Автор работы: Пользователь скрыл имя, 23 Января 2014 в 20:00, курсовая работа
Кәсіпкерлік қызмет әрқашанда белгісіздіктің үлкен немесе кіші деңгейімен байланысты болады. Белгісіздіктердің қайнар көздері болып өндірістің барлық сатылары саналады,яғни қажетті құрал-жабдықтарды сатып алудан тауар өндіру мен өткізуге дейін. Мұндай жағдайда кәсіпкердің әрбір іс-әрекеті қолайсыздықтардың пайда болуына,әр түлі жоғалтулардың болуына (қаржылық,материалды,еңбек және т.б.) әкелуі мүмкін. Нарыққа қозғалыс ең алдымен экономикалық еркіндікке жол болып табылады,ал тәуекелді күшейту — кәсіпкерлік еркіндіктің кері жағы және ол үшін өтелетін өзіндік төлем. Дер кезінде тәуекелге бара алатын кәсіпкер табысқа жете алады.
• сақтандырушы тәуекел сақтандыру қорын құрумен және оны басқарумен,
және де жеке мүлікпен ,ақшалай
қаражатпен,персоналмен
• инновациялық
тәуекел осы сферадағы
белгісіздіктерден пайда
болады(идеяларды ойлап
Көлеміне байланысты
• локальды
тәуекел –
жеке фирманың
тәуекелі (компаниялар,бірлестіктер,
• салалық тәуекел
– саланың мамандануына
• мемлекеттік
тәуекел – мемлекеттегі
Пайда болу табиғатына
байланысты тәуекелдердің
• субъективті тәуекел кәсіпкердің жеке тұлғасымен байланысты болады.
Мұндай тәуекелдің пайда болуына тәуекелділікке дұрыс дамымаған қабілеттілігі себеп: тәжірибесінің, білімінің, кәсібилілігінің
жетіспеушілігі,нарықтағы
• объективті
тәуекел ақпараттың
жеткіліксіздігі,
нарықтық конъюнктураның ,заңдылықтардың
, несиелеу жағдайларының
, салық салудың,
Пайда болу саласы бойынша тәуекелдер келесідей болады :
• сыртқы тәуекел
саясаттағы күтпеген өзгерістермен,
өндірістің макро жағдайындағы
үлкен аймақтардағы апат
жағдайларымен, валюталық
тәуекелмен және т.б.
• ішкі тәуекел кәсіпорынның мамандануымен байланысты тәуекелдер,өндірістік, қаржылық, сақтандыру және т.б.
Сақтандыру мүмкіндіктері
бойынша тәуекелдің келесі
• сақтандырылатын тәуекелдер сандық анықтама беруге жататын жәнесақтандыру қаупін өз мойнын алатын ұйымдарды сақтандырумен байланысты ;
• сақтандырылмайтын
тәуекелдер деңгейін бағалау
мүмкін емес форс -мажорлық
тәуекелдерге жатады.Сонымен
Тәуекелді басқаруға болады, яғни тәуекелдік
жағдай туындауын белгілі бір шекте болжамдау
және тәуекел дәрежесін төмендету үшін
шаралар қабылдауға мүмкіндік беретін
түрлі шаралар қолдануға болады.
Көбінесе тәуекелді басқаруды ұйымдастыру
тиімділігі тәуекелдің сыныптамасына
тәуелді.
Мүмкін болатын нәтижеге (тәуекелдік жағдайдың
нәтижесіне) байланысты тәуекелдер екі
үлкен топқа бөлуге болады: таза және спекулятивтік.
Таза тәуекелдер жағымсыз немесе нольдік
нәтиже алуға мүмкіндік береді. Бұл тәуекел
түрлеріне келесілер жатады: табиғи, экологиялық,
саясаттық, транспорттық және коммерциялық
тәуекелдер бөлімі (мүліктік, өндірістік,
саудалық).
• Өндірістік тәуекел. Бұл өнімді өндірумен
және оны өткізумен байланысты. Бұл тәуекелге
өнімнің өнімнің белгіленген көлемінің
өзгеруі және өткізу қарқыны, материалдық
және еңбек шығындарының артық жұмсалуы.
Нарықтағы баға деңгейінің кемуі, брак,
рекламация т.б. себептер тікелей ықпал
жасайды.
• Коммерциялық тәуекел – бұл кәсіпкердің
сатып алған өнімді нарықта өткізуінде
пайда болады. Коммерциялық келісім жағдайында
бағаның төмендеуін, тауар өткізуде кездесетін
қосымша шығындарды ескеру керек.
• Нарықтық тәуекел – бұл ұлттық ақша
бірлігінің нарықтағы процент ставкасының
немесе шет ел келісім серіктестіктерінің
валюта курсының өзгеруімен байланысты.
