Салық саясаты

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 16 Апреля 2013 в 15:42, реферат

Краткое описание

Салық механизмі қаржы механизмінің құрамдас бір бөлігі, және салық саясатын жүзеге асыру үшін пайдаланылады. Салық механизмі ұлттық табысты бөлу және қайта бөлу қатынастарын жүзеге асыру арқылы мемлекеттік орталықтандырылған ақша қаражат қорларын құруға, қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуын реттеуге, шаруашылық субьектілерінің тұтынуын және қорлануын қамтамассыз етуге қажет салықтық қатынастардың амал -әдістерінің, ережелерінің жиынтығы.

Содержание

КІРІСПЕ………………………………………………….…………….3
I. Салық механизмінің экономикалық мазмұны, теориялық негіздері
1.1 Салық механизмі-қаржы механизмінің құрамдас бөлігі............6
1.2 Салық теориясындағы салық механизмінің негізгі элементтеріне сипаттама..............................................................................................10
II. Экономиканы тұрақтандыру жағдайындағы салық механизмінің экономиканы басқаруда алатын орны
2.1 Қазақстан Республикасында салық механизмінің қызмет ету ерекшеліктері...............................................................…………….…19
2.2 Салықтық түсімдердің мемлекеттік бюджет кірістерін кұраудағы рөліне экономикалық талдау (Алматы қаласы Салық Комитеті бойынша)..……………………………………………..…..39
III. Қазақстан Республикасының салық механизмін жетілдіру жолдары
3.1 Әлемнің дамыған елдеріндегі салық механизмінің қызмет ету тәжірибиесі....….............................................................................53
3.2 Қазақстан Республикасының салық механизмін жетілдіру жолдарындағы түйінді мәселелері......................................................64

ҚОРЫТЫНДЫ............................................................................…….68
ӘДЕБИЕТТЕР................................................………………………..70

Прикрепленные файлы: 1 файл

Дип.-салық-механизмі.doc

— 372.00 Кб (Скачать документ)

 

 

1-ші кестеден  көріп тұрғандай мемлекеттік  бюджет кірісіндегі салықтық  түсімдер жылдан жылға артып  отырғанын көруге болады, оның  себебі салық механизмінің тиімді жұмыс жасауында. 2003 жылдың қортындысы бойынша мемлекеттік бюджеттің кірістерінде ең үлкен салықтық түсімдердің ішінде корпаративтік табыс салығы оның үлесі 26.3%, және ҚҚС 25.5% алып отыр.

Қазіргі таңда  біздің елімізде нарықтық экономикалық қатынастардың белсенді даму жағдайында жергілікті бюджеттер мемлекетіміздің  әлеуметтік-экономикалық саясатын іске асыруда елеулі орын алуда. Жергілікті бюджет қаражаттары есебінен халықты әлеуметтік жағынан қамтамасыз ету шаралары жүзеге асырылады. Жалпы мемлекеттік ақшалай қаржыларды бюджет жүйесі буындарының арасында бөлінуі негізінде жергілікті бюджеттердің өз алдына дербестілік принципі қалыптасады. Осы принциптерге сәйкес жергілікті бюджеттердің кірістері бекітілген және реттелетін кірістерден құралады.

Жергілікті  бюджет кірісіндегі салықтық төлемдерге экономикалық талдауды қалалық маңызы бар Алматы қаласы салық комитетінің  деректері бойынша, жергілікті бюджетке толғымен түсетін салықтарға, оның ішінде бекітілетін салықтар бойынша  түсімдер құрамында:

- жер салығы (673330,0 мың теңге немесе орындалу пайызы 91,1%-і),

- мүлік салығы (нақты 2389936 мың тг немесе орындалу  пайызы -107,8%);

- көлік салығы (1030012,0 мыңтг немесе орындалу пайызы-102%-і),

- жеке табыс  салығы (нақты 15849429,0 мың тг немесе орындалу пайызы -100,05%);

- әлеуметтік салық (22876505,0 мың тг немесе орындалу пайызы -105,6%);

- акциз (нақты  2146455,0 мың тг немесе орындалу  пайызы -105,3%).

Ендігі кезекте  Алматы қаласы бойынша жергілікті бюджетке бекітілген салықтардың үш жыл ішіндегі түсімдерінің сандық мәліметтерін қарастыратын болсақ.

