Мұғалімнің сөйлеу қабілеті кәсіптік – педагогикалық қасиет ретінде

Мұғалімнің сөйлеу қабілеті  кәсіптік – педагогикалық  қасиет ретінде

 

     Жоспары:

1.Мұғалімнінің кәсіпік қабілеті

2. Жақсы мұғалім

3.Мұғалімнің сойлеу кабілетінің жетілдіруы оқу материалды  дүрыс   

   қабылдаудың шарты.

4. Педагогикалық сөздің түрлері, коммуникативтік сапасы, функциялары.

5. Сойлеу техникасының негіздері.

1.Мұғалім тұлғасының мінездік ерекшеліктеріне –патриоттық сезім , кәсіптік едагогикалық бағыты, танымдық бағыты . Т. А. Ильина мұғалімнің кәсіптік маңызды сапаларын Міндеттік себептеріне байланысты бірнеше топқа жіктеді а) міндетті ә) өте маңызды б) Мүмкіндігінше в) мұғалімге қажетсіз сапалар Міндетті деген сапалар ға тоқталатын болсақ , олар кәсіптік қызметпен тікелей байланысты сапалар болып табылады . Маңызды сапалар тобына адамгершілік , имандылық сезімдердің жоғары дәрежеде қалыптасқан деңгейі , балаға деген сүйіспеншілік , ізгілік , педагогикалық байқағыштық , ұйымдастырушылық қабілет мейірімділік пен әділдік , ұстаздық борыш пен жауапкершілік , сөйлеу мәдениеті , байсалдылық Мұғалімге мүмкіндігінше болуға керек деген сапаларға оның дауысы , сыртқы келбеті жақсы талғам , оқушыны өзіне тарта білуі ойдың ұшқырлығы , көңілдің көтеріңкі болуы шарт . Педагогке қажетсіз деген сапаларға физикалық жетіспеушілікті де кіргізе аламыз . Мысалы , жүйке ауруларымен ауыру , сыртқы келбетінің кемістігі , сөзінің кемістігі , есту қабілеті нашарлар , жүрек –тамыр ауруларымен ауыратындар педагогтық қызметке жарамсыз деп есептелінеді . Мұғалімге керек емес сапалар тобы өктемшілдік , арсыздық ,қызбалық , сылбырлық , білім таяздығы өзін-өзі ұстай алмау т.б. критериймен ерекшеленеді . Қазіргі уақытта жалпы білім қоғам талап ететін қажеттілік қана емес , сонымен қатар жеке адамның өзінің интеллектуальды ,адамгершілік , гуманистік тұрғыдан дамуды қажет ететін , оның қоғамдық мәдени өмірге , кәсіптік еңбекке қатысып , білімін одан әрі жетілдірудің мөлшері болып табылады. Қазіргі өмірдің прогресивті өзгерісі мен білім беру жүйесінің оқыту мазмұнымен технологиясының арасындағы сәйкессіздік білім беру жүйесінің дағдарысқа ұшырауына соқтырды ,педагогикалық білімге деген сұраныс , дәстүрлі технологияның тиімділігінің төмендігі ,оқытудың жаңа технологиясын ендіруге білім мазмұнынын ғылыми әдістермен ұштастырып , білімді ғылыми негізде құруға кері әсер етіп отырған психологиялық кедергілерді жоюбілім мазмұнын анықтаудан басталуы қажет. Мектептегі білім мазмұны мәдениеті өркендеген демократиялық қоғамға үйлесімді жаңа адам үлгісін тәрбиелеуге бағытталуы тиіс. Кәсіптік-педагогикалық қызығудың негізгі көрсеткіштері болып табылатындар - балаға деген сүйіспеншілік , олардың ата-анасына деген жағымды көзқарас -мұғалімнің білім қорының толық , нақты болуы және өз білімін үнемі толықтырып отыруы -педагогикалық жұмысқа белсенді қатысу . Қабілеттілік тек қана мұғалім болумен пайда болмайды , ол балалармен жұмыс істеуге қойылатын талаптармен де қалыптасады. Педагогикалық қабілеттіліктің құрылымына педагогикалық байқағыштық , педагогикалық шығармашылық , педагогикалық ойлау , талап қоюшылық , педагогикалық такт , жаңашылдық т.б. компоненттерде кіреді. В. П. Крутецкий педагогикалық қабілеттіліктердің барлығын жинақтай отырып , тұлғалық , дидактикалық , ұйымдастырушылық –коммуникативтік . Тұлғалық қабілеттілік –балаға деген жақындық , өмірге деген қызығушылықпен қарай білу және т. б. Дидактикалық шешендік қабілет –оқытатын пәнін жетік меңгеру оны балаларға түсінікті етіп баяндай алу және т. б. Ұйымдастырушылық –коммуникативті қабілеттер – оқу тәрбие процесін ұйымдастыруға ынтасы , көңілі , қабілеті болу , оқушылардың еріктік қасиетін қозғай алу қабілеті . Қазіргі кездің мұғаліміне маңызды қабілеттілік төмендегідей болып табылады -оқу –тәрбие процесін шығармашылықпен ұйымдастыра білу қабілеті -оқушыны түсіне білу -оқушымен бірге жұмыс істей білу Ұйымдастырушылық қабілеті Оқу материалын оқушыға эмоциямен түсіндіре білу Педагогикалық қабілет -өзінің ерекшеліктабиғатымен сипатталады . Бұлардың барлығына қарапайым дағдылар кіреді сөйлеу дағдысы , сөйлеу этикеті , дикция , өзін -өзі ұстай білу , сыртқы келбеті , жүріс – тұрысы т.