Муниципалды басқарудың даму тарихы

1993 жылдың 8 желтоқсанында  қабылданған «ҚР әкімшілік-территориялық  құрылымы туралы» ҚР Заңына сәйкес (2 бап, 2007 жылдың 1 қаңтарында өзгертілген), Қазақстан Республикасының территориясының республикалық және жергілікті негіздегі оптималдық бастаулардың мемлекеттік басқаруларын іске асыруда негізгі екі категорияға бөлінді, яғни аймақтар мен  елді мекендер.Аймақ – республика тарапынан құрылатын және басқарылатын бірнеше елді мекендер тұратын республика территориясының бір бөлігі.Аймақ болып республикалық әкімшілік-территориялық құрылымдардың негізгі звеньялары болып, облыс, аудан және ауылдық округтер саналады.

Елді мекендер – ол республиканың жиынтықты толықтырылған территорияларының бірі, яғни ол 50 адамнан аз болмайтын шаруашылық немесе басқа да қоғамдық қызметтің қорытындысында пайда болған, заң тәртібінде ескеріліп тіркелген, және де жергілікті өкілетті және атқарушылық органдармен басқарылатын болған. Қазақстан Республикасының территориясында орналасқан елді мекендер қалалық және ауылдық болып бөлінеді.

Муниципалды менеджмент келесідей қызметтер атқарады:

- қалалар мен аудандардың  әлеуметтік-экономикалық дамуының  болжамдарын, сценарийларын, бағдарламалары  мен жоспарларын талдау, бағалау  және жасау;

- муниципалдық құрылымдар  мен, олардың тылыми-техникалық және  интелектуалды орталарының еңбек  потенциалын пайдалану және көбейту;

- әлеуметтік және өндірістік  инфрақұрылымдардың дамуы және  қолдануы;

- тұрғындарға қызмет көрсету  бойынша бәсекелестіктерді жою, соның ішінде муниципалдық құрылымдармен;

- жергілікті бюджетті  толтыру және оны тиімді пайдалану;

- бюджеттік емес ресурстарға  қол жеткізу;

- муниципалды меншікті  алу және оны меншіктеу, сонымен  қатар оны тиімді пайдалану;

- нарықты ортаның, оның  инфрақұрылымдары мен кәсіпкерлікті  дамытуға жағдай жасау;

- муниципалдық құрылымдар  мен экономикалық белсенді қоғамның  экономикасына демографиялық жүктелу  мен жұмыспен қамтуды іске  асыру, жаңа жұмыс орындарын ұйымдастыру;

- басқа қалалар және  аудандармен экономикалық және  өндірістік байланыстарды жақсарту  және бекіту;

- жергілікті биліктің  коммерциялық банктермен, инвестиционерлермен, сақтандыру және тағы да басқа  құрылымдармен, соның ішінде басқа  қалаларда немесе шет елде  орналасқандарымен әсерлесуі.

Қазіргі таңда Қазақстанда іске асырылатын экономикалық реформалар басқарудың териториялық аспектісіне көңіл бөлуді күшейтуге объективті түрде септігін тигізуде.  Муниципалды менеджмент басқарудың жаңа жүйесі болғандықтан қазіргі заман шарттарында өте маңызды болады, алайда біздің елімізде жергілікті деңгейде басқарудың демократизмі мен белсенділігін басып тастайтын басқарудың командалық - әкімшілік жүйесі әлі күнге дейін жүргізілуде.  Өзінің аяқ басып тік тұруындағы кезеңінде, басқарудың жаңа түрі - муниципалды менеджмент — экономикалық дағдарысқа байланысты және Қазақстан Республикасындағы заңнамалық актіледрің біршамасының жоқтығына байланысты үлкен қиындықтарға ұшырауды. Бұл жүйенің мақсатты болуы әлемнің көптеген елдеріндегі нарықтық экономиканың бекінуімен дәлелденеді. Муниципалдық қызметтің екі жақты сипаты (жергілікті істердегі өзіңдік еріктігі және жергілікті деңгейдегі нақты бір мемлекеттік қызметтерді іске асыру) өз келбетін муниципалдық басқарудың дуализмдік тұжырымынан көреді. Осы тұжырымға сәйкес муниципалдық органдар мемлекеттік әкімшіліктің құралы ретінде болуы тиіс, себебі, нақты бір басқарушылық қызметтерді іске асыру барысында жергілікті қызығушылықтардың шегіне шығып кетеді.

                               Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. 2001 ж.  23 қантар, ҚР «Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі және мемлекеттік басқару туралы» Заңы, 2009 ж. 09 ақпанында өзгертіліп қосымшаланған

2. 2009 ж. 23 маусым "Казахстанская правда"

3. 2009 ж. 08 маусым «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау Жүйесі туралы» ҚР Президентінің  Жарғысы