Қалалық телефон желісінде электрондық талшықты-оптикалық беріліс жүйесін тұрғызудың ерекшеліктері

Қазіргі кездегі автоматтандырылған салада технологиялық жабдықтар көптеген өзара әсер етуші механизмдер, аппараттар (микроэлектронды элементтер) және құралдардан тұрады.

Автоматтандыру жағдайы  үшін, келесі негізгі жағдайлар мен оқиғалардан тұрады:

Жұмыс қабілеттілігі - жүйенің берілген функцияларды (техникалық құжатта көрсетілген параметрлермен) қалыпты орындау қабілеті. Жұмыс қабілеттілігі эксплуатациялық көрсеткішке әсер етпейтін талаптарға қатысты емес.

Істен шықпау - жүйенің тек негізгі емес, сонымен қатар көмекші талаптарды да қанағаттандыратын жағдай. Істен шықпаған жүйе міндетті түрде жұмысқа қабілетті.

Істен шығу - бұйымның не жүйенің техникалық құжаттағы талаптардың ең болмағанда біреуіне сай келмеуі. Істен шығуды жүйені тоқтауға әкелмейтін және тоқтауға әкелетін істен шығу мен олардың үйлесуі арқылы ажыратады.

Тоқтап қалу - жұмысқа қабілеттігінің толық немесе жекеленген бөлігінің тоқталу оқиғасы. Тоқтап қалуды функциялық және параметрлік деп екі түрге бөледі.

 

3.1 Қалпына келмейтін  жүйелердің  сенімділік  көрсеткіштерін анықтау

 

          Қалпына келмейтін  жүйелердің негізгі  көрсеткіштерін  анықтау.

 Қалпына  келмейтін  автоматтандырылған  жүйелер,  технологиялық үдерісті басқару.

         Технологиялық үдерістердің жүйелерінің  автоматты басқаруда  қалпына келмейтін  жүйелер деп, жүйеде тоқтау  болғаннан кейін  немесе істен  шыққаннан кейін  өз қалпына  келседе  мүмкін емес  жағдайды айтамыз. Көптеген жүйелер  техникалық  үдерісті  автоматтандыру  үшін қажет  болса олар  істен шыққаннан кейін өз қалпына келу  жағдайына  байланысты.

Қолданудың  әр кезеңінде  бір жүйе  қалпына келетін  және қалпына  келмейтін жүйе болып  табылады. Мысалы,  егер жүйе  қалыпты  қызмет жағдайына  орналасса  және технологиялық  агрегаттық  жұмыс жасап  жатқан кезінде  персоналды  жақындауына болмаса, бұл  қалпына  келмейтін жүйе,  ал егер  персонал  тоқтау пайда  болғаннан  кейін тіке  қалпына  келтірсе, олар  қалпына келетін жүйелер.

Қалпына келмейтін жүйелерге  мынадай элементерді  жатқызамыз: интегралды нобайлар, резисторлар, конденсаторлар. Осындай  элементтер  әр түрлі  өлшегіш  шығырларда, басқаратын  шығырларда, қорғау шығырларында, апат белгілерінде және т.б. қолданылады. 2.7 суретте жеке қорғаудың  құрылымдық  нобайы көрсетілген.

 

 

 

 

Сурет 3.1  Жеке қорғанудың құрылымдық нобайы

 

Мұндағы: Аб –  ақпарат бөлігі

   Бб –  басқару бөлігі

   Жбб –  жалпы элементтердің  басқару  бөлігі

   Об – орындалу бөлігі

Тез арада  болған тоқтау  (жүйенің  істен шығуы) немесе  технологиялық  үдерістің  бұзылуы, тек қана  кез келген  элементтің  іске қосылып,  шығуы  сандарынан  болады.

 

 

 

Сурет 3.2 АРЖ тізбектелген нобайы

 

 Автоматтық  реттеу  жүйелеріне (АРЖ) каналына  ионизациялық реттегіш құрылғы-5, орындаушы механизмі, бірнеше датчиктермен-6 түрлендіргіш  шығырлардан тұрады. 1,3,6 элементтер  реакторжұмыс  істегенде  өз қалпына  келмейді.

Демек, жүйе белгілі  бір  жағдайда  қалпына келмейтін  жүйе ретінде  қарастырылады.

 

 

Берілген шектерде ақталу, эксплуатация, қою үшін уақытында сақталу, сақтау мен тасымалдауды білдіреді.

Сенімділік есебі келесідей болады:

• барлық элементтер қалыпты техникалық жағдайларда жұмыс істейді;
• барлық элементтердің тоқтау қарқыны уақытқа байланысты емес;
• элементтер тоқтауы кездейсоқ және тәуелсіз оқиғалар;
• барлық элементтер бір уақытта жұмыс істейді;
• бір элементтің тоқтауы, барлық жүйенің тоқтауына әкеледі.

і тобының тоқтау қырқындылығы мына формуламен анықталады:

 

          (3.1)

 

мұндағы:

N_i – i отбындағы тобының саны.