Спекулятивтік тәуекелдер жағымды да,
жағымсыз да нәтиже алу мүмкіндігімен
сипатталады. Бұл тәуекел түрлеріне коммерциялық
тәуекелдер бөлімі болып табылатын қаржы
тәуекелдері жатады.
Қаржылық тәуекел – қаржылық кәсіпкерлік
ісінде кездеседі. Мысалы, қаржылық келісім
тәуекелділік шарттасушылардың бір жағының
төлем қабілеттілігінің кемдігінен пайда
болуы, т.б.
Қаржы тәуекелі кәсіпорын қаржылық институттармен
(банктер, қаржылық, инвестициялық, сақтандыру
компаниялары, биржалар және т.б.) қатынасы
процесінде пайда болады
Қаржы тәуекелінің туындау себептері
– инфляциялық факторлар, банктің есептік
мөлшерлемелерінің өсуі, бағалы қағаздар
құнының төмендеуі және т.б.
Қаржы тәуекелдері екі түрге бөлінеді:
1) ақшаның сатып алу қабілеттілігімен
байланысты тәуекелдер;
2) капитал салымдарымен байланысты тәуекелдер
(инвестициялық тәуекелдер).
Ақшаның сатып алу қабілеттілігімен байланысты
тәуекелдерге тәуекелдердің келесі түрлері
жатады: инфляциялық және дефляциялық
тәуекелдер, валюталық тәуекелдер, өтімділік
тәуекелі.
Инфляция ақшаның құнсыздануы болып табылады,
бағалар өседі. Дефляция – инфляцияға
кері процесс, ол бағалардың төмендеуінен
және соған сәйкес ақшаның сатып алу қабілетінің
жоғарылауынан көрінеді.
Ø Инфляциялық тәуекел –
инфляция өсімі кезінде нақты сатып алу
қабілеттілігі көзқарасынан өсуден көрі
алынатын ақшалай табыстар тез құнсыздануындағы
тәуекел. Мұндай жағдайда кәсіпкер нақты
шығыстарға тап болады.
Ø Дефляциялық тәуекел –
дефляция өсімі кезінде бағалар деңгейі
төмендейді, кәсіпкерліктің экономикалық
жағдайы нашарлайды табыс төмендейді.
Ø Валюталық тәуекелдер
сыртқы экономикалық, несиелік және басқа
да валюталық операцияларды жүргізу кезінде
бір шетелдік валюта бағамының басқа валюта
бағамына қатынасының өзгеруімен байланысты
валюталық жоғалту қаупімен түсіндіріледі.
Ø Өтімділік тәуекелі –
тұтынушылық құнының және сапалық бағаның
өзгерісі себебінен бағалы қағаздар немесе
басқа да тауарларды өткізу кезіндегі
мүмкін болатын жоғалтулармен байланысты
тәуекелдер.
Инвестициялық тәуекелдер келесі ішкі
жүйелік тәуекелдерді қамтиды:
1) жіберіліп қойған пайда тәуекелі;
2) табыстылықтың төмендеу тәуекелі;
3) тікелей қаржылық жоғалтулар тәуекелі.
1.2. Кәсіпкерлік тәуекелдің деңгейіне әсер етуші факторлар
Кәсіпкерліктегі тәуекел
факторлар деңгейімен шартты
түрде байланысты болады,
яғни әр түрлі іс - әрекеттердің
белгісіздік, сенбеушілік ,
күтпегендік жағдайлар
Бұл шарттар кәсіпкердің
өз нақты іс- әрекеттерінің нәтижесінде
кәсіпкерлік фирманың ішкі қызметінің
сферасында да , сонымен
қатар бизнестің сыртқы
ортасының әсерінен пайда
болуы мүмкін, яғни
бәсекелестердің, жеткізіп
Бірінші жағдайда кәсіпкер
тәуекел көлемін
төмендету мақсатында
бұл факторларға белсенді
басқарушылық әсер етуі керек,
Осылайша, кәсіпкерлік қызметінің тәуекел факторлары кесте түрінде көрсетіле алады (2-кесте).
Берілген классификация
кәсіпкерлік тәуекелдің деңгейіне
әсер етуші негізгі
жалпы шарттарды анықтайды.
