Сананың психологиялык концепциясы

 
S d ² =

2. Роджерс  формуласы бойынша ранг корреляцияның коэффицентін есептеу:

 

r=(1-(6Sd²)(n³-n)),

мұнда d-ранг нөмерлерінің әртүрлілігі, n-қарастырылған қасиеттердің (20) саны.

Нормативтер:

 

Егер r k+1-ге ұмтылса, онда ол жоғары өз-өзін бағалауда көрсетеді;

Егер r k-1-ге ұмтылса, онда ол төмен өз-өзін бағалауға көрсетеді;

Егер -0,5<r<0,5 болса-өз-өзін бағалау қалыпты.

 

 

 

 

ТӨБ бланкісі:

 

Мұрат	Қасиеттер	Шынайы  Мен
	Ұқыптылық
	Бейқам
	Ой ұшқырлығы
	Ұстамсыз
	Көкіректік
	Дөрекілік
	Мейірімділік
	Іш-тарлық
	Өмір сүйгіштік
	Қызғаншақтық
	Еске жамандық сақтаушылық
	Ашықтылық
	Кесірлік
	Тез сенгіштік
	Армандаущылық
	Нәзіктік
	Қамсыздық
	Шешімсіздік
	Ұстай алмаушылық
	Ренжігіштік
	Қауіптілік
	Сезгіштік
	Принциптілік
	Санасушылық
	Жайбарақат
	Шешімділік
	Ұстамдылық
	Ұялшақтық
	Шыдамдылық
	Еңбекқорлық
	Қорқақтық
	Қырсықтық
	Қызығушылық
	Жол берушілік
	Бір беткейлік
	Шынайылық
	Эгоизм
	Ұқыптылық
	Бейқам
	Ой ұшқырлығы
	Ұстамсыз
	Көкіректік
	Дөрекілік

 

 

           Сана мен өзіндік сананың ауытқулары.

 

Клиникалық парактикада науқастың санасын бағалауға көп көңіл бөлінеді. Психикалық қалпын сипаттағанда санасының жағдайына міндетті түрде көңіл аударылады. Науқастың санасының бұзылуы онымен контактіге түсуді қиындатуы, бұрмалауы немесе жоққа шығаруы мүмкін, бірақ бұл ауытқуларды талдау науқастың жалпы жағдайын бағалауға, себептерін анықтауға және динамикасынболжауға мүмкіндік береді.

Ясперс бойынша, сана бұзылуының белгілері мынандай:

1. ортадағы қоршаған шындықтан алыстау;
2. өз тұлғасын, уақытты, жағдайды, орынды бағалаулардың бұзылуы;
3. ойлаудың процестерінің бұзылуы;
4. сана бұзылуындағы толық немесе жартылай амнезия.

Сана бұзылуының екі типі болады: сананың есеңгіреуі және қарауытуы.Есеңгіреу толық (кома) және жартылай болады (есеңгіреудің жеңіл деңгейі, обнубиляция – “үзік сана”). Психикалық іс-әрекеттің уақытша жалпы тозуынан (есеңгіреудің жеңіл түрі) оның толық жоғалуына дейінгі диапазонда сана өшеді (сопор мен кома).Сананың қарауытуы есеңгіреуден психопатологиялық симптоматикамен ерекшеленеді (галлюционациялар, жалған галлюционациялар, иллюзиялар, сандырақ идеялар, қорқыныш, ыза, козу немесе мелшию сияқты аффектілік бұзылулар).Сананың ымырттық (сумеречное) қарауытуы, оған кездейсоқ басталуы, қысқа мерзімге созылу және одан тез шығуы тән, сана ауқымының тарылуымен және бағдарлауды жоғалтумен сипатталады, көбінесе күрделі, бірақ адекватты емес әрекеттер жасауға қабілетті болады. сананың делириоздық қарауытуы, әдетте, интоксикациялық фонда (маскүнемдік, инфекция, психоактивті дәрілерді ішу) пайда болдаы. Негізгі көріністері – көптеген көру галлюционациялары, иллюзиялар, науқастың қөзуы мен қате қылығын анықтайтын орын мен уақытты қате бағдарлау. сананың онейродтық қарауытуы, әдетте, психикалық аурулар кезінде кездеседі. клиникалық көрінісінде түс көру сияқты, фантастикалық елестер, жалған галлюционациялық ауытқулар басым болады.Сананың аментивті қарауытуы – сананың шұғыл шатасуы. клиникалық көрінісі: қоршаған орта мен өз тұлғасында бағдарлаудың бөлшектілігі, ойлаудың байланыссыздығы, сасқалақтау, қорқу.өзіндік сананың ауытқулары дербессіздік (деперсонализация латын тілінде de – жоққа шығару,  persona- тұлға) дегеніміз қоршаған орта мен өзіндік “менің” патологиялық өзгертіп қабылдау. дербессіздікті аллопсихикалық, соматопсихикалық және аутопсихикалық деп бөледі.Аллопсихикалық дербессіздік (дерализация) – қоршаған ортаны бейнелеудің, соның ішінде уақытты, бұзылуы.соматопсихикалық дербессіздік - өз тәнін қабылдаудың бұзылуы. денесі жансыз, өмірсіз, екіге бөлінген, өзіне жатпайтын болып қабылданады.аутопсихикалық дербессіздік - өзінің психикалық актілерінің бөтендігін сезіну (ойлар, сезімдер, естеліктер), жанының, психикалық “меннің” екіге бөлінгенін сезіну.

