Қонақүй администраторының жұмысын автоматтандыру

ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

 

 

 

 

Курстық жұмыс

 

Тақырыбы : «Қонақүй администраторының жұмысын автоматтандыру»

 

 

 

 

 

                                                                   

 

 

 

 

 

 

 

Алматы  2006

 

Есептің қойылымы

 

Курстық жұмыс тақырыбы: «Қонақ үй жұмысы». Программада келесі мәселелер қарастырылуы керек:

 

1. Келесі реквизиттерге сәйкес клиенттер туралы ақпаратты жинақтайтын МБ құру керек: Аты-жөні, тегі, туған жылы, айы, күні, телефон номері.

 

2. Белгілі бір шарттарға сәйкес жазбаларды іздеу, сұрыптау амалдарын құрастыру.

 

3. Қай елден келгені жайлы сұраныс құру керек (SQL).

 

4.  Осы сұраныстарға байланысты және МБ байланысты есеп беруді (отчет) құрастыру керек.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мазмұны

Кіріспе...............................................................................................................4

Негізгі бөлім

1. Теориялық бөлім.........................................................................................7

3.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру...................................................7

3.2 BDE Administrator...............................................................................7

3.3 Мәліметтер базасының кестесін  құру...............................................8

3.4 Кестенің қасиетін беру......................................................................10

3.5 Paradox форматының кестелері........................................................12

3.6 Компоненттер парағы........................................................................14

2. Есептің алгоритмі.......................................................................................16
3. Функционалдық тағайындалуы.................................................................17
4. Шақыру және жүктеу.................................................................................17
5. Программаның баяндалуы.........................................................................17
1. DataBase -те кестелер құру................................................................17
2. BDE Administrator-дағы каталогта сақтау........................................21
3. DELPHI-де формалар құру................................................................22
4. Шыққан нәтиже..................................................................................24
5. Бақылау мысалдарын баяндау……………………………………..25
6. Қорытынды..................................................................................................26Пайдаланған әдебиеттер тізімі...................................................................27

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

Әртүрлі ұйымдардың табысты  жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің  дамығанын талап етеді. Сонда  сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.

Мәліметтер  базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.

Мәліметтер базасы –  ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :

• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас

болуы керек.

Мәліметтер базасын басқару  жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық  болып табылады.

DELPHI жүйесі деректер  базасын басқару жүйесі болып  табылмайды, егер сөздің тура  мағынасын алатын болсақ, бірақ  толық МББЖ ( мәліметтер базасын  басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне  ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы  локальдік және тораптық  деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен  жұмыс істей алатын қолданба құруға  мүмкіндік береді .

Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің  деректер базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.

Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар  жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.

Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді. Көпқолданбалы  МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server, 

InterBase және т.б жатады.

DELPHI-ді кәдімгі МББЖ  деп айтуға, оның өзінің кестелік  форматының болмауы ( деректерді  сипаттау тілі ) бөгет жасайды.  Сондықтан ол басқа МББЖ кестелік  форматын қолданады. Мысалы:  dBase , Paradox , InterBase .

Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған  форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да  DELPHI мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде олардан асып та тұрады.  

МББЖ дегеніміз бағдарламалық қамтама. Бұның арқасында қолданушылар деректер базасын (ДБ) анықтай, құрай және қолдай алады, сонымен қатар оған қатынасты бақылай алады.

 

МББЖ ортасының  компоненттері 

1 суретте көрсетілгендей  МББЖ ортасынан келесі 5 негізгі  компоненттерді бөлуге болады:

 

 

 

 

КӨПІР

Компьютер        Адам

 

Сурет 1 – МББЖ ортасыны4 компоненттері

 

Аппараттық  қамтама. МББЖ мен жұмыс істеу үшін кейбір аппараттық қамтама керек. Ол өте кең шектрде вариациялана алады – дара дербес компьютерден және көп компьютерлерден тұратын желілерге дейін. Қолданылып жатқан аппараттық қамтама қолданылып жатқан МББЖ-ға және организацияның талаптарына тәуелді. Кейбір МББЖ-лер тек қана нақты аппараттық қамтамаға немесе құралға орналған, ал басқалары кең ауқымды аппараттық қамтамалармен және ОЖ-мен жұмыс істей алады. МББЖ мен жұмыс істеу үшін әдетте минимум оперативтік және дискілік жады жеткілікті болады (бірақ ол жүйенің керекті өнімділігіне жеткізе алмайды).