Тоқтау ағындарының  параметрі барлық блок үшін келесі формуламен қолданамыз:

 

          (3.2)

 

мұндағы:

К – элементтер тобының саны;

 

λ = 21,6 · 10^-6         (3.4)

 

Т_О орта тоқтауға жұмыс, қалыпты таралу заңы үшін былай анықталады:

 

сағат      (3.5)

 

P(t) құрылғыныңтоқтаусыз жұмыс істеу ықтималдылығы

 

P(t) = l ^{-λ ·T}          (3.6)

 

Тәуелділік графигі 2.5 суретінде келтіреміз. (2.15) формуласын қолданып, бір жыл ішіндегі тоқтаусыз жұмыс істеу ықтималдығын есептейміз (8760 сағат).

 

P(t) = l ^{-21,6 ·10-6∙8760} = 0,83

 

Олай болса, талшықты-оптикалық  беретін құрылғының жұмысқа қабілеттілігінің орташа қалпына келу уақыты:

 

Т_ҚК         (3.7)

 

Мұндағы:

К_ба – элементтердің бір уақытта ауыстыру коэффициенті, К_ба = 2,3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Т_ҚК сағат      (3.8)

Дайындау коэффициенті К_д мына формуламен анықтаймыз:

 

     (3.9)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4  ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ

 

Кез-келген техникалық шешім  тиімді танылу маңызды, техникалық дамуы  дәлелденген соң ол экономикалық тиімді болып қабылданады.

Сондықтан техникалық шешімдердің  экономикамыз негізделуі дипломдық  жобаның міндетті түрдегі бөлімі болып табылады. Осы бөлімде өзіндкі құны, бағасы, сапа деңгейі, жылдық өнімнің пайдасы есептеледі.

 

4.1  ТОБЖ экономикалық талдануы

 

Берлген дипломдық жобада ТОБЖ қарастырылады. Передатчик көпарналы беріліс жүйесінің сандық құрамы жұмысына есептелген. Ол 8МБит/с жылдамдығымен жұмыс істейді, және де қалалық телефон желісі қосатын торабтарының жұмысы үшін қолданылады.

Қазіргі кезде ғылыми-техникалық прогресстің ең негізгі бағыттарының бірі оптикалық кабель бойынша сандық байланыстың жіберіледі.

Кабельді қондырғыға кететін шығындар үлесін ескере отырып, байланыс құнының белгілі бөлігі оптикалық кабельге кетеді, оның құны өте жоғары, сондықтан оптикалық талшықтың өткізу жолағы тиімді қолдану үшін одан бір уақытта ақпараттың үлкен көлемін беруді жоғарылату мәселесі орын алуда.

Қалалық арадағы жолдарда арна санының өсуіне сұраныс көп  болады. Сонымен ТОБЖ-да өткізу мүмкіндігінің  ұлғаюы, бір оптикалық талшықты қарама-қарсы  бағытта екі сигнал жіберіледі.

Оптикалық талшықтар  передатчиктері арқылы беретін жарық ұрпағы 1975 жылы шықты. Передатчик негізіне жарық сәулесін беретін диод жатады, ол толқын жылдамдығы 0,85 мкм бір модалы режимде болады. Одан кейін екінші ұрпағы – бір модалы передатчиктер, толқын ұзындығы 1,3 мкм. Осындай зерттеулер жалғаса беріп, когерентті байланыс жүйелері пайда болды. NТТ фирмасының мамандары когерентті ВОЛС SТМ-16, беріліс жылдамдығы 2,48832 Гбит/с, созылмалылығы 300км, ал NТТ зертханалыранда 1990 жылдың басында бірінші рет оптикалық күшейткіштер көмегімен жылдамдығы 2,5 Гбит/с-та 2223 км қашықтықта жасалады. Бүгінгі күндері ТОБЖ-шығарудың конкуренті Ресейдің шығарушылары. ТОБЖ-ны Ресей қалаларына енгізу 1986 жылы сандық ТОБЖ «Соната-2» базасының аппаратурасында жасалды. «Соната-2» аппаратурасы стандартты канал – группа – қалыптастыратын ИКМ-30, ИКМ-120 қондырғыларымен бірігеді.

 

4.2   Бір ташықты-оптикалық передатчиктің өзіндік құнын есептеу

 

Құрылғының өзіндік  құнының есебі бекітілген тізімімен  жүргізіледі. Бұл әдістің маңызы - өнімнің біреуіне кеткен тікелей  шығындар жобаланатын құрылғының өзіндік құнын есептеудің нормативті жолы арқылы анықталады.

 

 

4.2.1 Алынатын материалдарға кеткен шығындар

 

Біздің жағдайда бұл  статьяда негізгі материалды алуға  кеткен шығындар есептеледі, ол баспа  түйінін дайындауға кеткен шығын. Шығындар әр қайсысының аталуы бойынша 3.1 кестесіне толтырамыз.