б. Құрылымдық дағдылар - оқу-тәрбие процесін жоспарлай білу -оқушыларға жеке қарым-қатынас , бағыт көрсету -кез-келген сабақ ,сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының құрылымын дұрыс таңдай білу және оған қатысты материалдарды жинақтау . Ұйымдастырушылық қабілет мынадай элементтермен түсіндіреледі -сабақта оқушы әрекетін ұйымдастыру Іс-әрекеттердің мақсаты мен міндеттерін анықтау -ұжымды қалыптастыру Сынып белсенділерін ұйымдастыру -ата-аналармен , қоғамдық ұйымдармен жұмысты ұйымдастыра білу Коммуникативтік қабілеттілік –оқушылармен, ата-аналармен , мұғалімдермен мақсатты , жағымды қарым –қатынас жасай білу -ұжымдағы қарым –қатынас пен ұжымдар арасындағы қарым –қатынас жағдайларын бақылап отыру Болашақ мұғалімнің коммуникативті қабілеті сыныпты өзіне қарата алу , қарым-қатынас жасаудың алдын –ала жүйесін білу , оқушы психологиясын , көңілін тез аңғара алу қабілеті кіреді . Гностикалық қабілеттілік - оқушыны зерттей білу -жұмыстың әдіс тәсілдерінің нәтижесін біліп отыру -оқушы білімділігін және тәрбиелілігін анықтап , зерттеп отыру -педагогикалық тәжірибені оқып меңгеру .Оқыту , білім беру тәжірибесі педагогикалық үрдістің сапасын үнемі арттырып отыруды талап етеді. Осыған байланысты ғылым мен тәжірибеде педагогикалық үрдістің сапасын көтерудің бай тәжірибесі жинақталған . Солардың бірі –педагогикалық үрдісті ғылыми негізде ұйымдастыру . Оқытудың технологиясы білім берудің теориялық және қызметтік негізін қалыптастырады. , білімді еңбекпен , ғылыммен ұштастырып , іс әрекеттің саналылығын дамытады. Мұғалім тұлғасының мінездік ерекшеліктеріне –патриоттық сезім , кәсіптік едагогикалық бағыты, танымдық бағыты . Т. А. Ильина мұғалімнің кәсіптік маңызды сапаларын Міндеттік себептеріне байланысты бірнеше топқа жіктеді а) міндетті ә) өте маңызды б) Мүмкіндігінше в) мұғалімге қажетсіз сапалар Міндетті деген сапалар ға тоқталатын болсақ , олар кәсіптік қызметпен тікелей байланысты сапалар болып табылады . Маңызды сапалар тобына адамгершілік , имандылық сезімдердің жоғары дәрежеде қалыптасқан деңгейі , балаға деген сүйіспеншілік , ізгілік , педагогикалық байқағыштық , ұйымдастырушылық қабілет мейірімділік пен әділдік , ұстаздық борыш пен жауапкершілік , сөйлеу мәдениеті , байсалдылық Мұғалімге мүмкіндігінше болуға керек деген сапаларға оның дауысы , сыртқы келбеті жақсы талғам , оқушыны өзіне тарта білуі ойдың ұшқырлығы , көңілдің көтеріңкі болуы шарт . Педагогке қажетсіз деген сапаларға физикалық жетіспеушілікті де кіргізе аламыз . Мысалы , жүйке ауруларымен ауыру , сыртқы келбетінің кемістігі , сөзінің кемістігі , есту қабілеті нашарлар , жүрек –тамыр ауруларымен ауыратындар педагогтық қызметке жарамсыз деп есептелінеді . Мұғалімге керек емес сапалар тобы өктемшілдік , арсыздық ,қызбалық , сылбырлық , білім таяздығы өзін-өзі ұстай алмау т.б. критериймен ерекшеленеді . Қазіргі уақытта жалпы білім қоғам талап ететін қажеттілік қана емес , сонымен қатар жеке адамның өзінің интеллектуальды ,адамгершілік , гуманистік тұрғыдан дамуды қажет ететін , оның қоғамдық мәдени өмірге , кәсіптік еңбекке қатысып , білімін одан әрі жетілдірудің мөлшері болып табылады. Қазіргі өмірдің прогресивті өзгерісі мен білім беру жүйесінің оқыту мазмұнымен технологиясының арасындағы сәйкессіздік білім беру жүйесінің дағдарысқа ұшырауына соқтырды ,педагогикалық білімге деген сұраныс , дәстүрлі технологияның тиімділігінің төмендігі ,оқытудың жаңа технологиясын ендіруге білім мазмұнынын ғылыми әдістермен ұштастырып , білімді ғылыми негізде құруға кері әсер етіп отырған психологиялық кедергілерді жоюбілім мазмұнын анықтаудан басталуы қажет. Мектептегі білім мазмұны мәдениеті өркендеген демократиялық қоғамға үйлесімді жаңа адам үлгісін тәрбиелеуге бағытталуы тиі

