді. Бірақ  жақсы  тығыздалған  қатты  қоспалар  сапасы  жоғары  бетон  алуға  мүмкіндік  береді.

 

                     

 

         СУРЕТ 1.4 ІРГЕТАСТЫ БЕТОНДАҒАНДА БЕТОН ТӨСЕГІШТІҢ ЖҰМЫС ІСТЕУ

                             ҮЛГІСІ

 

1 – БЕТОН ТӨСЕГІШ

2 – АВТОБЕТОН ТАСУШЫ

3 – ПІЛТҰМСЫҚ

4 – ҚАБЫЛДАУ БУКЕРІ

5 – ДІРІЛ – БУНКЕР

6 – КОНВЕЙЕР

 

 

Дірілдеткіш  конвейерлер  бетон  қоспасын  төмен  еңіске  қарай  тасымалдайды. Діріл  әсерінен  қоспаның  қалыптасуынан  оны  тасымалдау  қашықтығы  18-20м шектеледі. Дірілдеткіш  конвейерлерді  және  олардың  элементтерін (діріл науаларын) бетон  қоспасы  шамалы  аралыққа  берілгенде  және  бетонның  негізгі  көлемі  аз  ауданға  төселгендер  бункерлер  мен  басқа бетон  сыйымдылықтарына  тасығыш  ретінде  қолданған  орынды.

Ленталы конвейерлерді бетон қоспасын беретін қашықтық 20-100м болғанда және оны бетондалатын құрылымның үлкен  ауданына үлестіргенде пайдалану жөн. Құрылыста пайдаланатын 3м/с дейін, есепті өнімділігі 20-90 /с лентаның енгіш бұрышы   дейін болады.

Конвейерлердің типі ең көп тараған  секциялы көлбеу жылжымалы және бүйірінен  түсіретін көпірлі.

 

 

лық моменті  ;

                   - қалыптың 1м ұзындық массасы тербелудің амалсыз жиілігі .

 

1.17 БЕТОНДАУДЫҢ АРНАЙЫ ӘДІСТЕРІ

 

Торкреттеу деп арнайы қондырғымен  цемент құнды ерітіндіні жұқа қабатын  бетонның немесе басқаның бетіне қондыру  тәсілін атайды. (1.11-сурет)

 

 

                         

 

1.11-СУРЕТ. ДАЙЫН ҚОСПАЛАРМЕН ТОРКРЕТТЕУ ҮЛГІСІ:

1-СЫҒЫЛҒАН АУАНЫҢ ҚҰБЫРШАЛАРЫ

2-СҰҚПАНЫҢ ТҰТҚАСЫ 

3-АУА ШЛАНГАСЫ

4-МАТЕРИАЛДАР БЕРЕТІН ШЛАНГ

5-САПТАМА

6-АЙДАМАЛАУШАНЫҢ ТҰРҚЫ

7-ДАЙЫН БЕТОН ҚОСПАСЫ

 

Бұл тәсіл жұқа қабырғалы беттерді (күнбездер, резервуарлар, тұндырғыштар) нығайту жер асты ғимараттарына тығыз және су өткізбейтін қорғаныс қабатын қондыру, сондай-ақ жіптерді бекіту және құрылымдар бетонындағы ақауларды түзету үшін қолданады.

Торкрет қабаты бетке цемент –  пушка арқылы немесе бетон қоспасы (бетон шашырату) бетон шприц машинамен қондырылады.

Цемент-пушканың цилиндрлік резервуары екі бөлмеден тұрады: үстіңгі материал арту үшін, атыңғысы жқмыс орындауға.

Икемді шлангы арқылы дымқылдығы 6-8% құрғақ цемент құнды қоспа каналға  соплоға береді, сонымен қатар  оған басқа шлангы бойынша сығылған ауа әсерімен каналдың шығатын тесігінде қоспаны сулайтын су беріледі. Шамамен 1метр аралықтан жылдамдығы 120-140м/с дейін қысым әсерімен лақтырылатын ылғал қоспа өңделетін бетке белгі жасап қондырылады.

Шлангымен қоспаны ұзына бойына 100м дейін тігі бойынша 25м дейін беруге болады.

Бетон шығару тәсілінің торкрет  бетонынан айырмасы шашыратын қондырылады  және құрамында цемент пен құмнан басқа ірілігі 25мм дейін қиыршық  немесе малта тас болады.

Бетонды шашыратып қондыру жабдықтарының  жинағына мәжбүрлік қимылды бетон араластырғыш көп шөмішті элеватор жинаушы-бункер, шашырату машинасы, су үшін екі бақ, штангалар канал және компрессор кіреді.

Араластырғышта дайындалған құрғақ қоспаны элеватормен бункерге береді, ал одан шашырату машинасына тиеп салынады. Сонан соң сығылған ауа әсерімен қоспа араластырғыш бөліміне су келетін каналға беріледі.

