Тренингтік жұмыстың кейбір құпиялары

2. Өзін қалай сезінетіндігі туралы сауалнама (қатысушылар лезде «осында және қазір» атмосферасына еніп, өзінің эмоционалдық және физикалық жағдайын, өзінің ойлары мен күтулерін айтып, кейде көрген түстері туралы айтады).

3. Сабақтың жүргізушісіне тақырып ұсыну (кейде ол өткен қадамдар уақытындағы қатысушылар айтқан сұраулардың нәтижесінде туындауы мүмкін).

4. Жүргізушінің астарлы әңгімесі.

5. Разминкалық жаттығулар.

6. Негізгі бөлім ( пассивті сипаттағы жаттығулар қозғалмалы ойындармен жалғасады және көп жағдайда рефлексия мен талдаулармен аяқталады).

7. Сабақты қорытындылау ( қатысушылардың өздерінің актуальды жағдайлары туралы, жасалған жұмыстар туралы ойларын және жүргізушіге ұсыныстарын айтады).

8. Жүргізушіге түйіндеме ойту (қажеттілігі бойынша).

9. Қоштасу.

Қол шапалақтау. Егер топта  қандай да бір нәтижелі орындалған жаттығудан кейін, өз ойын ашық, толық, нәтижелі айтқан адамнана кейін қол  соғу жалғасатын болса, онда оны да салттар қатарына жатқызуға болады.

Медитативтті техникалар. Тренинг топтарындағы әртүрлі бағыттағы  қолданылатын «медитативті» техниканың бәрі медитация болып табылмайды. Медитацияның  бастапқы түсінігі –  бұл өзіндік Меннің орталығына жақындауға мүмкіндік беретін және осыған орай  өз ойларының мазмұнына жауапкершілік  алуға мүмкіндік беретін рухани тәжірибелер жүйесі. Шри Бхагаван Раджнеш өзінің «Оранжевая книга» атты кітабында былай деп жазады: «Медитация – бұл іс-ірекет емес, бұл еркінен  тыс жағдай. Бұл босаңсу... Медитацияда  ешқандай логикалық операциялар  мен қорытындылар талап етілмейді, сіз ерекше ештеңе де істемейсіз –  сіз тек қана барсыз... Шөпті жерден тартқылап қажеті жоқ – көктем келген соң, шөп өзі-ақ өсіп шығады. Медитация – бұл өмірді бақыламай, өз тәртіптеріңізді орнатпай,  өмірдің  өз қарапайым жолымен жүруіне  мүмкіндік беруіңіз. Игерусіз қарапайым  жағдай дегеніміз, осы медитация.

Ең жетістікті «европаландырылған»  шығыс медитативті техникаларының біріне Шульцтің аутотренингтік әдісін жатқызуға болады.

Заманауи психологиялық  тренингтерде көбіне релаксацияға, медитация  әдістеріне, суггестивті және аутосуггестивті  тәсілдерге негізделген техникалар  қолданылады. Оларды қолданғаннан кейінгі  нәтижелер әр түрлі аттарға ие: транстық жағдай, суггестивті жағдайға түсу және т.б.

Медитация әдістеріне негізделген  кез келген  психотехникада үш құрылымдық бөлімді бөліп көрсетуге болады: сананы шоғырланбаған, сабырлы жағдайға әкеліп, қатысушыларды релаксацияға бағыттайтын психологиялық әсер ету; жүргізуші ұсынатын  визуалды жағдайлар; босаңсыған жағдайдан ақырындап  шығу.

Медитативті техникаларады  қолданудың жалпы ережелері.

Әрбір психотехника 15-20 минут  уақытты алады. Жүргізушінің дауысын  қостаушы музыка уақыты да дәл осы  уақытқа сәйкес есептелуі керек (әдетте, бұл арнайы медитацияға  және релаксацияға арналған музыка). Жаттығу  басталмас бұрын жүргізуші оның барысына ешқандай нәрсенің бөгет болмауын қадағалауы керек. Медитацияны жүргізу  үшін бөлемде жеткілікті түрде жұмсақ кілемдер болуы керек.

Жүргізуші қатысушыларға  жаттығу барысында қойылатын  сұраулардың барлығын орындаймын деп  тырысудың қажеті жоқ екендігін  ескертіп өтеді. Егер жүргізуші баяндап  тұрған бейнелер қатысушыларда оңай елестесе – ол жақсы. Ал егер басқа  бейнелер пайда болатын болса  – қорқытын ештеңе жоқ. Сол бейнелерге қарауды жалғастыра беріңіз. Егер де мүлдем еш нәрсе пайда болмаса, онда айтылып жатқан нәрсе туралы тек  қана ойлай беруге де болады. Іс-әрекетке берілмей, өз сезімдеріңізге беріліп, соның толқынында жүзу керек. Артық  тырысулар, саналы ерікті тырысу медитацияға  енуге бөгет жасап, қажетті жағдайды бұзуы мүмкін.

Визуалдау-медитация кезінде  қатысушылар арқамен жатады немесе орындықта «ат айдаушы» кейіпінде  отырады.  Отырыс жайлы болуы керек. Көздері жұмулы. Бұл психотехникаға қатысудан бас тартқан адамдар  басқа қатысушыларға бөгет жасамай  өз орындарында тыныш отыра береді. Келесі медитация кезінде өз топтарының қатарларына қосылуларына болады. Психотехниканың мәтінін оқығанда жүргізуші қатысушылардың  адекватты емес реакцияларын дәл уақытында анықтау үшін сыртқы бейнелерін бақылап отыруы қажет.

Қолданылған әдебиет: Вачков И.В. «Некоторые секреты тренинговой  работы» // Школьные технологии - №4 – 2001. 201-213с.