СМЖ мемлекеттік басқаруда

СМЖ мемлекеттік басқаруда

        Сапа менеджмент жүйесі – бұл сапаның идеологиясына ұйымды жалпы басқаруды шоғырландыратын басқарау философиясы сияқты жоғары стратегиялық мақсат. Осындай түсінік, мемлекеттік органдар практикасының және қоғамдық орындар жұмысының сапасын қамтамасыз етуде арнайы қызметтің тапсырмасы ғана болмай, барлық қызметті басқарудың функционалдық облыстарын қамтиды. Кез келген ұйым қызметінің заманауи тұжырымдамасы сапаны оны басты бәсекеге қабілеттілік факторы ретінде қарастырып, өнім сапасымен және кәсіпорын қызметінің арасындағы, және оның ұйым қызметі сапасының тікелей байланыстарын ашып көрсетеді және «табысты басшылық және компанияны басқару үшін систематикалық және көрнекті менеджмент» екенін бекітеді. ISO 9000  стандартына сәйкес  менеджменттің жеткен дәрежесі бәсекеге қабілеттілікті көтеретін өндіріс өнімінің немесе қызмет көрсетудің болжанатын сапасын кепілдендіретін стандартталған шарттардың минимальданған жинағына жауап береді. Заманауи әлемде ұлттық бәсекелестік артықшылығы, мемлекеттік басқаруың сапасынан және мемлекеттің сапалы қызмет көрсетуінен тәуелді және мемлекет жетілдіру арқылы тұтынушлар үшін бағытшы ұйым болуы керек.

     Мемлекеттік  басқару органдарынан типті коммерциялық  ұйымның басқаруының негізгі  функциясының ұқсастығын табуға  болады: нысана анықтау және стратегиялық  жоспарлау, әртүрлі мақсаттар  үшін құрылымды ұйымдастыру, бизнес-үрдістермен  басқару және қызметкерлермен  басқару. Демек, мемлекеттік органдар  билігінде ұйым қызметінің нәтижелігі  жөнінде бизнестегі ұсынымдар сонымен қатар сапа басқару жүйелерінің элементтері қолданылған.

Мемлекеттік органдар практикасына және қоғамдық орындар жұмысына сапа менеджменті жүйесін орнату жалпы тәсілге негізделеді.

Сапа менеджмент жүйесін  дайындау және енгізу тәсілі төмендегі бірнеше баспалдақтан тұрады:

а) тұтынушылардың күтімін және басқа қызығушы жақты анықтаудағы қажеттілік;

б) сапа облысындағы саясат және ұйымның мақсатын әзірлеу;

в) сапа саласында мақсатқа жету үшін қажетті үрдісті және жауапкершілікті  анықтау;

г) қажетті ресурстарды анықтап, оларды сапа облысындағы мақсатқа жету үшін қамтамасыз ету;

д) әрбір процесстің тиімділігі мен нәтижелілігін өлшеу үшін әдістерді жасау;

е) осы өлшемнің мәліметтерін әрбір процесстің нәтижелілігі мен  тиімділігін  анықтау үшін қолдану;

ж) сәйкессіздікті ескертетін және оларды жою үшін қажетті құралдарды анықтау;

и) сапа менеджмент жүйесін  тұрақты дамыту үшін үрдістерді қолдану  және анықтау;

Мұндай тәсіл сонымен  қатар жұмыс жағдайында және сапа менеджмент жүйесін жақсартуды сүйемелдеу үшін қолданылады.

Жоғарыдағы көрсетілген  тәсілдерді қолданатын ұйым өзінің үрдістерінің және өз өнімінің (қызметінің) мүмкіндіктеріне сенімділік туғызады, сонымен қатар тұрақты жақсарту үшін  негізді қамтамасыз етеді. Бұл тұтынушыларды қанағаттандыру және басқа қызығушы жақтарды және ұйымның табысының ұлғаюына әкелуі мүмкін.

         Осы тәсілдерге сәйкес, сапа менеджмент жүйесін қойылуын үш кезеңге бөлуге болады.

        Сапа менеджмент жүйесінің қойылуының (СМЖ) бірінші кезеңі ұйымның сәйкес қызметінің сипаттамасынан басталады, яғни «дәл қалпында», ұйымдастыру – функционалды қалыпты үлгісінде. Сипаттаманың болуы төмендегілерге мүмкіндік береді:

1) ұйым қызметін жүйелі түрде ұсынуғы – қызмет пен өнімнің барлық түрін бір мәнді жазып қоюға, қызметтің маңызды үрдістерін « оралған» түрде және ұйымдыстарылған құрылымның болуын;

2) ISO 9001:2008 стандартында болатын талаптарымен ұйым қызметін салыстыру және құрылым мен функциясын оптимизациялау облысын анықтауға;