Бетонды вакуумдау деп сұйытылған ауа арқылы жаңа төселген бетон қоспасынан артық суды механикалық тәсілмен айдап шығаруды атайды.

Бетон қоспасының қажетті жылжымалылығын қамтамасыз ету үшін оның құрамына белгілі мөлшерде артық су қосады, ол қоспаның құрылымның қалпына төселген соң қажетсіз болып қалады. Бұл су бетонның кейбір көлемін уақыт озған сайын буға айналады және саңылаулар қалтырып беріктігін азайтады. Осыған байланысты ол бетоннан айдап шығарылады, сонымен вакумдалған бетон беріктігі анағұрлым тез алады, аязға жоғары төзімділікке, су сіңірмеушілікке ие болады., жарылуға, қажауға душар болмайды. Бұдан басқа цемент шығыны, қалыптан ажырату мерзімі азаяды және зауытта, полигонда дайындалғанда булату уақыты кемиді.

Жайпақ құрылымдарда бетон қоспасын вакумдау үшін суға төзімді бакелиттендірілген (синтетикалық смола сіңірілген) фанерден дайындалған вакум қалқан аралықтарды, бағаналарда, қабырғаларда вакум құбырлар қолданылады.

Вакуум қалқан және вакуум құбырлар магистральді сорғыш линия арқылы және төселген бетоннан ауаны және сонымен  бірге суды сорып алатын тұрақты  әлде жылжымалы вакуум құрылғыға  қосылады. (1.12-сурет).

 

               

 

1.12-СУРЕТ. ТІК ҚҰРЫЛЫМДАҒЫ БЕТОНДЫ ВАКУУМДЫҚ ӨҢДЕУ ҮЛГІСІ:

1-ҚАЛҚАНДЫ ҚАЛЫП

2-ТІК ВАКУУМ-ҚҰБЫР

3-ВАКУУМ-ЖҮЙЕНІҢ ҚҰБЫРШАЛАРЫ

4-КОЛЛЕКТОР

 

Вакуумдау мерзімі вакуум-қуысында жасалатын сиерту дәрежесіне, цемент шығынына, бетон қоспасының жылжымалылығына  қоршаған ортаның және бетон қоспасының температурасына және басқа факторларға байланысты.

Вакуумдалған бетонның беріктігі  дірілдетіп тығыздалған бетонмен салыстырғанда 15-20% көтеріледі.

Су астында бетондау деп су түбінде  суды төгусіз құралымдарда бетон  қоспасын төсеуді атайды. Бұл тәсілді тоннель тірек түсірме құдықтардың түп және басқа гидротехникалық ғимараттардың су астындағы бөліктерін тұрғызғанда қолданады. Су астында бетондау екі негізгі әдіспен орындалуы мүмкін тік ауыстырылатын құбырлар (ТАҚ) және жоғары өрлеуші ерітінді (ЖӨЕ) арқылы.

ТАҚ әдісі диаметрі 200-300мм құбырлармен  су астында бетон қоспасын беруден  тұрады, олар бетон қабатының қалыңдығы  өскен сайын кран немесе лебедка  арқылы жоғары көтеріледі. (1.13 а-сурет)

 

                 

 

 

1.13-СУРЕТ. СУ АСТЫНДА БЕТОНДАУ ТӘСІЛДЕРІ:

А-ЖОҒАРҒЫ ӨРЛЕУШІ ЕРІТІНДІ ТӘСІЛМЕН СУ АСТЫНДА БЕТОНДАУ

1-ТАС ЖӘНЕ ҚИЫРШЫҚ ТАС ҮЙМЕСІ

2-БЕТОН

3-ШПУНТТЫ ҚОРШАУ (ҚАЛЫП)

4-ҚОШАУ

5-ТӨСЕМ

6-ШАХТА

7-ҚҰБЫР

8-ШЫҒЫР

9-ЕРІТІНДІ БЕРЕТІН ШЛАНГ

10-ЕРТІНІДІ СОРҒЫШ

Б-ТІК АУЫСТЫРЫЛАТЫН ҚҰБЫРЛАР ТӘСІЛІМЕН СУ АСТЫНДА БЕТОНДАУ;

1-ҚАЛЫП

2-ҚҰБЫР

3-ТИЕЙТІН ҚҰЙҒЫШ

4-БЕТОН ТАСУШЫ

5-ҚҰБЫР КӨТЕРЕТІН КРАН

 

Бетон қоспасы бетон сорғыштары мен пневматикал айдамалаулар арқылы құбырлардың ернеулеріне толтырады, сонан соң түбіне 15-20см жетпейтін  қақпақта ашылады. Құбырларды төселген бетон қабаты өскен сайын құйғыш алдында үзбелерді бөлшектеп мезгіл-мезгіл көтеріп отырады.

