ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
“МАШИНА ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ КӘСІПТІК ОҚЫТУ” КАФЕДРАСЫ
«КӘСІБИ БАҒДАР БЕРУДІҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ» ПӘНІ
ТАҚЫРЫБЫ: КӘСІПТІК БАҒДАР БЕРУДЕ ТҰЛҒАҒА ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КӨМЕК
ОРЫНДАҒАН: Сембаева Ф. ПО-409
ТЕКСЕРГЕН: Самбеткулова Н.Н.
ЖОСПАР:
- 1. Психолог,психолог маманнның жұмыс жасау бағыты
- 2. Кәсіптік психограмма
- 3. Психолог-кеңісшінің кәсіптік бағдар ережесі
- 4. Білім беру жүйесіндегі кәсіптік бағдарлау жұмысын ұйымдастырудың мәні
П с и х о л о г
- Оқушы, мұғалім мен тәрбиеші ( үлкендердің) өзара сөйлеу қорытындысының бұзылуының психологиялық себептерін анықтайды.
- Оқушылардың психологиялық ахуалына, өзара қарым – қатынас жағдайына зерттеу жүргізіледі.
- Баланың психикасының дамуы мен оның ерекшелігін анықтау мақсатында балаларға психологиялық зерттеу жүргізіледі.
- Психикалық дамуындағы кемшіліктерге жол бермеу үшін коррекциялық бағдарламасын жасайды.
- Баланың ата – анасымен, тәрбиешісімен сынып жетекшісімен бірігіп психокоррекцияны жетілдіру бағыттарының психологиялық жүйесін жүргізеді.
- Тиісті мамандармен бірге психологиялық дамудағы дефференциялды психо болжау кемшіліктерін анықтайды.
- Осы негізде ата – аналар мен педагогтарға кеңес береді, педагогикалық – психологиялық насихат, психокоррекциялық жұмыс жүргізіледі
- П с и х о л о г м а м а н н ы ң ж ұ м ы с
- ж а с а у б а ғ ы т ы
- Психологиялық Психологиялық
- ағарту кеңес
- Психологиялық Психологиялық
- алдын алу коррекция
- Психологиялық
- диагностика
- Психологиялық ағарту – мұғалім, ата анасы, оқушыны психологиялық білімдермен қамтамасыз ету, жаңалықтарды жеткізу.
- Мұғалімге – семинар, викториналар
- Ата – анаға – кеңес, лекция
- Оқушыларға – дамытушылық сабақтар.
- Психологиялық алдын алу – мүмкін болған ауытқудың алдын алу шаралары.
- Психологиялық диагностика - оқушының, ата – ананың тұлғааралық жетілуіндегі ерекшеліктерді нормадан ауытқуды ғылыми негіз деп беретін сала.
- Психологиялық коррекция – түзету, өңдеу мақсатында нормадағы балаларды қарастырады, ауытқуы бар балаларды түзету іс – шараларын қарастырады.
- Психологиялық кеңес – диагностикалық негізде туындайды.
Кәсіптік психограмма
(психологка арналған)
Бейтаныс адамдарға қамқорлық жасай білуі.
19
Ауруларға қамқорлық жасай білуі.
18
Өзгелерді оқытуға қабілеттілігі.
17
Есте сақтауы.
16
Өз ойын еркін айтуға қабілеттілігі.
15
Өз болашағын жоспарлауға қабілеттілігі.
14
Жұмыс барысындағы ұқыптылығы және реттілігі.
13
Жаңа идеяларды тез игеруі, пікірдің өз еркінділігі.
12
Әрекеттегі ұқыптылығы.
11
Еңбек іс - әрекетіне ынтасы.
10
Әртүрлі жұмыстарды толық орындау қабілеттілігі.
9
Үлкен жауапкершілікті сезуі.
8
Шыдамдылық, төзімділігі.
7
Жарқын жүзділігі.
6
Дұрыс ақыл – оймен басқаруы.
5
Әдептілігі, сыпайылығы.
4
Жетекші болуға қабілеттілігі.
3
Қарым – қатынасқа бейімділік, жылы шырайлылығы.
2
Өзгелердің жағдайын түсінуге тырысу, назар аудару.