 2.Жақсы мұғалім

Жақсы мұғалім — бұл қай кезде де ең алдымен кәсіби деңгейі жоғары, интеллектуалдық, шығармашылық әлеуеті мол тұлға. Ол оқытудың жаңа технологияларын өмірге ендіруге дайын, оқу-тәрбие ісіне шынайы жанашырлық танытатын қоғамнын ең озық бөлігінін бірі деп ссептеледі. Және солай болуға тиіс, Жоғары оқу орнында білікті мұғалімді даярлау үшін оқытушының да, студенттің де қажымас еңбегі қажет. Педагогикалык практика мұғалімді кәсіби даярлау жүйесінде басты элемент болып табылады. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасынын педагог кадрларды даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру саласында "педагог кадрларды даярлау бағдарламаларына оқытудың бүкіл жылдар бойы үздіксіз педагогикалық және психалогиялық-педагогикалық практиканы енгізу" қажеттігі көрсетілген.

Кейінгі уақытта бұрын қалыптасқан ережеден ауытқып, педагогикалық практика тек бітіруіні курстарда ғана өткізіліп келді. Қазіргі студенттер Қазақстан Республикасының Білім жэне ғылым министрлігінің 2001 жылы дайындалған мемлекеттік жалпы білім беру стандарты бойынша білім алып жатса, бұл стандартта педагогикалық практика 1-курстан басталады, Бір ерекшелігі, 2004 жылы дайындалған мемлекеттік стандартта да барлық практиканың түрлері сақталып, ол 1-курста басталып соңғы курста аяқталады.

Бұдан сал бұрын бітірген студентгерде бұл мүмкіндік болған жоқ. Мектепке тек 3-курста ғана келген студент-практиканттар бірден балалармен араласып кете алмайды, бейімделу уақыты үздікке созылды. Педагогикалық практика алдында 3-курс студенттерінен алынғак бақылау сұрақтарына алынған жауаптардан, жүргізілген әңгімелерден, мектепке баруға деген қорқынышты, сенімсіздікті, өздерінің үлкен сынға үшырауы мүмкін деген ойдың мазалауын байқадық. Студенттердің барлығы дерлік балалар өздерін қалай қабылдайды, мектеп ұжымы — «практикант» балалар арасында тығыз байланыс бола ма?! Міне, студентгердің практика алдындағы ойлары осыны қамтиды. Біздің ойымызша, бұл олардың мектеппен, оқушылармен байланысының болмағандығының нәтижесі. Егер студенттер 1-курстан бастап практикада болса, жоғары курста мұндай келеңсіз құбылыстар кездеспеген болар еді, Бұған дәлел ретіндс 1-курс студенттерінің педагогикалық практикадан кейінгі нәтижелерді талдауын келтіруге болады. Олардың күнделікке түсірген ойларынан, сонымен қатар "Мектеп - бірінші курс студентінің көзқарасымен" шығармасынан көп жағдайдың мәнін білуге болады. Студенттер күндсліктеріндегі жазбаларында көргенін сипаттап, оған талдау жасамаған, ал шығармада олар өздерінің алғашқы әсерлерін ерекше көрсетіп, практиканың маныздылығын жан-жақты, өр кырынан сипаттаған.