Жоғарғы өрлеуші ерітінді әдісі (1.13. б-сурет) цемент ерітіндісін тас  толтырғышында (тас, қиыршық тас, малта) қысып толтырудан тұрады. Ертінді  беретін диаметрі 37-100мм құбырлар шиеллерлерден жасалған қоршау шахтасына қойылады немесе тікелей толтырғышқа орнатылады. Бір құбырды қимыл радиусы тас толтырғышқа құйғанда 3м, ал қиыршық тас үйіндісіне құйғанда 2м тең болады.

 

1.18 БЕТОНДЫ БАПТАУ ЖӘНЕ ҚАЛЫПТЫ  АЖЫРАТУ

 

Бетон қату барысында гидратация әсерлестігі  өтеді, соның нәтижесінде цемент минералы сумен әрекет жасап жан  қоспалар пайда болады. Сондықтан  жоғары сапалы және жобаланған маркалы  бетон алу үшін бетонды дұрыс  баптау керек, әсіресе оның бастапқы қату кезеңінде.

Бетонды баптау деп оның қатуы үшін әдеттегі температура дымқылдық  тәртіпті қамтамасыз етуді ұғынады. Жаңа төселген бетонды бастапқы қату кезеңінде шайқалу, механикалық  бүліну шыжығын ыстық күн сәулесі, жел, әсіресе аңызақ жел тез кебу немесе желдету және температураның шұғыл өзгеруінен сақтау керек.

Бетонды баптау тәсілдері құрылымының  түріне, цемент типіне жергілікті және климаттық жайдайларға байланысты. Баяу қататын цементте дайындалған  бетонды баптау мерзімі 14 тәуліктен, дағдылы портландцементте -7 және тез қататын (глиноземді) цементте – 3 тәуліктен кем болмау керек. Сонымен баптау мерзімі ыстық және құрғақ ауа райында көбеюі мүмкін.

Жаңа төселген бетонның ашық беттері  кенеппен, жөкемен дымқыл үгіндімен  және 10-12сағ кешікпей, ал ыстық және желді ауа райында бетондау аяқталған соң 2-3сағ кейін сулауды бастау керек. Тәуліктің қай мезгілі болса да себу мерзімділігі бетонның тұрақты дымқыл күйін қамтамасыз ету керек.

Бетондалған құрылымдардың үстінен  бетон 1,5 МПа кем емес беріктік алуға  дейін өтуге және адымдар жүруге, сонымен қатар ағаштар мен қалыптар орнатуға рұқсат етілмейді.

Мөлшерлер бойынша және есеппен  белгіленген уақыт өткеннен кейін  құрылымдарды қалыптан ажыратады, ол тұтас  құймалы құралымдарды тұрғызудың кешенді  процесінде ең маңызды және көп еңбек сіңіруді қажет ететін операциялардың бірі болады.

Құрылымдарды формадан ажыратуды  қалыпты қайта қолдану мақсатымен және бетон беті сапасының бұзылмаушылығын  қамтамасыз етіп, ұқыпты жасау керек. Ажырыту бетон қаетті беріктікті алған соң басталады. Қалыпты алудың кешіктіру керек емес, себебі бұл оның айналымдылығын азайтады.

Қалыптың көтергіш элементтері  бетон құрылымдардың бұзылмаушылығын  қамтамасыз ететін беріктікке жеткен соң алынады. Бұл берікті нақты  мөлшерінен 70% кем болғанда, аралығы  3 м дейін тақталар және аралығы 6 м дейін көтергіш құрылымдар үшін 70% аралықтары 6 м артық құрылымдар және ширатылған арматурасы бар құрылымдар үшін жобалықтан 80% болады. Егер нақты күштің мөлшері 70% артық болған жағдайда күш алатын қалып осындай құрылымдардың бетоны жобалық беріктікті алғанан кейін ажыратылады. Қатты көтергіш қаңқалармен арматураланған құрылымдарда бүйір жақ және күш алатын қалыпты бетон беріктігі жобалықтың 25% жеткен соң рұқсат еттіледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         2.Техника экономикалық бөлім

 

         2.1. Жұмыс көлемін және еңбек сыйымдылығын анықтау  

 

Жұмыс көлемі жұмыс сызбалары бойынша  келесі лшем бірлігімен есептеледі (ЕНиР, сб, 4, вып.1): қалып орнату – шаршы  метрмен қалыпты сүйеу ағаштары тіреулер метрмен стреженьді арматураны орнату – тоннамен арматура қаңқаларын – данамен бетон қоспасын төсеу – текше метрмен.

Тұтас құйма бетон жұмыстар процестерінің  барлық құрамының жетекші бетон  қоспасын төсеу болады. Сонымен бетон  қоспасын төсеу сыйымдылығы, негізгі  процесс еңбек шығындарынан (бетон төсеніш жабдығы жылжымай немесе жұмыс құралын ұзартпай, қоспаны бір тұрақтан беру) және қосалқы процестермен жұмыстар еңбек шығындарынан (жабдық объект бойынша жылжу және оған осы үшін уақытша  ғимараттар, эстакадалар), жолдар жасау қосылады.