 

 

2 кесте 

Жергілікті  бюджетке түсетін салықтық түсімдердің 2001-2003 жылдар аралығындағы сандық көрсеткіші (Алматы қаласы)

 

Төлемнің

2003 жыл

2004 жыл

2005 жыл

Атауы

 

 

 

 
 

Барлық       салықтық

түсімдер,           оның

ішінде

 

116284

 

 

127072

 

 

148846

 

Жер салығы

763

765

673

Мүлік салығы

1472

1798

2390

Көлік салығы

1028

1193

1030

Жеке                табыс

салығы

10666

 

14128

 

15849

 

Әлеуметтік  салық

16604

21481

22876

Акциздер

1293

1714

2146


 

Енді жалпы  осы жергілікті бюджетке бекітілген салықтарды әрқайсысын жеке-жеке даралап  талдайтын болсақ, бірінші кезекте  жергілікті салықтардың түрақты  көзі ретінде меншік салықтарына  тоқталмақпыз және үш жыл ішіндегі түсімдерін қарастырайық.

Жер салығы 2005жылдың 12 айының қорытындысы бойынша болжамдалған 739367,0 мың теңгенің орнына 673330,0 мың теңгені қүрады немесе 91,1%-ке орындалды. 2002 жылмен салыстырғанда салықтың бүл түрі бойынша түсім 92153,0 мың теңгеге азайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-кесте

Өзара үш жылдық көрсеткіштерді салыстыру арқылы келесідей  кесте пайда болды: 

 

 

 

2002 жыл

2003 жыл

2004 жыл

Телем

нің

атауы

 

Жоспар

 

 

 

 Факт

 

 

 Орын

далу

пайызы

Жоспар

 

 

 Факт

 

 

 Орын

далу

пайызы

 Жоспар

 

 

 Факт

 

 

 Орын

далу

пайызы

Жер салығы

750051

764142

101,9

780000

765483

98,1

739367

67333

91,1


 

2003 жылы жоспар болжамдалғаннан 1,9% артық орындалған, ал 2004 ж жоспар 1,9% орындалмай қалған. 2005жылы болжам 8,9% орындалмаған немесе 91,1% орындалған.

Бұл салық бойынша  болжамның орындалмауы келесідей  мынадай негізгі факторлардың әсерінен туындады:

1.   көптеген   кәсіпорындардың   жер   учаскесін   жалға   алып   жүмыс істеулері әсер етті. Осының негізінде  өткен жылда орташа шамамен 107424,5 мың тг салық төленбеді (оның ішінде ААҚ Алматының Халықаралық Аэропорты, ЖАҚ Бителеком, ПК Радуга, ЖШС Ақсай, ДЭУ Автобаза, ЖШС Промтехмонтаж, АТП-3 және т.б);

2. Біршама кәсіпорындар қаржылық жағдайының тұрақсыздығынан 2004 жылдың ағымдағы төлемдерінің сомаларын 2001 ж орташа жуық шамамен мынадай сома 17892 мың тг төленген;

3.   Қ.Р  Салық кодексінің 340 б. 7 тр енгізілуінің  негізінде, жыл ішінде жер салығын  есептеу мен төлеу бойынша  міндеттемелер туындаған кезде   салық төлеушілер салық міндеттемелері туындаған күннен бастап отыз күнтізбелік күн ішінде ағымдағы төлемдердің есебін салық салу объектісінің орналасқан жері бойынша салық органына табыс етуге тиіс.  Бірақ бірқатар  салық төлеушілер жер салығы бойынша ағымдағы төлемдерін уақытылы төлеуін жүзеге асырмайды;

4. Қ.Р Салық Кодексінің 324 б. 7 тр негізінде, діни бірлестіктер жер салығын төлеушілер болып табылмайды. Бұл түрі бойынша салықтық үтылу 4418 мың тг;

5. Алматы қалалық  мәслихатының  14 сессиясының 2 шақыруының шешімінің негізінде автотұрақтар бойынша коэффициенттер он нан екіге дейін төмендетілді. Соның негізінде орташа шамамен салықтық ұтылу 3807 мың тг құрады.

6.  Басқадай  салықтық ұтылу — 16396 мың тг  құрады. (Жерлерді мемлекеттік қорға  қалдыру, және т.б).

Аталған салық  бойынша түсімдерді көбейту мақсатымен келесідей іс-әрекеттер жүзеге асырылуда:

1.  Алматы  қаласы бойынша салық комитеті  мен Жер ресурсын басқару комитеті  арасында   түрақты және жедел  ақпаратпен алмасу қызметі жөнінде  жоспар келісілген және бекітілген;

2.   Алматы    қаласы    әкімінің    шешімінің    негізінде    жер    учаскілерін пайдалануға алған заңды және жеке түлғалардың жер салығы бойынша төлемдердің уақытында төленуіне бақылау жұмысы тұрақты жүргізілуде, аудандық салық комитеттеріне осы   жұмыстарды күшейту мақсатымен шолу хаттары тарқатылған. №12-1 -7/7213 05.06.2002ж;

3. Тоқсан сайын  жер ресурстарын басқару комитетінен аудандық салық комитетіне жер участкілерін сатып алған субъектілер жайлы ақпараттар беріледі. Соның негізінде олардың тиісті салықтарын төлеуге және уақытылы есепке тұруларына бақылау жүргізіледі және т.б іс-әрекеттер жүзеге асырылуда.