болады.Осылайша,Қазақстандағы
Кесте-2. Кәсіпкерліктің даму жолындағы кездесетін кедергілер ( %)
Мүмкін болатын факторлар |
Сұрағалдардың %-дық саны |
Жоғары салықтар |
63,6 |
Кредиттардың жоғары бағасы |
55,6 |
Бақылаушы органдардың қарым-қатынасы |
36,5 |
Халықтың төмен тұтынушылық сұранысы |
28,6 |
Электр энергиясын берудегі кедергілер (коммуналдық қызметтер) |
22,2 |
Ақпараттық қамтамасыз етудің төмендігі |
22,2 |
Қызметтегі партнерлардың |
22,2 |
Нарықтағы жоғары бәсекелестік |
14,3 |
Маманданған жұмысшы күшінің жетіспеушілігі |
9,5 |
Тасымалдаушы инфрақұрылымның дамымауы |
6,3 |
Ескерту: google.kz сайтынан алынған.
Кестеден көрініп тұрғандай, салықтық жүйе мәнді сыртқы фактор болып саналады.
Салық салу Қазақстандағы шағын және орта бизнестің дамуында үлкен роль атқарады. Экономикалық тәжірибе салық төлеушінің табысын 30% дейін
алынып
тастауы экономикаға
2.1."Алматы №1 Сыра өндіру зауытының" қызметін талдау талдау
"Алматы №1 Сыра
өндіру зауыты" ертеден жұмыс
істеп келе жатқан ,сыра өндіруге
мамандандырылған
Кәсіпорын 1993 жылдан
бастап Акционерлік қоғам
"Алматы №1 Сыра
өндіру зауыты" кәсіпорынының
шығарылған өнім көлеміне
тоқталар болсақ,жыл сайын
зауыттың өнім
көлемінің өсу тенденциясы
байқалады.Мұның себебі, кәсіпорын
өнімі сапа
жағынан алғанда, басқа да
Бәсекелік нарықтағы сыра өндіруші "Алматы №1 Сыра өндіру зауытының" техника -экономикалық талдауын жүргіздік.
Жоғарыда айтып
кеткеніміздей,
кәсіпорында құрал
- жабдықтар жаңартылды,
Бұл қор сыйымдылығы , қор қайтарымдылығы және қормен жарақтануға тікелей әсер ететінін білеміз.
Төменде көрсетілген кестеде кәсіпорынның қаржылық талдауын екі жыл бойынша жүргіздік. Талдау нәтижесінде көптеген мәліметтерді анықтадық.
Кесте-3. Кәсіпорынның техника - экономикалық көрсеткіштері.
№ |
Көрсеткіштер |
өлшем бірлігі |
2009 жыл |
2010 жыл |
Ауытқуы |
%-бен |
1. |
Өнім өткізуден түскен табыс |
Мың тг |
1182644 |
470392 |
-712252 |
39 |
2. |
Өткізілген өнімнің өзіндік құны |
мың тг |
394542 |
155227 |
-239315 |
39 |
3. |
Жалпы табыс |
мың тг |
788102 |
315165 |
-472937 |
39 |
4. |
Кезең шығындары |
мың тг |
755822 |
264372 |
-491455 |
34 |
5. |
Негізгі қызметтен түскен табыс |
мың тг |
32280 |
50793 |
18513 |
157 |
6. |
Негізгі емес қызметтен түскен табыс |
мың г |
596 |
-1155 |
559 |
193 |
7. |
Салық салуға дейінгі қызметтен түскен табыс |
мың тг |
35871 |
49638 |
19077 |
158 |
8. |
Корпаративтік табыс салық бойынша шығыстар |
мың тг |
9861 |
9526 |
-3335 |
93 |
9. |
Таза табыс |
мың тг |
23010 |
40112 |
+17102 |
174 |
10. |
Негізгі қордың орташа құны |
мың тг |
834204 |
114118 |
307683 |
136 |
11. |
Қор сыйымдылығы |
мың тг |
0,70 |
2,42 |
+2,35 |
35 |
12. |
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны |
мың тг |
250 |
300 |
+50 |
120 |
13. |
Еңбекақы қоры |
мың тг |
81276 |
82404 |
+116440 |
101 |
14. |
Орташа жылдық еңбекақы |
мың тг |
325104 |
274680 |
-50424 |
64 |
15. |
Орташа айлық еңбекақы |
мың тг |
27092 |
22880 |
-4202 |
81 |
16. |
Сату көлемінің табыстылығы |
мыңтг |
0,66 |
0,67 |
+0,1 |
101 |
17. |
Қор қайтарымдылығы |
мың тг |
1,41 |
0,41 |
-1 |
95 |
18. |
Қормен жарақтану |
мың тг |
3336,8 |
3806,2 |
+4694 |
95 |
19. |
Айналым коэффициенті |
2,30 |
0,66 |
-1064 |
43 | |
20. |
Сатылған өнімнің 1тг шаққандағы шығындары |
мың тг |
1,97 |
0,89 |
-0,08 |
91,8 |
21. |
Өндіріс пайдалылығы |
% |
1,9 |
8,5 |
6,6 |
4,5есе |