Студенттердің барлығы да бұл практиканың дер кезінде ендірілгенін, оның қажет екенін жазады. Олардан үзінді келтірер болсақ: "... Мен мектепке оны кеше бітірген оқушы ретінде емес, мұғалім ретінде қарап және ол жерді өзімнің болашақ жұмыс орным ретінде қабылдай бастадым" десе, келссі бір студент: "Мектеп — бұл керемет мекеме, онсыз өмір қызық болмас еді. Мен мұны практикаға барған кезден жақсы түсіндім" деп жазады.

Көптеген студенттер практика кезінде өздерін мұғалім ретінде сезінуге мүмкіндік алды, өз таңдауларының дұрыстығына көздері жетті, сабақ құрылымы туралы алғашқы түсініктері қалыптасты. Сондай-ақ, бастауыш сынып оқушыларымен қарым-қатынас жасау ерекшеліктеріне үйренді. Осы қарым-қатынастар балалардың көңіл-күйіне қалай әсер ететінін, өз еңбектерінің нәтижелігін зерделеуге талпындырды. Бұл айтылғандардың барлығын студенттік аудиторияда сезіну мүмкін емсс екені айтпаса да белгілі.

Жоғарыдағы студенттер 2-курста ғылыми-педагогикалық зерттеу әдістемесі бойынша практикадан өтті. Бұл практиканың мақсаты — болашақ мұғалімдерді кәсіби-педагогикалык бағыттауды одан әрі жетілдіру, сонымен қатар оқу-тәрбие міндеттерін шешуді талдау ыңғай тұрғысынан дамыту, гылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру және әдістерімен таныстыру. Демек, үздіксіз практиканы ендіру нәтижесінде студенттерді бірінші курстан бастап педагогикалық қызметке жүйелі түрде және оларды үшінші курста өтетін практикаға біртіндеп дайындаута мүмкіндік береді.

Үздіксіз педагогикалық практика жүйесі келесі кезеңдерден тұрады:

1) психологиялық-педагогикалык диагностика және тәрбие жұмысының әдістемесі бойынша практика ;

2)  ғылыми-педагогикалық  зерттеу әдістемесі бойынша практика ;

3)  бастауыш мектептегі  алғаш сабақ беру практикасы ;

4)  оқу-тәрбие практикасы .

Әр курстың студенттері үшін орындауға міндетті тапсырмалардың жүйесі анықталған. Біздің ойымызша, бұл тапсырмалар жүйесі жыл сайын психологиялық-педагогикалық циклдар пәндерінің мазмұнына қарай ықтиятталуы тиіс, яғни міндеттер жәнс студентгер іс-әрекеттерінің мазмұны біртіндеп күрделенуі қажет. Олар ең алдымен болашақ мұғалімдердің мүмкіндігінше кәсіби бағытының деңгейін кетеруді қалыптастырады (педагогикалық мамандыққа кызығушылығын, балаларға деген сүйіспеншілігін, жұмысқа жауапкершілік және шығармашылық қарым-қатынасты).

Мұғалім кадрларын кәсіби окыту жүйесінде педагогикалык, практика өте маңызды орын алады. Ол жоғары оқу орнындағы оқу-тәрбие үрдісінің басты бір бөлігі болып табылады да, болашақ мұғалімдердің теориялық дайындығы мен практикалық іс-әрекетін біріктіруін қамтамасыз етеді.