        Мемлекеттік билік органдары үшін сапа менеджмент қойылымының бірінші кезеңінде:

1) Мемлекеттік функцияларды орындаушыларды берілген органмен анықтау (функция тізілімін құру);

2) Көрсетілетін мемлекеттік қызмет тізімін анықтау (мемлекеттік қызмет тізімін құру);

3) Билік органдарының жұмысын қамтамасыз ететін маңызды әкімшілік үрдістерін анықтау және төлқұжаттау;

        Осыдан кейін ISO 9001:2008 стандартында келтіріліген талаптарға билік органдарының ұйымдастыру қызметінің сәйкестігін талдауға және оңтайландыруға талап ететін облыстарды анықтауға мүмкіндік туады.

        Заманауи менеджментті мемлекеттер органдардың тәжірибесінде және партиялық ұйымдардың жұмысына енгізу, олардың тиімділігін және нәтижелілігін арттыру «Нұр Отан» ХДП басшысы Н.Ә.Назарбаевтың 2004-2007 жылы халыққа Жолдауында әлденеше рет көрсеткендей кілттік тапсырма болып табылады.

        Табысқа «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Жолдауында айрықша көрсетілген қызметті тұрақты жақсарту және қоғамағы барлық қызығушы жақтардың қажеттіліктерін есепке ала саяси өрістегі бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін жасалған ИСО 9001-2000 халықаралық стандартының үлгісі бойынша сапа менеджмент жүйесінің жұмыстық жағдайында пайдалану және қолдану нәтижесінде жетуге болады:

         «Жүйелілік–жуық онжылдықтағы заманауи әлемдегі біздің жылдамдатылған алға басуымыздың негізгі формуласы».

         Осы кезде стандарттың сегіз қағидасы партиялық құрылыс тәжірибесімен өте қисынды жіктеледі:

• азаматтардың талаптарын қанағаттандыруда партия мүшелерін бағыттау;
• партиялық жұмыстың барлық дәрежесіне жетекшілік және жетекшілерді оқыту;
• адамдарды тарту және партия мүшелерінің жауапкершіліктерін қөтеру;
• партиялық құрылысқа процессті тәсіл;
• үздіксіз жақсару және партиялық жұмыстарды жетілдіру;
• партиядағы аналитикалық және жұмыстарының айғағы негізінде шешім қабылдау;
• барлық қызығушы жақтармен өзара тиімді қатынас және саяси әріптестік.

    Осы сегіз қағида анық орнатылған жоспарлау, енгізу, бақылау және жақсарту рәсімдерінің шеңберінде анықталған болу керек.

        Партиялық ұйыммен өзара байланысты көп қызмет түрлерін басқару және анықтау және жұмыс жүйесінің жасалу процессінде «біріктіру» керек.

        Ресурстарды қолданатын және кіру шығыстарда өзгерту мақсатымен басқаратын қызмет үрдіс ретінде қарастырылады. Әдетте бір үрдістің шығуы тікелей келесі кіруді құрады. Партиялық ұйымдарға олардың нақты бірдейлендіру және өзара қызметімен қатар үрдісер жүйелерін, сонымен қатар менеджмент үрдістерін қолдану пртиялық құрылыста «үрдісті қадам» мәнін құрайды.

        ИСО 9001(ол 2000 жылы қолданысқа енді) халықаралық стандартының жаңалығына қарамай оның кілттік жағдайын әртүрлі ұйымдардың тәжірибесіне, соның ішінде «Нұр Отан» ХДП ұсынды.

         Сонымен сайлау алдындағы компанияның нақты орнатылған және бекітілген қызметі ҚР ның Мәжіліс Парламентінің депутаттарының барлық аумақтың әрбір үміткері үшін нақты жүйелі жоспар – кестелермен жоспарла, келтір, тексер, түзе және жақсы жоспарланған жұмыс сызбасы бойынша құрылып, үгіт насихатты нәтижелі жүргізуге, мониторинг және бақылау жүргізуге, ал тұрақты жақсару бойынша әрекетті қабылдау қажеттілігінде мүмкіндік туғызды. Бұл 2007 жылғы сайлауда әсерлі нәтижеге жетуге мүмкіндік туғызды, сондай – ақ ҚР Мәжіліс Парламентінің Депутаттарының өткен жылдың қараша-желтоқсанындағы аймақтық шығуындағы жұмыстарын нәтижелі етті.

          Қазақстанда 2000 жылдан бастап мемлекеттік дәрежеде мемлекеттік органдарды қоса барлық қызмет саласына халықаралық стандарттарды енгізу бағдарламасын өткізудегі қолдау жүзеге асырылды.