Бағдарламалық қамтама. Бұл компонент МББЖ-ң өзінің бағдарламалық қамтамасын және қолданбалы программаларды қамтиды. Әдетте қосымшалар С, COBOL, Fortran, Ada немесе Pascal деген сияқты үшінші буынды тілдерде немесе SQL сияқты 4-ші буынды тілдерде құрылады. Дегенмен, МББЖ өзі 4-ші буынды құрал-саймандарға ие бола алады. Олардың арқасында ол өзі қосымшаларды тез жасай алады.

МӘЛІМЕТТЕР. МББЖ ортасының ең маңызды компонеттернің бірі – мәліметтер болып табылады. Мәліметтер компьютер мен адамның арасындағы көпірдің рөлін ойнайды. ДБ жұмыс мәліметтерін сақтау мен қатар мәліметтерді де сақтайды, яғни «мәліметтер туралы мәліметтер».

Процедуралар. Процедураларға нұсқаулар мен тәртіптер қатысты. Олар ДБ қолданған және құрастырғанда мәнге алыну керек.

Қолданушылар. Қолданушылар ДБ-ң клиенттері болып келеді. Өйткені ДБ-сы олардың ақпараттық мұқтаждығын күтуі үшін құрылады, проектеледі және қуатталады.

Әртүрлі ұйымдардың табысты  жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің  дамығанын талап етеді. Сонда  сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.

Деректер  базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.

DELPHI жүйесі деректер  базасын басқару жүйесі болып  табылмайды, егер сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық ДББЖ ( деректер база–сын басқару жүйесі ) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы локальдік және клиент-серверлік  деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға  мүмкіндік береді .

DELPHI-ді кәдімгі ДББЖ  деп айтуға, оның өзінің кестелік  форматының болмауы ( деректерді  сипаттау тілі ) бөгет жасайды.Сондықтан  ол басқа ДББЖ кестелік форматын  қолданады . Мысалы :  dBase, Paradox, InterBase.

Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған  форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да  DELPHI мүмкіншіліктері арнайы ДББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде олардан асып та тұрады.

 

 

Негізгі бөлім

2. Алматыда  орналасқан қонак үйлер

 

2.1. Алматы қонақ  үйі

Алматы қонақ үйі 1967 жылы салынды.Жобасын жасаған архитектор И.А.Картаси, А.Я.Коссов, В.Г. Чиркин, Н. И. Рипинский т.б. Ғимарат қала орталығындағы театр алаңынан бой көтерген.Сегіз қабатты негізгі корпус садақ жағындай йіліп, әр қабаттың ашық көшеге қараған беті тұтас балкон жолағымен көмкерілген. Бұл күрделі инженерлік құрылыстың интерьері (кең вестибюль банкет эалы, ресторан) пластикалық материалмен, қабырға өрнекпен (cуретшілер маңы зонасынан) және сыртқы эонадан әсемделген маңы аймағынан тымқары орналасқан, серік Әсем холл, ресторанның жазғы верандасы, шаштараз бөлмесі т.б. қасалқы қызмет бөлмелері қонақ үй бейнесін толықтыра түседі.Қас-бетінің алдынан машина тоқтайтын кең алаңқай, фонтаны бар әсем хауыз жасалған.Ғимарат Қазақтың опера және балет театрымен ансамбльдік жарастық тапқан.Қонақ үйінде 280 номер, 540 орын бар. Дәрі-дәрмек, кітап, сувенир сататын киоскілер, сақтық кассасы, почта, қалааралық телефон-автомат, қол жүктері сақталатын камера, авиакасса, ресторан жұмыс істейді. Панфилов және Кабанбай батыр көшелерінің қиылысында орналасқан.