Педагогикалық практика үрдісінде келесі міндеттер шешімін табады:

-  студенттсрді мұғалім мамандығына деген қызығушылық пен сүйіспеншіліктің тұрақтылығына тәрбиелеу;

-  нақты педагогикалық  міндеттерді шешу барысында психологиялық-педагогикалық және арнайы білімдерді пайдалану үрдісін терендету, бекіту;

-  болашақ мұғалімдердің  кәсіби іскерлігі мен дағдыларын  қалыптастыру және дамыту: педагогикалық  қызметке шығармашылық, зерттеушілік  ыңғайға бейімдеу.

Педагогикалық практиканың тиімділігінің негізгі шарттары - оның кәсіби бағыты, теориялық негізділігі, оқыту және тәрбиелеу сипаты, педагогикалық практиканың мазмұнына және ұйымдастырылуына комплексті тұрғыдан қарау, жүйелілік, оны өткізудегі қажеттілік.

Педагогикалық практика кезінде студент келесі кәсіби-педагогикалық іскерлік негіздерін меңгеруі тиіс:

-  оқушылардың жас және  жеке ерекшеліктерін және ұжымның  әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктерін  ескере отырып, нақты оқу-тәрбие міндеттерін анықтау;

-  оқушылардың дамуы  мен тәрбиесін диагностикалау  және жобалау мақсатында оқушы  тұлғасы мен ұжымды зерттеу;

- педагогикалық қызметтің  ағымдағы және болашақтағы жұмыстарды  жоспарлауын жүзеге асыру (пән бойынша оқу және сыныптан тыс жұмыстар, әртүрлі іс-әрекеттерде т.б.);

-  оқушылардын оқу-танымдық  қызметінде басқарудың әртүрлі  формалары мен әдістерін пайдалана  алу және білім-тәрбие міндеттерін шешу;

-  балалар ұжымын алға  қойған міндеттерді орындауын  ұйымдастыру (өз іс-әрекеті мен оқушылар іс-әрекетінің жүйелілігін анықтау, белсенділерді анықтау, ұжым мен белсенділердің қарым-қатынасын үйлестіру, бакылауды жүзеге асыру, жұмыстың қорытындыларын шығарып, оны талдау);

-  мұғалімдермен, сынып  жетекшілерімен, тәрбиешілермен, ата-аналармен  және тәрбис ісіне қатысы бар  барлық адамдармен дұрыс қарым-қатынаста болу;

-  оқу-тәрбие жұмысын бақылау және талдау;

-  ата-аналар арасында  педагогикалық насихат жұмыстарын  жүргізу.

Болашақ мұғалімнің кәсіби қалыптасуында үздіксіз практиканың алатын орны ерекше. Ол педагогикалық оқу орны мен мектеп арасындағы тығыз байланыстың нәтижесінде жүзеге асырылады. Нақты жүзеге асырудың тікелей жолы - студенттер үшін "Мектеп күнін" өткізуді қайтадан қалпына келтіру (бұрын болған). Бұл педагогикалық оқу орындарының студенттері аптаның бір күнінде толығымен мектепте болып, алдына қойған міндеттерге жетудің тікелей жолы

3.Мұғалімнің сөйлеу қабілетінің жетілдіруі  оқу материалды дұрыс қабылдаудың шарты.

Қазақстан  Республикасындағы білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік  бағдарламасында жалпы  білім берудің  мақсаты: қазіргі қоғам талабына сай  алынған терең білім, білік, дағдылар мен құнды- қызмет жасау арқылы  жете алатын, өз бетінше  дұрыс, тиімді  шешімдер  қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны  қалыптастыру екендігі  атап көрсетілген. Ал мектепте  білім мен тәрбие берудің  сапасын қамтамасыз ететін, оны іске асыратын басты тұлға-мұғалім. Болашақ ұрпаққа  бәсекеге  қабілетті деңгейде  білім беруге  кәсіби  қызметінің  тұлғалық және қоғамдық маңызын түсіне білген, оқыту мен тәрбиелеудің  инновациялық технологияларын меңгерген мұғалім ғана жете алады. Осының бәрі келіп, мұғалімнің үйретіп отырған  тілін жетік біліп,  әрбір сөйлеген сөзіне мән беріп,  айтқысы келген ойды жинақтап, толықтырып, сөйлеу қабілетін  барынша дамытып, оны жест , мимика арқылы іске асыру ғана , мұғалімнің өз пәнінің маманы болуына  септігін тигізе алады.Өйткені, қазіргі уақытта оқу-тәрбие  үрдісіне, оның мазмұны, әдістері, ұйымдастыру формалары мен басқару  түрлеріне  сапалық тұрғыдан жаңа талаптар қойылуда.