        Жуық он жылдағы жүйелі қадам сапа, экология, қауіпсіздік қана емес, әлеуметтік жауапкершілік заманауи әлемде үдетілген алға қадам басудың кілттік тетігі болып табысты функциялық ұйымды анықтайды, ал әлеуметтік есеп беру барлық қызығушылық жақтарға өзінің мөлдірлігін көрсетуге мүмкіндік туғызады.

         Жаңа талаптарда партиялық ұйымдар Үкіметтің және өкілетті мемлекеттік органдардың Парламентін қалыптастыру үшін заманауи мемлекеттік менеджерлерді дайындау және кадрлық алға басу үшін мектеп болады. Қазіргі уақытта Қазақстанда партиялық органдарда негізгі құжат болып табылатын немесе мемлекеттік органдардағы мемлекеттік қызметті жетілдіру үшін қайта құрудың әдістемелігі СТ ҚР 50.1.5-2005 « Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарына СТ ҚР ИСО 9001 енгізу талаптары» жаңа ұлттық стандарты енгізілген.

         Осы кезде, халықаралық стандартты  енгізуде, партиялық қызметтің барлық өмірлік циклінің барлық кезеңдерінде компьютерлік ақпараттық технологиялармен катализдейтін нәтижелі қарама қарсы және нақты уақытында әлеуметтік әдеп және өмір сапасын көтеруде, партиялық қызметтің орнықты қағидат мақсаттарында қоғам сұраныстарын қанағаттандыратындай бүгінде партиялық ұйымның нақтылы жұмысына қызығушы жақтың аумағы айтарлықтай кеңіді.

        Бұл ИСО 9001:2000 бойынша сапа менеджментін енгізетін партиялық ұйымдар үшін нақты тоғыз артықшылықты береді:

• Барлық қызығушы жақтар үшін партиялық ұйым қызметінің мөлдірлігі және партия тапсырмасының қызметіне сәйкес нақтылау;
• Партиялық қызметтің демократиялығы, үздіксіз жетілдіру, нақты орнатылған рәсім арқылы электрондық құжат айналым мирасқорлық және тәжірибені беру;
• Қызметкерлерді оқытуға, кәсіптілігін көтеруге, карьерлік көтерілу және нәтижелілікті нақты бағалауға оңтайлы жағдай жасау;
• Партиялық организациялардың корпаративті мәдениетін құру және партиялық қызмет көрсетуді жақсарту;
• Құжаттаманы басқару рәсімін жеңілдету және дебюрократизирлейтiн аппараттың жұмысының нәтижелілігі және тиімділігі критерилерінің түсінігін орнату;
• «Нұр Отан» партиялық құрылымының бәсекеге қабілеттілігін көтеру;
• Тiк мобильділікті көтеру, бақылау және ішкі аудит процедурасы негізіне шығынды төмендету;
• Партиялық қызметке халықтың сенімі мен қанағаттануын көтеру;
• Қызметкерлерді нәтижелі сұрыптау, оны оқыту, орнатылған процедуралар негізінде кадрлық көтерілу;

       Сосын осы әдістер, жоғарыдан төмен ғана емес, төменнен жоғары жүретін, екі жақты ақпарат ағынын және жаңа идеяларды шығару үшін, алғашқы партиялық ұйымдар және аумақтық бөлімшелерге қалып болуы керек.

             Жаңа тәсілдермен  табысты  қалыптастырудың мысалы ретінде,  Орал өңірінен жиналған тәжірибе  тура келеді.

             Сонымен, Батыс Қазақстандағы «Нұр Отан» партиясының филиалында, екінші жыл партиялық құрылымға, сапа менеджменті үлгісін енгізіу мүмкіншілігі белсенді зерттеліп келе жатыр. Осы Қазақстанда Орал өңірінде алғашқы рет, облыстық Әкім аппаратының, екі мемлекеттік департаменттің, Зеленовский аудандық әкімшілігінің жұмыстарының  практикасына,  халықаралық ИСО 9001 стандарты енгізілді, ал қазіргі кезде бұл жұмысқа Орал қаласының маслихаты қосылды. Облыстық маслихаттың депутаты Б. Тумановпен басқарылатын, «Арту» облыстық қоғамдық құрылымы, партия филиалымен тығыз байланыста жұмыс жасайды, семинарларда әдістемелік басшылықты және «ИСО 9001:2000 сапа менеджменті халықаралық стандарты базасындағы партиялық құрылымға тәсілдер» презентациясын ұсынып, осы сұрақтар бойынша басым аналитикалық және зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Бұл материал позитивті пікірталас тудырып, саяси менеджменттің заманауи үлгісі, оның халықаралық тәсілдермен партиялық қызметтердің даму және үйлестіру курсының мирасқорлығын қамтамасыз ету және бәсекелестік қабілетін көтерудегі заманауи талаптардағы партиялардың орнықтылық кепілі екенін көрсетті.