Экономикалық талдаудың пәні, міндеттері және мазмұны

- инфляцияның аса жоғары деңгейі;

- фирманың құнды қағаздарының  нарықтық құнының төмендеуі;

- бәсекелестің жоғары деңгейі және соның нәтижесінде пайда болған сәйкес келмейтін өндіріс шығындары төмендемей, өнім бағасының төмендеуі.

 

2. Шаруашылық жүргізуге  тікелей қатысты субъективті  себептер:

- банкроттықты уақытында болжап  және келешекте одан сақтана  алмау;

- жарнама, өтімділік жүйесінің болмауы, сұранысты дұрыс   зерттемегендіктен сату көлемінің төмендеуі;

- өндіріс көлемінің төмендеуі;

- ұқсас, бірақ сапасы жоғары  өнімдердің бағасының кейбір  түрлердің бағаларының жақындауы;

- ақталмаған жоғары шығындар;

- өнімнің төменгі рентабельділігі;

- өндіріс циклінің өте көлемді  болуы;

- үлкен қарыздар мен өзара  төлей алмаулар;

-  ескі басқарма   басшьшарының   нарықты   құруға   бейімделе   алмауы,   сұранысы   жоғары   өнімдерді шығаруда    іскерлік    көрсетпеуі,    инвестициялық,     бағалық,   қаржылық   саясаттың   тиімдісін   таңдай алмауы.

Кәсіпорындардың   жаппай   банкроттыққа   ұшырауы жағымсыз әлеуметтік  қиындықтарға  соқтыруы  мүмкін, сондықтан    нарықтық    экономикасы   дамыған    елдерде, оларды   толық  күйреуден   қорғау   мен   алдын   алудың белгілі механизмі қалыптасқан.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Нарықтық экономика  жағдайында қаржылық қорытынды есепті құрудың теориялық мәселелерін  зерттеу , нақты бір ұйымның қаржылық есептілігінің тиісті нысандарының мазмұны мен құрылымына зерттеу жүргізу және оны жетілдіру жөнінде ұсыныстар дайындау, сондай-ақ субъектінің қаржылық жағдайына талдау жасау болып табылады.

Талдау (грек тілінен  алынғанда analisis)- құрамдас бөлшектерді, талданатын жүйелер элементтерін және оларда болатын өзгеріс тенденциясын анықтауға болатын құбылыстар мен үрдістердің ғылыми зерттеу әдісін (танымын) айтады. Ғылыми зерттеу әдісі ретіндегі талдау қандай да бомасын бүтін бір бөлшектің құрамдас бөлігін ойда бөлшектеуден, олардың жеке жақтарын, қасиетін, байланысын анықтау болып табылады. Осындай бөлшектеу қаралатын үрдістің ішкі мазмұны мен табиғатын, олардың әртүрлі факторларға тәуелдігін қарауға мүмкіндік береді. Талдау зерттелетін объектілердің бұрын бөлшектелген элементтерін біріктірілуін білдіретін «синтез» ұғымымен диалектикалық бірлікте болады.

Бүгінде нарықтық экономикалық қатынастар орнаған жағдайда шаруашылық субъектінің өндірістік шаруашылық жағдайын талдаудың мазмұнынын, пәні мен міндеттерін ашып, олардың  шаруашылық қызметте алатын орнын анықтау.

Экономикалық  талдауды ақпаратпен қамтамасыздандыруда  оларды жіктеу.

Тақырып бойынша  негізгі ұғымдар: қаржылық-экономикалық талдау, аудиторлық талдау, техникалық-экономикалық талдау, әлеуметтік –экономикалық  талдау, экологилық талдау, маркетингтік талдау, салыстырмалы талдау, акторлық талдау, диагностикалық экспресс талдау, маржиналдық талдау және т.б.

Қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның іскерлік қарым-қатынастағы потенциалын анықтайды, кәсіпорынның өзінің және оның серіктестерінің қаржылық және басқа қатынастар тұрғысындағыэкономикалық қызығушылықтары қаншалықты дәрежеде кепілдендірілгендігін бағалайды.

Экономикалық ғылымның жалпы дамуымен байланысты  кез келген ғылымның дамуымен оның салаларының дифференциациясы жүргізілетіні бәрімізге мәлім. Шаруашылық қызметтің экономикалық талдауы қоғамдық ғылымдардың дифференциациялануы нәтижесінде пайда болды. Бұрын экономикалық талдау қызметтері балансжүргізу, бухгалтерлік есеп, қаржы, статистика және тағы да басқа ғылымдар шегінде қарастырылатын. Бұл ғылымдар шегінде талдауды зерттеудің алғашқы қарапайым тәсілдері пайда болды. Бірақ, кәсіпорынның экономикалық және әлеуметтік дамуының ағымдағы және бесжылдық жоспарын негіздеу үшін кәсіпорын қызметін жан-жақты жалпы зерттеу қажеттілігі туындады. Жоғарыда аталып өткен ғылымдар тәжірибенің барлық қажеттіліктерін қамтамасыз ете алмады. Шаруашылық қызметті талдауды ғылымның бөлек жеке саласы ретінде көрсету қажеттілігі туындады. Осыдан соң, экономикалық талдаудың маңызы шаруашылық қызмет барысындағы қателердің бағасына сай өсіп отырды.Оған деген қызығушылық өсуде. Өндірісті зерттеу жалпылама талдаушылық көрініс тапты. Талдау кәсіпорын экономикасын басқарудағы маңызды құралға айналды, резервтерді тану өндірістік эффективтіліктің жоғарылауына әкеледі.