 

2.2. Алатау қонақ үйі

Алатау туристік қонақ  үйі. Қазақстандағы аса  ірі, жаңа техникаға сай жабдықталған туристік мейманханалардың бірі.1975 жылы салынған, 9 қабат, 364 номері бар. Іші қазақтың ұлттық ою-өрнектерімен безендірілген.Бас архитекторлары-И. М. Кушнаров, С. Ж. Темірғалиев, А. И. Петров.Туристер 4 бүкіл одақтық, 3 жергілікті маршрут бойынша Алматы мен оның төңірегіне, Қырғызстандағы Ыстықкөлге саяхат жасайды.<Алатау> туристік қонақ үйі барлық маршруттардан жылына 96 мыңға жуық турист қабылдайды. Мекен жайы Ленин даңғылы үй номірі 105.

 

 

2.3. Жетісу қонақ  үйі

Жетісу қонақ үйі 1960 жылы ашылды. Ғимарат жобасын жасаған архитекторлары Е. К. Дятлов, Ким До Сен және т.б. 1977 жылға дейін <Қазақстан> деп аталды. Бес қабатты 317 қонақ бөлмесі (561 кісілік орын) бар. Қонақ үйі құрылысында жер сілкінісі қаупі толық ескерілген.Құрастырмалы темір-бетоннан салынған алғашқы ғимараттың бірі болып табылады.Шаршы үлгіде тұрғызылған.Көшеге қараған беті біркелкі ұябалконмен, ал кіре-берісі шығыңқы қалқанша шатырмен әсемделген.Ішкі ауласында фонтаны бар.

 

 

Теориялық бөлім

3. Мәліметтер базасын ұйымдастыру

 

Мәліметтер базасы кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын деректерді қамтиды. Мысалы: ’Сирена’ немесе ’Экспресс’ авиа және  теміржол билеттерін сату системасы. Мәліметтердің ұйымдастыру түріне байланысты мәліметтер базасындағы деректердің негізгі модульдері келесі түрде болады:

• иерархиялық
• желілік
• реляциялық
• объекті-бағытталған

Иерархиялық модельде деректер ағаштәріздес (иерархиялық) құрылым  түрінде беріледі. Деректердің осындай  ұйымы иерархиялық реттелген  ақпараттармен жұмыс жасағанда  ыңғайлы, бірақ қиын логикалық  байланыстармен жұмыс жасағанда иерархиялық модель әлсіз .

Желілік модельде деректер ерікті граф түрінде ұйымдастырылады. Желілік модельдің кемшілігі  болып, құрылымының қаттылығы және оны ұйымдастырудың қиындылығы болып  табылады. Сонымен қатар, иерархиялық  және  желілік модельдерінің кемшіліктерінің бірі болып, деректер құрылымының  деректер базасын  жобалау кезінде берілуі және деректерге қатынау барысында өзгертуге келмейді.

Объекті-бағытталған  модельде мәліметтер базасының жазбасы  объект түрінде беріледі. Объекті-бағытталған  модель желілік және реляциялық модель ерекшеліктерін қамтып, күрделі мәліметтер базасын құруда пайдаланылады.

 

BDE Administrator

DELPHI қолданбасы деректер  базасына қатынауды BDE ( Borland DataBase Engine- Borland фирмасының деректер базасының поцессоры ) арқылы жүзеге асырады. BDE өзінен деректерге қатынайтын динамикалық кітапханалар және драйвер жиынтығын құрайды. BDE деректер базасымен жұмыс істейтін барлық компьютерлерге орнатылуы тиіс. Деректер базасына BDE арқылы жіберілген сұраныс, қолданушы сұратқан деректерді алады.

Жергілікті деректер базасы және онымен жұмыс істейтін қолданба бір компьютерде орналасады. Бұл жағдайда ақпараттық жүйе жергілікті сәулетке ие. (Сурет 1.1)

                                                                                  Сурет 1.1. Дербес сәулет

 

Деректер базасымен  жұмыс, ережеге сай, бірқолданушылық  режимде жұмыс істейді. STANDART драйверлер үшін, әдетте Paradox деректер базасы, мінездемелер псевдонимі жиынтығы минималды болады: Type – драйвер аты және PATH – деректер базасына жол. PATH параметрін басқанда, сіз көп нүктелі батырманы көресіз. Оны басқанда Windows – тің жаңа каталогты таңдау стандартты диалогы ашылады, ол арқылы біз керекті каталогты таңдап аламыз.