Іргетас блоктар өндірісін метрологиялық қамтамасыз ету

 

 

2-кесте

Бетон қоспаларын араластыру мерзiмi

Шылауыш салмағы	Бетон қоспасын араластырудың  ең қысқа мерзiмi
	Конусының шегуi
	20-60	60 тан көп
300-дейiн 800 1600	60 120 160	45 90 120

 

Ал бетонға темiр  өзек салынса, иiлiс-созылыс берiктiгi бiрнеше рет өседi. Мұндай бетон темiрбетон деп аталады. Сыртқы күшпен iшкi серпiгiш күштер теңдескеннен кейiн темiрбетон қирамайды. Жобаға сай инженерлiк есебi дұрыс жүргiзiлген темiрбетон конструкциялары сыртқы күш әсерiнен қалып мөлшерiн өзгертпейдi. Төзiмдiлiгi, паййдалану мерзiмi, берiктiгi ойдағыдай болады. Темiрбетоннан тұрғын үйлер, ғимараттар т.б. инженерлiк құрылыстардың iргетастан бастап шатырына дейiн керектi конструкциялар жасалады. Темiрбетон конструкциялары құрастырмалы және сом конструкциялар болып бөлiнедi.

Құрастырмалы конструкциялар материял және еңбек шығынын азайтып өзiндiк құнды төмендетедi. Құрылыс жұмыстарының сапасын арттырып мерзiмiн қысқартады. Осыған орай құрастырмалы темiрбетон конструкцияларын пайдалану жылдан-жылға өсе бермек. Сонымен қатар тiкелей құрлыс алаңында құйылатын солтемiрбетонның тиiмдiлiгiн де ескерген жөн. Ол темiрбетон биiк ғимараттарды, кеңiстiк құрылыстарын, элеватор, мұнара салғанда пайдаланылады. ±ылыми институттардың деректерi бойынша сом темiрбетонан салынған үйлерге еңбек шығыны панелüден қалаған үйлерден 10% қаңқасы темiрбетон үйлерден 24% төмен.

Құрылыста бетон ерiтiндiлерi толық механикаландырылған, автоматтандырылған арнайы кәсiпорындарда дайындалады. Бұл  кәсiп орындардың құрамына байластырғыш, толтырғыш үстемелер қабылдайтын, сақтайтын, оларды мөлшерлеп араластырғышқа жеткiзетiн қондырғылар, қоймалар және механизмдер кiредi. Жылдық, айлық, тәулiк қажеттiлiкке байланысты бетон кәсiпорындары аудандық, орталық зауыттарға және бетон қондырғыларына бөлiнедi.

Бетон зауыттары қоспаларды араластыру, дайындау тәсiлiне қарай циклмен немесе тоқтаусыз iстейтiн, ал қоспаларды араластырғышқа жеткiзу тәсiлiне қарай жеке және сатылы схемаларға бөлiнедi. Бетон шылауыштары қоспаны араластырып, шайқау -екшеу ерекшелiктерiне орай гравитациялық және мәжбүрлi араластыратын болып бөлiнедi.

Жаңадан игерiлiп жатқан келешегi мол аудандарда көптеген азаматтық, тұрғын үйлер, ғимараттар, өнеркәсiптiк, ауыл-шаруашылық т.б. құрылыстар салынады. Оларды қажет материялдармен қамтамасыз ету үшiн құрастырмалы темiрбетон конструкциялар мен бұйымдар жасайтын арнайы зауыттар iске қосылды. Осы кәсiпорындарға таяу жерден бетон ерiтiндiлерi мен қоспаларын дайындайтын аудандық зауытттар тұрғызылды. Аудандық зауыттар 20-30 жылға есептелiнiп салынады. Олар сағатына 250-300 м³ бетон ерiтiндiлерiн дайындап,

30-40 км қашықтыққа дейiнгi құрылыс алаңдарын қамтамасыз  етедi. Олар жиеамалы-жылжымалы болады, мезгiл-мезгiл орын ауыстырып отырады. 

Күрделi құрылыс алаңдарында  үйлердiң, ғимараттардың, т.б. құрылыстардың  конструкцияларын көлемдi; тұтас темiр-бетоннан құйғанда бетон ерiтiндiлерi үздiксiз жеткiзiлiп тұрып керек. Сондықтан мұндай жағдайлар үздiксiз жұиыс iстейтiн зауыттар, қондырғыларды қолданған жөн. Сондай-ақ бетонды құрылыс алаңына бiртiндеп жобадағы мөлшерi мен жеткiзген де тиiмдi. Бұл – бетонды қалыпқа құю, нығыздау, өңдеу жұмыстарына байланысты. Соған орай бетон ерiтiндiлерiнiң де дамыл-дамыл әзiрленгенi дұрыс. Мұндай жағдайларда циклды бетон араластырғыштар мен қамтамасыз етiлген зауытттар, қондырғылар пайдаланады.