   Менің  бұл – оқу тәжірибесінде ұйымның  бөліктерге талдануы, талдаудың  қажеттілігі, маңыздылығы, принциптерге  жіктелуін анықтап саралау. Ұйымның  қаржыларын тиімді басқару.

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Танып білудің  нормативтік әдісі адамдардың барынша жоғары үнемділік принциптерге негізделген практикалық әрекеттерін талдауды талап етеді. Бұл әдістің басты принципі шаруашылық іспен шұғылданатын барлық субъектердің пайдасын көздейтін нәтижеге жету болады. Экономикалық өмір нақты жағдайдағы фактілердің жиынтығы болып табылады. Сондықтан бұл әдісті қолдану үшін, неғұрлым жоғары дәрежені талдап, қорытынды шығару дәрежесіне көтеруді тілейді. Экономикалық құбылыстарды талдау экономикалық құбылысты, оның жеке элементтеріне бөліп және әр элементті тұтас құбылыстын қажетті құрамды бөлігі деп зерттеуді талап етеді. Ал синтез құбылысты алдымен әр бөліктен тұратын құрылым деп, бұдан кейін осы элементтердің біртұтас қосылуымы деп зерттеп, жалпы қорытынды шығарады.

Экономикалық  талдау барысында озық тәжірибелерді  неғұрлым анықтауға және қолда бар шараушылық ішілік қорларды пайдалануға мүмкіндік беретін кәсіпорын жұмысшыларының кең шеңберін аналитикалық жұмысқа жұмылдыруды білдіреді.

Салыстыру –  бұл танымның ғылыми әдісі, мұнда  белгісіз құбылыстар, заттар бұрын  зерттелген белгілі құбылыспен салыстырылады, бұл олардың арасындағы айырмашылықтарды айқындау мақсатымен жасалады. Салыстырудың көмегімен экономикалық құбылыстардың жалпы және спецификалық, зерттеліп жатқан объектілердің өзгерісі, даму тенденциялары мен заңдылықтары анықталады.

Шаруашылық  қызметтің экономикалық талдауы  қоғамдық ғылымдардың дифференциациялануы  нәтижесінде пайда болды. Экономикалық талдау кәсіпорын қызметінің әртүрлі  бағыттары, сала, халықаралық байланыстар  бойынша жүргізіледі. Экономикалық талдау әртүрлі бағыттар мен белгілерге байланысты жіктеледі: салалық, уақытты, кеңістік, жүйедегі басқару функцияларына байланысты, қызмет аймағына байланысты, статистикалық мәліметтерді іріктеуге байланысты. Экономикалық талдау келесі түрлергі бөлінеді: қаржылық-экономикалық, әлеуметтік-экономикалық, экономикалық-статистикалық, экономикалық-экологиялық, маркетингтік, салыстырмаплы факторлық, диагностикалық және маржиналдық.

Ұйым қызметін  талдаудың көптеген әдістері қолданылады. Олардың ішінен дәстүрлі әдістерді анықтауға болады, олар басқа да салаларда ақпаратты зерттеу және баптау (салыстыру, графикалық, баланстық, орташа және қатысты сандар, талдамалық топтар) үшінкеңінен қолданылады. Шаруашылық нәтижелерге және резервтерді есептеуге әсер ететін факторларды зерттеу үшін талдауда келесідей әдістер пайдаланылады: тізбектік, абсолютті және қатысты айырмашылық, интегралдық әдіс, корреляциялық, компоненттік, сызықты әдісі, бағдарламалау, массалық қызмет көрсету теориясы, ойын теориясы, операцияларды зерттеу сияқты әдістері, интуиция негізінде, өткен тәжірибесіне, мамандардың эксперттік бағалауы арқылы экономикалық мәселелерді эвристикалық шешімдер әдісін қолданады. Әдістерді таңдау - талдаудың мақсаты мен тиімділігіне, зерттеу объектісіне, есептеудің техникалық мүмкіндіктеріне байланысты болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспар:

 

1. Экономикалық талдаудың мазмұны, әдісі, қажеттілігі, маңызы.
2. Экономикалық талдауды ақпаратпен қамтамасыз ету.
3. Экономикалық талдау түрлері.
4. Ұйымның аналитикалық көрсеткішін дайындау.
5. Өндірістік қызметтің негізгі көрсеткіштерін талдаудың әдістемелері.
6. Ұйымның қаржылық тұрақтылығын талдау.
7. Ұйымның табыстылығын талдау.
8. Ұйымның қызметінің тиімділігін және іскерлік белсенділігін талдау.
9. Кәсіпкерлік тәуекелділік және ұйымның болашақ банкротқа ұшырауын талдау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

 

1. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятияий 1998-494 б;
2. Баканов М.Н., Шеремет А.Д.Теория экономического анализ, Финансы и статистика 2000 416 б;
3. Басовский Л.Е. Теория экономического анализа: Учебное пособие – Москва: ИНФРА, 2005;
4. Басовский Л.Е. Экономический анализ (комплексный экономический анализ хозяйственной деятельности): УП – Москва: ИНФРА-М, 2005;
5. Шеремет А.Д. Теория экон. анализа: учебник – Москва: ИНФРА-М, 2003;
6. Савицкая Г.В. Анализ хоз. деятельн.: УП – Москва: ИНФРА-М, 2005;
7. Управленческий анализ. С.А. Бороненкова УП – Москва: ФиС, 2004;
8. Чернов Т.П. Экономический анализ: Торговля, общее питание, тур. бизнес: УП для вузов; Под ред. М.И. Баканова – Москва, 2003;
9. Ғаламтор ақпараттары;