Мектеп мұғалімдері мен әр түрлі  санаттағы халыққа  білім беру  қызметкерлеріне (әдіскерлер, нұсқаушылар, әкімшіліктер) қойылған сауалдамалар жауаптарына қарасақ, мұғалімдердің    тәрбие жұмысын қазіргі талап дәрежесінде жүргізуге  кедергі жасайтын  себептердің бірі «теориялық  білімдерді  жеткіліксіз  игеруі» тұрады да, жеке жұмысының әдістемелік  жабдықталуы  едәуір жоғары бағаланатынын  байқатып отыр. Біз бұл тұжырымды қазіргі кезде  тәрбиеші мұғалім  кездестіретін  мәселелер мен қайшылықтар  сипатының түбегейлі  өзгергені

Сонымен қатар  ұжымда  жас мамандарға  көңіл бөліп,       олардың  жоғары оқу орындарында алған білімін іс- тәжірибеде дамытуға мүмкіндік  тудыратын ортаны  қалыптастыру  өте маңызды. Мұғалімнің кәсіби жетілуі үшін тұрақты  тақырыптық  семинарлар, педагогикалық зертхана, тренинг, әдістемелік оқу, жеке нұсқаулар, т.б. жұмыстар өткізіледі.

Ұйымдастырумен  байланысты екенін тәжірибе көрсетіп отыр.

    Оның мәнісі  мынада:     

     -мектеп жұмысын  ұйымдастыруды                                             

    - инновациялық  негізде      жобалау;

-жаңа технологияларды  сынақтан өткізу (апробация);

- жеке мұғалімнің кәсіби  өсуінің  мүмкіндіктерін  қарастыру;

- мұғалімнің зерттеу  мәдениетін қалыптастыру.

      Инновациялық  технологиялар негізінде  мектеп  жұмысын  тиімді ұйымдастыру мақсатында  біздер оқу үрдісін жоспарлау  мен жобалаудың жаңа үлгісін  жасадық. Дәстүрлі жоспардан  айырмашылығы: ол мектеп  басқару ісін, сонымен бірге  мұғалімнің шығармашылқ  және зерттеушілік  дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Мектеп жоспарының  құрылымы мынадай:

Жалпыға бірдей оқу заңының  орындалуы. Мағынасы: мектеп жұмысындағы ұйымдастырушылық және ағымдағы мәселелер

      Еліміздің  жоғары оқу-орындарында  мұғалім- тәрбиеші даярлауды жетілдіру  бағыттарын талдай келе, біз мынадай  қорытындыға келдік: тәрбиеші- мұғалім  даярлауды  жетілдіру барысында  бірнеше бағыт анық байқалады. Дәстүрлі педагогика үшін  олардың ең негізгісі – сөйлеу қабілетін дұрыс меңгере білу.         Сонымен қатар  әлеуметтік сұраныстың  өсуіне сәйкес мұғалімнің  жеке тұлғалық  мінез- құлықтарын, қоғамдық  тәрбие саласындағы  мақсатты  талаптардың өзгеруімен қатар мұғалімнің  тәрбиелік  жұмысына қажетті  дағдылар, мүмкіндіктер, білім ауқымын анықтау (О. Абдуллина, В. Сластенин, В. Ильин, Н. Хмель). Мұғалім даярлаудың мінсіз нәтижесін ұсынудың көптеген  нұсқалары жинақталған: маман  моделі, кәсіптану, кәсіби паспорты, біліктілік сипаттамалары. Мұндай өлшемдік бейне  мұғалім даярлау  мақсатына  қызмет  етіп,  оның бағдарламасын айқындайды.

  Жалпы соңғы он  жыл ішінде  мұғалім даярлаудағы  жеке тұлғалық және  іскерлік  тәсілдер одан  әрі жетіле  түсіп, жаңа сапаға ие болып  келеді. Сонау жетпісінші  жылдардың  басында педагогикалық  ғылымда  тұтас-жүйелік тәсілдің дамуы  тәрбиешінің  жекелеген міндеттері  туралы білімнің  нақтылығы мен  оның қызметі  жөнінде біртұтас  теориялық түсінік болу қажеттігі  арасындағы  қайшылықты  жеңуге  түрткі болды.