Жеке, сатылы зауыттарда бетон қоспаларына енетiн байластырғыш толтырғыш, үстемелер бiрден жоғарыда орналасқан шанаққа көтерiлiп, төменгi араластырғышқа өз салмағымен түседi. Жалғыз текшел зауыттар шағын көлемдi болғанымен биiк келедi, сондықтан мұнда құрылыс, технологиялық жабдықтарды мондаждау жұмыстарының еңбек шығыны мол. Жалғыз текшiл зауыттарды ұзаққа созылатын құрылыс алаңдарында салған жөн.

Қос текшiл зауыттарда бетон қоспаларының құрамына енетiн заттар араластырғышқа екi рет көтерiледi. Бiрiншi рет- қоспа құрамалары қоймалардан жоғарыдағы шынақтарға көтерiлiп, мөлшерлегiштен өтедi де жердегi жинақтау шанағына түседi. Екiншi рет – жинақтау шанағынан араластырғыштарға көтерiледi де тарату шанағына қайта келедi.

 

 

 

 

 

 

2.Технологиялық  процесс

 

Технологиялық процесті сәтті жүргізу үшін процес жүргізілген параметрлер туралы мәліметтер білу керек.

Технологиялық процестің  ағымының мәліметтерін бақылау-өлшеу  құралдар көмегімен алады. Бақылау-өлшеу  құралдарға және өлшеу жүйесіне арналған негізгі анықтаулар мен терминологиялар, МЕСТ 16263-70 «Метрология. Терминдер мен анықтаулар»-да белгіленген.

МЕСТ 3925-59 «Өндірістік процестердің автоматтандыру схемаларындағы құралдардың шартты бейнелеулері мен негізгі мөлшерлері» - өлшеу және реттеу мөлшерлерінің белгілері берілген. Мысалы, температура – t, тұтқырлық – φ, концентрация – с, жылу мөлшері – Q, жылдамдық – V, т.б.

Өндірісті процесте адамды босату мақсаттарымен түрлі жабдықтар  қарастырылған. Осы жабдықтардың жиынтығы автоматтау жүйесін құрайды.

Технологиялық процесті тиімді басқару үшін оны өне бойы бақылау керек. Бұл мәселені автоматты бақылау жүйесі шешеді. Бұл жүйенің мақсаты – берілген физикалық мөлшерлердің мағынасын бақылау-өлшеу құралдар көмегімен анықтау. Технологиялық процесті метрологиялық қамтамасыздандыру - өндірістің экономикалық тиімділігін жоғарылатады.

Автоматты реттеу жүйесін  қарағанда реттеу параметрі тұрақты  болуын талап етеді. Мұндай жүйелер  тұрақтылық жүйелер деп аталады. Кейде реттеу кезінде реттеу мөлшерді белгілі бір заңмен уақытына қарай белгіленген бағдарлама бойынша өзгерту керек болады. Бұл жүйелерді програмдық реттеу жүйесі деп атайды. Мысалы ретінде темірбетон зауытындағы бу камерасындағы температура өзгертуін келтіруге болады.

Автоматтау тұрақтылық жүйесінде реттеуші жұмысшылар белгілеген мөлшерді бір қалыпты деңгейде ұстап тұрады. Бағдарламалық реттеуіш жүйесінде бағдарлама тапсырғыш «кулачок» бар арнайы жабдықпен жылжытады. «Кулачекты» реттеуіш технологиялық параметр уақытта белгілі бір жағдайда өзгертетіндей етіп орнатады.

Автоматтандырудың маңызды шарты - өндіріс технологиясының мүлтіксіздігі. Метрологиялық қамтамасыздандырудың технологияға қоятын негізгі талаптар – технологиялық қатардың үздіксіздігін қамсыздандыру, технологиялық процестің үздіксіздігі, энергетикалық және материалдық ағымдардың бағыттарымен сай келетін жабдықтардың орынды орналасуы. Осы талаптарға технологиялық процестер сай болған сайын автоматтандырудың экономикалық тиімділігі жоғарылай береді.

