Психологиялық кеңес беру

2. Клиентті өзіндегі  пайда болған проблемаларымен  құлақтандыру  яғни, түсіндіру.

3. Психолог-кеңес  беруші  клиенттің өз проблемасын  шеше  алатындығын немесе шеше  алмайтындығын анықтау.

4.   Клиент  проблемасының шешу жолдарын қарастыру.

5.  Психолог-кеңес  беруші элементарлы, өмірлік қажет  кеңестерін беру.

Кеңес беру психологиясы мынадай этаптарда жүргізіледі:

1.Дайындықты  этап – бұл этап психолог-консультанттын клиентпен танысуын клиенті жайлы регистрациялық журналға тіркеуі керек.Бұл 20 - 30минутқа созылуы шарт.

2.Қалыптастыру  этапы  – бұл этап кезінде психолог-консультант жеке кездесіп,өзін клиентпен жұмыс істеуге қалыптастыру керек және жол клиентке де қатысты. Бұл барлығы дайын болған жағдайда 5-7 минутті қажет етеді.

3.Диогностикалық  этап  – осы этапта психолог-консультант  клиентті ұқыпты 

тыңдап,анализін анықтап,проблемасын нақтылауы жөн. Бұл этаптың жалпы мазмұны клиенттің өз проблемасын баяндауымен шектеледі және осыған байланысты кедергі келтіретін жайттар болмау керек, яғни бөлмеде психолог пен клиенттен өзге адамдардың болмауы,клиентке уақыт та жеткілікті болуы керек. Кейде кеңес беру психологиясының бұл этабы 4 сағаттан 6-8 сағатқа дейін созылуы керек.

4. Кепілдемелік  этап  – психолог консультант  бұл этапта алдыңғы болған этаптардағы информацияны жүйелеп,тығырықтан шығу жолдарын клиентпен бірлесе отырып жасауы керек.Осы этапта рекомендациялар наңтыланады.Бұл этап 40 минуттан 1 сағатқа дейін созылады.

5. Бақылау этабы   – бұл этапта психолог-консультант клиентпен бірлесе отырып болған  жағдайларды  талқылайды.  Психолог-консультанттың  кеңесі  мен рекомендациялары қаншалықты жағдайда бағалы болғанын анықтайды. Осы кезден бастап психолог-консультанттың алдағы еңбектері сараланады, яғни қосымша сұрақтарға жауап бере алатындығын көрсете алады.Жалпы орта жағдайдағы психологиялық көмек  20-30 минутқа ғана созылмақ.Ал егер клиент жағдайы ауыр болатын болса,психологиялық тесттен бөлек 2-3 сағаттан 10-12 сағатқа созылады. Яғни,бұл барлық 5 этаптың қорытындысы бойынша.

Психологиялық кеңес берудің процедуралары.

Кеңес берудің  жалпы процедураларының көмегімен  психологиялық кеңес берудің тапсырмалары, мәселелері шешіледі. Осының барлығы кеңес беру психологиясының процедураларының нәтижесіне байланысты. Процедура негізгі нақты психологиялық этаптармен байланысты. Осы этаптар арқылы оны бөліп қарастыруға болады. Кеңес беру псхологиясының бірінші этабында қарастырғандай процедурада да нақты процедуралар қабылданбайды, жиі этапта процедура қабылданады. Кеңес беру жүреді, клиенттің эмоционалды қолайлылығы қалыптасады. Клиентпен кездесу процедурасы клиенттің психологпен кездесу алдындағы нақты бір іс-әрекет өзіне қосады. Осы этапта психолог-консультанттың жағдай сұрауы және алғашқы кеңес беруі клиент үшін өте маңызды. Көптеген клиенттер психолог-консультантқа келгенде психологиялық кедергі мен комплекс пайда болады. Ол психолог-консультантқа және басқа да адамдарға байланысты. Әсіресе, психологиялық кедергі мен комплекс танымайтын адамдарға байланысты пайда болады. Оған мысал ретінде психолог-консультантпен алғашқы кездесуін алуымызға болады. Осы бейтарап мүмкіндікке жағымсыз іс-әрекет комплексі және психологиялық кедергіні алу үшін арнайы процедура « Психологиялық кедергіні алу» қолданылады. Осы процедураны қолдану барысында психолог-консультант клиентімен  нақты бір іс-әрекеттерді қолдану арқылы клиентті тыныштандырып, қауіпсіз психологиялық күйге, өзінің сеніміне кіргізеді.