 

Кесте 4.1. – Негізгі материалдарды алуға кеткен шығындар

 

№	Материал	Маркасы немесе стандарты	Бірлігі	Шығын мөлшері	Бағасы, теңге
1	Стеклотекстолит	СФ-2-35 МЕСТ-10816-88	кг	0,2	05
2	Припай	МЕСТ-21931-86 МЕСТ 14256-69	кг	0,1	12,222
3	Канифоль	МЕСТ 231.023	кг	0,15	0,78
4	Лак	ТУ-6-10-863-76	кг	0,8	4,1
5	Желім	МЕСТ-029.204	кг	0,1	3,0
	Барлығы				2,861

 

4.2.2  Өндіріс орнындағы жұмысшылардың негізгі айлақ табысы

 

Бұл статья өзіне өндіріс  орнындағы жұмысшылардың негізгі айлық табысы және басқа да өнімді жасау, шығаруға байланысты жұмысшылар категориясын кіргізеді. Негізгі айлық табысы тарифтік айлық жалақы мен қосымша табыстарды құрайды.

Тарифтік айлық табыстың уақыт мөлшері мен жұмысшылардың  сағат тарифтерінің ставкасын анықтайды.

 

А_т = Т_О * S_орт         (4.1)

 

мұндағы:

Т_О – талшықты-оптикалық беріліс құрылысының блогын дайындаудың жалпы еңбек сыйымдылығы;

S_орт – жұмысшылардың орта ставкасы, өндіріс орнындағы жұмысшылардың орта ставка мөлшері;

S_орт = 2,71

Құрылғының дайындаудағы жалпы еңбек сыйымдылы мына формуламен анықталады.

 

Т_О = Т_м/α          (4.2)

 

мұндағы:

Тм – монтажды жинау жұмыстарының еңбек сыйымдылығы;

α – жалпы еңбек сыйымдылығындағы берілген жұмыстың меншікті салмағы, өнім түрі оптикалық предатчик үшін α = 0,7.

(4.2) формуласынан мынаны аламыз:

 

Т_О = 8,06/0,7 = 14,58 сағат.

 

Осы мәнін (3.1) формуласына қойып шығарамыз:

 

А_Т = 2,71*4,71 = 12,764

 

Сонымен, өндіріс орнында  қосымша төлем ақы мен еңбек  ақысына қосымша төлем 60% құраса, онда негізгі төлем ақы былай есептеледі:

 

А_НЕГ= 12,764 + 12,764 = 20,422 тг.

        (4.3)

,        (4.4)

    

мұндағы:

  Б_НГ - өнімнің бағасының төменгі шегі;

 Б_ОПТ - өнімнің опт бойынша бағасы, тг;

  өнімнің толық өзіндік құны, 358 тг;

  рентабельділіктің нормативті деңгейі, %, жобаланатын өнім шығаратын өндіріс орнындағы  Рн = 17%;

қосымша құн бағасына қойылатын салық, %, 1.12.2006 жылына – 20% деп аламыз.

Салықтық қосымша құн бағасына қосылауы, яғни бағаның жоғарғы шегі анықталған кезде, сосын келісетін баға пайда болады, онда базалы өнімнің бағасы осы салықты құрайды:

,

 

 

4.2.3  Өнім бағасының жоғарғы шегі

 

Бағаның жоғарғы шеті тұтынушының пайдасын қорғайды және тұтынушының сол өнімді жақсы тұтынушылық сапасын төлеуге дайын екендігін білдіреді.

 

Б_ЖШ = Б_БАЗ*β         (4.5)

 

мұндағы:

Б_БАЗ – өнімнің базалы бағасы, 420 теңге;

β – базалы өнімге қатысты, өнімнің сапасының коэффициенті, 1,55.

Б_ЖШ = 420*1,55

 

4.2.4  Өндірістің минимал көлемін анықтау

 

Өндірістің потенциалды  тұтынушылары мен мүмкін болатын  көлемдері «Нарық талдауы» бөлімінде  анықталады. Бірақ экономикалық көрсеткіштер өндірістің минимал көлемін анықтайды, одан өнімнің шығарылуы үнемді болады. Бұл шарты – айнымалы, шартты-тұрақты шығындарға байланысты.

Аспаптар, құралдар шығаратын  өндіріс орындарында өнімнің  өзіндік құны құрамына, шартты-айнымалы шығындар 65-75% құрайды. Олай болса, Х өнімнің өндіргенде жылдық қуаты және өнімнің жылдық өзіндік құны Ө_Р мынаны құрайды:

 

 

мұндағы:

Х - өнім шығарудағы жылдық қуат, Х = 500 дана/жыл;

Q - өнім шығынының жылдық көлемі, жана/жыл;

С_ТОЛ - өнім бірлігінің толық өзіндік құны, тг;

a, b – сәйкесінше шартты-айнымалы, шартты-тұрақты өнім өзіндік құны құрамындағы шығындар (a = 0,65; b = 0,25);