4. Сонымен   қатар   аудаңдық   салық   комитеттерінде:   соның   ішінде  өндірістік емес төлемдер бөлімі  және салық төлеушілермен жүмыс  істеу бөлім қызметкерлерінің  біліктілік деңгейін көтеру мақсатымен семинар сабақтары жүргізіледі (бұл сабақтарда: салықтық ставкалар, жер салықтарын есептеу мен төлеу мерзімдері, жер участкілерін пайдаланғаны үшін төлемдер, басқа да органдармен жұмыс істеу тәртібі жайлы мәліметтер айтылады).

 

Көлік құралдарына салынатын салық

 

2005 жылы көлік салығы болжамдалған 1010000,0 мың теңгеден асып, нақтылай 1030012,0 мың теңгені құрады немесе 102%-ға орындалды. Оның ішінде заңды тұлғалардан алынатын көлік салығы болжамдалған 330000,0 мың теңгеден кеміді, нақтылай 324310,0 мың теңге көлемінде түсті немесе 98,3%-ға орындалды және жеке түлғалардан алынатын көлік салығы болжамдалған 680000,0 мың теңгеден асып, нақтылай 705702,0 мың теңге көлемінде түсті немесе 103,8%-ке орындалды.

Болжамның 2%-ға артық орындалу себебі Алматы қаласы салық және жол полициясын басқару органымен көлік салығын есептеудің дұрыстығына және уақытылы төленуіне бақылаудың күшейтілуі, төлем мерзімінің 01.07.2005ж. уақытына дейін аяқталуына және айлық есептік көрсеткіштің  2004 жылғы 919 теңге көлемімен салыстырғанда 971 теңгеге көбеюімен байланысты. Сонымен қатар мына мекемелердің есепті жылда салықты төлеудің негізінде:

1.ЭХО ААҚ "Қазақтелеком" — 2354,4 мың тг;

2. ААҚ "Автобус  паркі № 6" — 3240,0 мың тг;

3."Кока-кола  Алматы Ботлерс" — 2033,9 мың тг;

4. ЖАҚ "Алматы  Пауэр Консолидейтед" — 4712,2 мың тг;

5. ЖШС "Янзар" --- 3945,4 мың тг;

6. ЖШС "Стандарт  Ойл"— 4200,0 мың тг;

7. РШ Мем.  Авиакомпаниясы "Беркут"-5 — 323,8 мың тг;

8. ЖАҚ"Эйр-Қазақстан"--І-17336,6 мыңтг;

9. ЖШС "Авиационная компания Саяхат" — 6829,2 мың тг;

10. ААҚ "Алматы  Халықаралық аэропорты" — 2000,0 мың тг;

11."Алматы  Қаржы-Сауда Банкі" — 133575,0 мың  теңге. 

 

Мүлік салығы

 

Салық органдарының бақылауында 25543 кәсіпорын бар, соның  ішінде 15094 кәсіпорын салықты төлеуге тартылған. 2003 ж 1138 кәсіпорында тексеру жүргізілді. 125 кәсіпорында тексеру нәтижесінде бұзушылық табылған. Тексеру нәтижесінде қосымша 210976,9 мың тг есептелді, оның ішінде борышы төленген 19296,6 мың тг құрады.

2005ж. заңды түлғаларға салынатын мүлік салығы болжамдалған 1937693,0 мың теңгеден асып, нақтылай 2096556,0 мың теңгені қүрады немесе 108,2%-ке орындалды. 2004 жылмен салыстырғанда түсімдердің есімі 599258,0 мың теңге немесе 40% құрады.

Қаланың аудандары  бойынша жоспардың орындалуын қарастыратын болсақ:

1.       Алмалық ауданы — 107,1%

2.       Әуезов ауданы — 107,3%

3.       Бостандық ауданы—110,2%

4.       Жетісу ауданы — 104,5%

5.       Медеу ауданы — 112,6%

6.       Түрксіб ауданы ---104,7%

Осы мәліметтерге негізделе отырып қаланың барлық аудандарында мүлік салығы бойынша болжам артық орындалғанын байқауға болады. Бұл өз кезегінде жергілікті бюджеттің кіріс базасын молайта түседі.