1
Тұлғалық ерекшеліктер, кәсіпті білу
№
Психолог – кеңесшінің кәсіптік бағдар е р е ж е с і
1.Осы ауданға қатысқа барлық мамандықтардың кәсіптік кестесін білуі керек.
2.Кәсіби кеңес беру кезінде міндетті түрде барлық мамандықтардың қолданбалы оң және теріс жақтарын, әр түрлі диагностикалық әдістемелерін білу қажет және керек болған жағдайда пайдалану керек.
3.Кәсіби кеңес кезінде өзіндік бағаны дамытуға және жеке тұлғаның барлық оңтайлы ( жақсы) қасиеттерін көрсетуге, өзіндік анықталудың объективті дамуына көмектесу керек.
4.Кеңес беру кезінде “ сенімділік” жағдай туғызу және кеңесті әдепті, өнегелі түрде айтылуы керек. Жеке адамды – қоғамның қажеттілігі мен талаптарына сай бағыттау керек.
5.Психолог әрбір оқушының жеке адам екенін, оның өзіндік жеке ерекшеліктері, қабілеті, мінез – құлық ерекшеліктері бар екенін ескере отырып, оқушының барлық көрсеткіштік мүмкіндіктерін дамыту керек.
6.Психолог жалпылап жүйелі түрде жауап ала алатындай етіп сұрақ қояды; ал кеңесші – жауапкершілігін сезіне отырып беруі керек.Психолог – жеке адамның барлық комплекстік негіздеріне сүйене отырып, қорытынды жасайды.
Білім беру жүйесіндегі кәсіби бағдарлау жұмысын үйымдастырудың мәні
- Оқушыларға кәсіби бағдар беру және болашақ мамандығын анықтап алуға ықпал жасау мектеп алдында тұрған міндеттердің бірі. Сондықтан психология мен педагогикада осы мәселеге үлкен көңіл аударылады. Әр мектептің оқушыларды мамандыққа баулу және кәсіби бағдар беру жұмысының жоспары құрылып, оны жүзеге асыруға психологтың қосатын үлесі мол болуға тиіс.Балаларға мамандық таңдату оңай жұмыс емес. Бұл проблеманы зерттеушілер П.П. Блонский, Г.Н. Стычинский, В.А. Сухомлинский, Ю.П.Сокольников, А.П.Сейтешов Г.А.Уманов, Л.К.Кермов және олардың шәкірттері баланы жас кезінен болашақ мамандығын саналы түрде анықтауға ата-аналар, психологтар мен педагогтар өз үлестерін қосуы керек екенін атап көрсеткен.
- Қазіргі кезде көптеген психологиялық зерттеу әдістемелері көмегімен баланың психофизиологиялық ерекшеліктерін зерттеп, қай салада қызмет атқаруға икем екенін болжамдап береуге болады. Атап айтсақ, темпераментті зерттеуге арналған Айзенк, Стреляу тестері, Басса-Дарки, Шмишек, Филипс жасаған мінез-құлық ерекшеліктерін анықтау әдістемелері, таным процестерін зерттеу және қабілеттіліктің түрлерін анықтау әдістемелері көмегімен әр адамның жеке даралық психофизиологиялық ерекшеліктерін нақты анықтауға болады.Сонымен қатар коммуникативтік және ұйымдастырушылық қабілетті зерттеу және барлық бағаланған қасиеттерді дамыту және қалыптастыру жолдары да анықталған. Дегенмен мектеп тәжірибесінде психологиялық қызметтің енді аяқ алып келе жатқанына байланысты оқушыларға дер кезінде психологиялық көмек көрсету сирек кездеседі. Психолог бар жерде олардың арсеналында қажетті психодиагностикалық әдістемелер тапшы. Ғылыми тұрғыда негізделген кәсіби бағдар беру проблемасын шешу жолдары онша айқындалмаған. Сондықтан осы актуалдық проблеманың бір мәселесіне толығырақ түсініп, оқушылардың жекелік қасиеттерін зерттеу жолдарын анықтап алу үшін диплом жұмысымның тақырыбын «Жоғары сынып оқушыларына кәсіби бағдар берудің психологиялық негіздері» деп анықтадық.