Кеңес беру психологиясының  үшінші этабында эмпатикалық тыңдау процедурасы белсенді жұмыс жасайды. Эмпатикалық тыңдау тапсырмасы тереңірек. Психолог-консультант  клиентті эмоционалды жағынан түсініп әңгімелерін басынан-аяғына дейін қабылдауы тиіс. Клиенттің сөздеріне яғни жағдайын ойланып, қобалжып кетуге болмайды. Клиентті тыңдай отырып, психолог-консультант клиенттің бейнесіне, роліне еніп, ойланып, өзін психологиялық қалыпқа келтіреді, яғни психологиялық жағынан көмек беруге дайындалады.

Кеңес беру психологиясының  төртінші этабында мынадай процедуралар қолданылады: анықтау, көзін жеткізу, детальдарды айқындау, нақтылау. Осы процедураның барлығы практикалық рекомендация мен кеңестердің клиентке саналы әсер етуімен байланысты. Бұл процедуралардың мақсаты клиентке терең және толық түрде шешімдерін түсіну, яғни бұл жерде психолог-консультанттың тікелей қатысуымен

байланысты.

Ал кеңес  беру психологиясының бесінші этабында төртінші этаптағы процедуралар қолданылады. Бұл жерде нақты қолданылатын жағдай клиентке өз-өзіне деген сенімділікті қалыптастыруға көмектесу.

Кеңес беру психологиясының  әдісі мен түрлері.

1. Теориялық  қабылдау қабілеті бойынша (психоананлитикалық, тәртіптік, 

гуманистік, гештальт кеңес беру аясында).

2. Клиенттің  жасы бойынша ( бала, жеткіншек,  ересек).

3. Организацияның  түрі бойынша ( іштей бетпе-бет  сөйлеу,хат арқылы, интернет,

телефон арқылы).

4. Клиенттер  саны бойынша ( жеке, топтық).

5. Психологиялық  проблема бойынша ( тіл,табысу  проблемалары,  жеке 

проблемалар,  көңіл-күй проблемалары).

6. Қосымша   жүйе ( мектептік, жұмыстық, жанұялық,ерлі-зайыптылық, бизнестік).

Психологиялық кеңес беру түрлеріне тоқталатын болсақ, ол әртүрлі адамдар мұқтаж болып және әртүрлі жағдайлармен келетіндіктен психологиялық кеңес беруді клиенттердің жеке ерекшеліктеріне байланысты және олардың проблемалық мүшелеріне

байланысты  бірнеше түрге бөлуге болады. Ең бірінші,  жеке тұлғалық психологиялық кеңес беру. Бұл түрге адамдардың жеке проблемаларына байланысты кеңес беру жатады. Мысалы, адамның арылғысы келетін психологиялық және мінез-құлықтық кемшіліктер немесе адамдармен қарым-қатынас арасындағы жеке басына қатысты проблемалар, әртүрлі қарым-қатынастар, жолы болмаушылық, психогенді аурулар жатады. Бұл жерге соныымен қатар, адамның өз-өзіне көңілі толмауын, интимді проблемаларды да жатқызуға болады. Екінші түріне, психологиялық кеңес беруде көп кездесетін және өте маңызды  мәселе отбасының  кеңеске жүгінуі. Бұл жерге отбасындағы немесе отбасы мәселесінде туындайтын әртүрлі жағдайдағы  кеңес беруді жатқызамыз.   Сонымен қатар, болашақ жарды таңдауда да  психологиялық кеңес өте маңызды.

Үшінші түрі педагогикалық- психологиялық кеңес беру.Бұл жерде кеңес берушінің клиентпен тәрбие, оқу мәселесі жөніндегі әңгімелерін ересек адамдардың педагогикалық квалификациясын жоғарлату педагогикалық басшылық, балалар және ересек адамдардың топтарымен басшылық жасау секілді мәселелер бойынша туындайтын проблемалардың шешімін табуға бағытталады.

Сонымен, қорыта келгенде психологиялық кеңес беру практикалық психологияның 

маңызды негізгі  саласының бірі. Оның ролі қазіргі  кезеңдегі өте ерекше. Психологиялық 

кеңес беру адамның танымдық деңгейі жоғары өзіндік өмірлік стратегиясын жүзеге асыра

алатын, өз өміріне  жауапты тұлға ретінде қалыптасуына көмектеседі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспар

 

 

1. Психологиялық кеңес беру туралы.

 

2. Кеңес беру психологиясынын этаптаары мен процедуралары.

 

3. Кеңес беру психологиясының әдісі мен түрлері.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер:

 

1. Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога. Кн.1 М., 2002. 

 

2. Немов Р.С. Психологическое консультирование. М., 2001 г.