Сана бұзылуы клиникалық практикада сананың айқын патологиялық жағдайының 2 үлкен тобын айырады.

1. есеңгіреу
2. қарауыту

  Сананың есеңгіреу түріне өшу, сопор, кома жатады. ал қарауытқан түріне делирий, онейроид, көлеңкелі бұзылу жатады. сана өшуінің 3 сатысы бар: сомнолентті- өшудің әлсіз сатысы, ауру ұйқышыл, бағдары толық емес.сопор- өшуден комаға дейінгі өтпелі жағдай, қоршаған орта өзгерістеріне жауап бермейді, ауру тітіркендіргішке қысқа мерзімде жауап қайтарады (қолын дірілдету, бетін тыжырайту) кома- сананың толық өшуі: физологиялық рефлекс жоқ, тек қана өмірлік маңызды орталық дем алу және жүрек-қан тамыры қызмет атқарады.

        Сананың қарауыту формасы(бұзылу,өзгеру)

Делирий - әдетте кешке қарай және бірнеше сағаттарға немесе тәулік бойына созвлады.тән сипат: көзге қозғалмалы және красочный  жалған галлюцинация, иллюзия, есту және тактильді галлюцинация да байқалады. өзіне бағдары бар.

Онеироид –  делирийға қарағанда сана бұзылуының ауыр формасы. аурудың бағдары жоқ немесе жалған бағдар. аурумен байланыс орнату мүмкін болмайды. онеироидтың ұзақтығы  аптаға созылуы мүмкін. онеироид кезінде ауру өз күйзелістеріне еніп кеткен, қабылдаудың бұзылуын тек аурудың бет әлпетіндегі эмоциясы арқылы ажыратуға болады.

Сумерочное ( көлеңкелі) сананың көлеңкелі бұзылуы кенеттен басталуымен және бірден аяқталуымен сипатталады. сананың бұзылу кезінде бағдар және еске түсіру жоқ болады.

Аменция (сананың шиеленісуі) — сана көлеңкеленуінің ағымы бойынша терең және ауыр бұзылу. аменция бұзылу кезінде толық бағдар жоқ. галлюцинация, сандырақ, күйзелістер жүйесіз, ойлауы байланыспаған, көңіл күйі ауытқымалы хаотикалық қимылдың қозуы тән. аурумен байланыс орната алмайды, болып жатқан өзгерістерді сезінбейді, ұзақтығы бірнеше күн, көбінесе апта.

 

 

         

 

 

 

 

 

 

 

 

 Қолданылған  әдебиеттер:

 

1. Жарықбаев Қ. Психология. Алматы 2006

2.     Абрамова Ю.А., Юдчиц Ю.А.  Психология в медицине.     М., 1998

3. Илешова Р.Г. Медициналық психология. А. 1993 ж.
4. Сәбет Б.Б. Жантану негіздері. Алматы 2008
5. Алдамұратов Ә. Жалпы психология. Алматы 2000
6. Тәжібаев Т.  Жалпы психология. Алматы 1993

7. Жарықбаев Қ., Озғанбаев Ө. «Жантануға кіріспе». Алматы.    2000 ж.

8. Жантекеев С.К. «Психология». Астана. «Елорда». 2001 ж.
9. Немов Р.С. «Психология». 1-2-3 книга. Москва. 2003 г.

10. «Психология және педагогика» (түсіндірме сөздігі)». Алматы. «Мектеп. 2002 ж.

11. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. 4 е изд, Спб, 2005
12. Гиппенрейтер Ю.Б. Введение в общую психологию. Москва, 2004

13. Столяренко Л.Д. Основы психологии. Р.н/Д. 2004

14. Гальперин.П.Я. Введение в психологию. М,.1999
15. www.google .kz