 

4-кесте

Мүлік салығы бойынша  салықтық түсімдердің сандық көрсеткіші

 

 

 

2003жыл

2004 жыл

2005 жыл

Төлемнің

атауы

 

 

 Жоспар

 

 

 Факт

 

 

 Орын

далу

пайызы

 Жоспар

 

 

 Факт

 

 

 Орын

далу

пайызы

 Жоспар

 

 

 Факт

 

 

 Орындалу

пайызы

Мүлік салығы

1160000

1245584

107,3

1350314

1497298

110,9

1937693

2096556

108,2


 

Түсімдердің көбеюі келесі салық төлеушілердің негізгі құралдар алуымен байланысты:

1.   "Алаш" 2005ж. - 21457,0 мың теңге, 2004ж -24758,0 өсім сомасы -3301,0 мыңтеңге;

2.  "Ақ Бірлік" 2005 ж. - 25,0 мың теңге, 2004ж. - 28754 мың теңге, өсім сомасы - 3754 мың теңге;

3.  "Цветмет" 2004 ж. - 19331,0 мың теңге, 2005ж. - 26789,0 мың тг, өсім сомасы 7458,0 мың тг;

Сонымен қатар  Болжамның артық орындалуы мынағанда  байланысты:

1.   "Каспиан   прогрессив   технолоджи"- бұл   мекеме   жылдық   салық соммасын ағымдағы жылдың басында түгелдей төлеп тастаған — 8146,4 мың тг;

2. Афк Ардагер  — 1277 мың тг;

3. ГКП Водоканал  — 4758,2 мың тг;

4. ААҚ Казкоммерцбанк—  14311,1 мыңтг.

Азаматтардың кәсіпкерлік қызметінде және жедел басқару құқығындағы қосымша мүлік объектілерін салық есебіне тіркеу нәтижесінде;

- бау-бақша  қауымдастықтарын және гараждық  кооперативтерін   салық салуға тартумен;

- өткен жылдардағы салык берешегін өндіріп алу нәтижесінде болды.

 

Әлеуметтік  салыққа тоқталатын болсақ:

 

Салық органдарының бакылауында 79477 кәсіпорын есепте түр, сонын ішінде 28218 кәсіпорын салықты төлеуге тартылған.

2005ж 1826 кәсіпорында тексеріс жүргізілді, онын ішінде 594 кәсіпорынында бүзушылык табылған. Тексеріс нәтижесінде косымша 295723,8 мың тг есепке алынды. 172397,8 мың тг төленген.

Әлеуметтік салық  болжамдалған 21655301 мың теңгеден асып. нактылай түсімдер 22876505 мың теңгені кұрады немесе 105,6%-ға орындалды. Өткен жылмен салыстырғанда түсімдер 1395144 мың теңгеге немесе 6.5%-ға өсті. Бюджетке түсімінің артуы жаңа ірі салық төлеушілердің есепке тұруымен байланысты. Мысалы: ЖШС "ВІР8" - 10596,2 мың тг, Алматы қаласындағы филиалы "Казстройсервис" - 9429,8 мың тг;

ЖАҚ "ЭЙР" - 13217,6 мың тг.

 ААҚ "Альянс  банк" - 1 1 33 1 ,7 мың тг.

ЖАҚ Корпорация "КУАТ - 1 1 128 мың тг ;

Салық бойынша  берешекті 206845.0 мыңтеңге өндіріп алу. Тек осы жоғарыда аталған кәсіпорындар 2005 жылы 2004 жылға қарағанда қосымша 683346.0 мың теңге түсті. Салық органдарының есебін; 01.01.2004 ж 15287 жеке тұлғалар әлеуметтік салық төлеушілер ретінде тіркелген. 14001 салықты төлеуге тартылған. 2005ж 471 салық төлеушілерле тексеріс жүргізілді, 238-де бұзушылық табылған.

 

 

 

 

 

 

 

5-кесте

Алматы қаласы бойынша 2004-2005 жылдарға ішкі өнім тауарларына акциздер түсімінің салыстырмалы кестесі (мың тг.)

 

Атауы

2004жыл

2005жыл

 

Болжам

Нақты

%

Болжам

Нақты

%

Арақ

17022

193768

110,1

190980

215134

112,6

Ликер арағы

2775

1942

70,0

3429

3091

90,1

Шарап

62832

72876

116,0

62536

65844

105,3

Коньяк

15720

22458

142,9

34436

34963

101,5

Шампан

11691

15508

132,6

26866

33029

122,9

Сыра

263751

345966

131,2

383151

382763

99,9

Күшті сусын

123643

151030

122,2

92644

96090

103,7

Зергерлік бұйым

6605

7058

106,9

6018

9517

158,1

Ойын бизнесі

34343

49737

144,8

65240

85705

131,4

Лотерея еткізу

2659

2633

99,0

42866

74549

173,9

Бензин

181422

184082

101,5

188024

190808

101,5

Жанаржағармай

24163

38903

161,0

30000

33532

111,8

Информация о работе Салық саясаты