Құрама темірбетон конструкциясын дайындау технологиясының әр операциялары автоматтандырылған: бетонараластырғыш цехінде, өнімдерді қалыптау процесінде, темірбетон өнімдерін жылумен өндіруінде, қысқаша айтқанда, өнім жасауда және сапасын бақылауда.

Бетон қоспасын дайындау цехінде цемент және қоспаларды вагондарда темір жолмен жеткізеді. Бункерлерге көтергіштер, конвейерлер, бетонараластырғыштар, өлшейтін құралдар, өзі жүретін бункерлер, т.б. жабдықтар пайдаланады. Барлық бұл жабдықтарды орталық пультте оператор реттеп отырады. Дайын бетон қоспасы транспортермен бетонсалғыш бункеріне жеткізіледі. Транспортер резинке лентамен алдыңғы және артқы барабандардан құрастырылған. Бетон салғыш қалыптарға бетон қоспасын тасымалдау үшін арналған. Тасымалдау жылдамдылығы - 12 метр/минут, жұмыс жылдамдылығы - 3 метр/минут.

Темірбетон  өнімдерінің жылумен өңдеуді автоматтандыру. Қалыпталынған темірбетон өнімдері жылумен өңдеуге тартылады. Өңдеудің дұрыс таңдаған температура режимінде жылудың шығыны минималды болады. Термокамераны автоматтандыру схемаларының ең қолданылатыны – қалыпталған өнімдердің жылыту процесін бағдарламалық реттеуді қарастыратыны.

Бағдарламалық реттеуде цемент және өнімдердің әр түріне тиімді жылыу режимі қамсыздандырылады. Бұл  берілген цемент қасиеттерін тиімді пайдаланып, шығынын азайтады.

Өнімдердің термоөңдеуін бағдарламалық реттеу үшін пневматикалық және электронды реттеуіштерді қолданады.

Ұра камераларын  автоматтандыру. Ұра камераларды корпус еденінен төмен орналастырады. Камера қабырғаларын қыш немесе бетоннан жасайды. Гидравликалық затворы бар жылытылған қақпақтармен жабады. Камераға ұзындығы бойынша – бір өнім, ені бойынша – 1-2 өнімдерді 3-5 қатар орналастырады.

Камера периметріне  перфорандырылған, әр 150-200 мм-де диаметрі 3-4 мм тесіктері бар құбыр орнатылған. Осы тесіктерден шыққан бу 60-70⁰ төбеге шығады. Бу өткізгіштің кіріс жерінде камераға екі дроссельді шайбасы бар патрубоктар кіргізілген. Бұл шайбалар буды көбейтпей, шығымына шек қояды. Температураны жоғарылатқан кезде үлкен диаметрлі дросселді шайба арқылы барынша ашық вительде бу ең жоғары есептелген шығыны байқалады, ал біткеннен соң вительді толық жабады.

Схемада бул өткізгіште дифманометрдің ⁽¹⁾ мен «өзінен кейін»⁽²⁾ тура әсер ететін қысым реттеуіштің температураны бағдарламалық реттеуіші бу өткізгіште орналасуын қарастырған. Буландыру камераларында перфорандырылған құбырлар бір төмен қатарға құрастырылған. Бұл термоылғалдылық өңдеу режимін автоматтандырылған басқару жүйесін жеңілдетеді. Камера ішіндегі қысымды атмосфералық қысым деңгейінде сақтау үшін камера сыйымдылығы қайтар клапаны қондырылған құбыр арқылы атмосферамен байланысады, камера қысымсыз болады. Камерадан бу мен ауа қоспасы шығарылған сайын бу температурасы 100⁰ таза бумен толтырылады. Қысым камерамлары мұқият гирметикаланады, себебі камерадан шығарылған будын орнына мұздай ауа кіруі мүмкін – ол камерадағы температураны төмендетеді.

Буландыру процесі келесі операциялардан құрастырылады: камерадағы температураны жоғарылату, бұйымдарды изотермиялық жылыту, өнімдердің камера ішінде жартылай суыту. Буландыру камерада температура 80-98⁰С шамада ұсталынады. Өнімдерді оптималды жылыту температурасы 90-95⁰С, 60⁰С-тан төмендетпеу керек. Ылғалдық 90-100% жақын болуы тиіс. Жылыту процесінен кейін өнімдерді камерада 50-40⁰С дейін суыту керек. Камерадағы температура тұрақты бақылауда болып, реттелініп тұруы керек және де бу өткізгіштегі бу қысымы, оның шығыны бақылауда болуы тиіс.

Температураны электронды бағдарламалық  реттегіштер ПРТЭ-2М белгіленген  программа бойынша автоматты  реттеуді қамсыздандырылады. Реттегіштер  ТСМ типті электр мыс термометр  және атқарушы механизм – СВВ типті соленойд вентильдермен қоса жұмыс істейді.

Термоөңдеу процесін конденсат  температурасы бойынша автоматты  реттеу. Булау камерасына бу әжектр бойынша қатарымен жіберіледі. Температураны өзгерту үшін ТС1, ТС2 термометрлер конденсат құбырларында орнатады. Термоөңдеу процесінің автоматты программалық реттеу ПРТЭ-2М типті бағдарламалық реттегіш арқылы қамтамасыз етіледі. Бұл құрал реттелінген температураны көрсетіп, жылыту өңдеуінің аяқталғанын көрсетіп тұрады. Бу беру тоқтатылған жағдайда жылыту өңдеуі автоматты созылады.

Будың болмаған уақытын өлшеу үшін қысым төмендеген белгі бергішті қолданады. Буға жол ашатын механизм ретінде электромагнитті винтель қолданады. Бу шығынын дифманометр есептейді. Температураны бақылауын және жазуын электронды автоматты компенсатор көмегімен жүргізеді. Бу беру вентилдің басқару режимінің қолды және автоматты болып қарастырған. Режим таңдауын айырып – қосқыш арқылы таңдайды. Әр камераға келесі технологиялық белгі беру жүйесі қарастырылған: светті - бу беретін вентилдің жағдайы; светті және дыбысты бу қысымының төмендеуі.

Пневматикалық бақылау және реттеу жүйесінің термоөңдеу процессін  автоматты реттеу.

Іргетас блоктарын термоөңдеу кезінде  параметрлерін ПУСК-3С атты орталықты бақылау автоматикалық реттеу және қашықтық басқару пневматикалық жабдығымен реттеуге болады.Бұл жабдық термоылғалдық өңдеді бір уақытта 10,20 камераларда реттеуге шамасы бар.Бұл жабдықтың ерекшелігі-конструкцияның қарапайымдылығы,жоғары ылғалдық пен шаңда жоғары эксплуатациялықсенімділік. «ПУСК-3С» келесі қызметтерді атқарады:берілген бағдарлама бойынша температураның позициялық автоматты реттеуіш жүргізеді; тапсырмадан ауытқу жағдайда жеке сигналдар береді;көрсеткіш құралдар бойынша таңдаған нүктеде технологиялық процесс барысын бақылайды;технологиялық процесстің барысын тіркейді;атқарушы механизмдермен қашықтық басқару жүргізеді; берілген мөлшерден ауытқу жағдайда процессті автоматты тоқтатады.

«ПУСК-3С» жабдығы термоөңдеу процесін автоматтық және қашықтық түрлерінде жүргізеді. Қашықтық реттеу жағдайда бу жеткізетін атқарушы механизмдер мен пневдотумблер көмегімен басқарады.

Автоматтық бағдарламалық реттеу бағдарламалық тапсырғыш көмегімен  жүргізіледі.Тапсырғышта «Уақыт-температура» режиміне сай келетін бағдарламалық  диск орналастырған. Қондырғыш жабдықты екі модификация: «ПУСК-3С-10» және «ПУСК-3С-20», 10 және 20 реттеу нүктелерге арнап шығарады.

«ПУСК-3С» жабдықтың ақпараттық бөлімі ауытқуларды автоматты есептеу  және оларды мүмкіндік нормалармен  салыстыру принцип негізінде  жұмыс істейді.

Автоклавтардың жылыту режимін  автоматтандыру.

Автоклав-ол қысым негізінде істейтін герметикалы жабылатын түтікше.

Құрылыс индустриясында артық қысымда  істейтін автоклавтарды қолданады. Бұл автоклавтар ұзын және үлкен  диаметрлі болады.

Жылыту режимінің автоматты басқару жүйесінде бағдарламалық басқару қарастырған. Соңғы жылдары «Астра» реттеу жүйесін кеңінен қолданады. «Астра» реттеу жүйесі тоқтың шығу дабылы 0-5мА реттеу және өлшеу құралдар комплектіден тұрады. Бұл жабдық бағдарламалық реттеу, бақылау, белгі беру, температура мен қысымды жазу жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік береді.