Тарау Кіші мектеп жасындағы балалардың көру бұзылысын зерттеу

 

Жоғары деңгей: 6-8.

Орташа деңгей: 3-5.

Төмендеңгей: 1-2.

 

№4 Қосымша

р/с	Баланың аты	Көру есі		Деңгей
		Неше сөз есте сақтады уақыт
1	Халида	8\4	5 мин	Орташа
2	Айгерім	8\7	4 мин	Жоғары
3	Қалбибі	8\5	5 мин	Орташа
4	Сая	8\6	4 мин	Жоғары
5	Малика	8\3	5 мин	Орташа
6	Жансая	8\7	4 мин	Жоғары

 

Жоғары деңгей: 6-8

Орта деңгей: 3-5

Төмен деңгей: 0-2 :

 

 

№2 әдіс.

Тақырыбы: «Мазмұнын қайта  айтып бер»

Мақсаты: Ұзақ мерзімді ес процесін зерттеу ерекшекліктерін  белгілеу.

Уақыты: 3 минут.

Нұсқауы: Мен сендерге әңгіме оқып беремін, ал сендер оны  мұқият тыңдап алып, біраз уақыт  өткен соң айтып бересіңдер.

Мазмұны: Балаларға қызықты оқиға оқылады. 30 минут өткен соң оқиғаны балалар жеке - жек қайтадан айтып беруі қажет.

Нәтижелерін өңдеу: таблицаға  әр балалның көрсеткіші енгізіліп, деңгейлермен бағаланады.

Жоғары деңгей: Бала оқиғаны  сөзбе сөз қайталап берді. Әңгіменің сюжеті өзгерген жоқ.

Орташа деңгей: Бала сюжетті  өзгерткен жоқ, бірақ қарапайым  деңгейде өз сөзімен түсіндіріп берді.

Төмен деңгей: Бала оқиғаның сюжетін есінде сақтамаған, сөйлемдерді  байланыссыз , эмоционалдық компоненттері  берілгенімен сюжетпен мүлдем байланысы жоқ.

(Қосьшша №2)

 

№4 әдіс.

 

Тақырыбы: «Жұптасқан сөздерді айтьш бер»

 

Мақсаты: Көру ес қабілетінің  деңгейін анықтау 

 

Уақыты: 5 минут.

 

Құралдар: сөздер жазылған кәртішкелер.

Нұсқауы: Мен сендерге 8 түрлі - түсті картішкелер таратамын. Сендер 5 минут қарап шығыңдар. Сосын мен қайтадан жинап аламын. 10 минуттан кейін маған айтып бересіңдер.

Мазмұны: Суреттегі бұйымдармен еркін топтасып жұптасқан 8 түрлі -түсті картішкелер көрсетіледі. Құрылған жұптарды еске сақтау ұсынылады.

Нәтижелерін өңдеу: Таблицаға әр баланың көрсеткіші енгізіліп, деңгейлермен бағаланады. 
Қорытынды

 

Қорыта келе зейін  соқыр адамдардың психикалық қызметтің  бір жағы сияқты жай нашар көретін  балалар және ересектер жайлы  аз зерттеген. Барлық тифлопсихологтар және тифлопедагоггар көру кемістігінің салдарынан түзетуде зейіннің маңыздылығы жоғары екендігін атап өткен.

Соқыр балаларды бақылағанда  олардың зейіні төменгі деңгейде екендігін және бұл қоршаған ортаға деген енжарлықты байқатады.

Сонымен қатар көруі  бұзылғанда сыртқы қоздырғыштардың аздығымен зейіннің тұрақтылығы төмендейді. Соқыр адамдардың өмірі тітіркендіргіштері арқылы ұзақ уақыт тыңдау жалығуға әкеп соға, сонымен қатар зейіннің шашырауын туғызады.

Л.С. Выготский соқырлардың  есте сақтау процесін зерттеумен қорытындыға келе оларда «Есте сақтаудың жоғарғы тенденциясына» өтуге мүмкіндік бар деп түсіндірді.

1950-1960 жылдары нашар  көретін балаларға арнайы мектептің  ашылуына және оқыту тәрбиелеу  процесімен, әлсіз көруді дамытуды  ұйымдастыруға байланысты нашар  көретіндердің есте сақтауын зерттеуге көп көңіл бөлінді. Нашар көретін балалардың есте сақтауын алғаш рет экспериментті түрде зерттеген Т. Н. Головина ол тану процесіне арналған.

Екінші көп жоспарлы және көп жақты салыстырмалы зерттеу  В.А.Лонинамен жүргізілді. Кейіннен есте сақтау процесін зерттеумен айналысқан М. И. Зотова, Л. В. Егорова, М.И. Земцова, Е.С. Нарышкина және Л.И.Солнцева. Осының барлығы ауызша материалды есте сақтауды зерттеген.

Тәжірибе жүзінде зерттеулердің  анықтауы бойынша зейіннің дамуы  таным процестерінің, ерік жігердің және эмоционалды психикалық аймақтардың қалыптасуымен тығыз байланысты. Кіші мектеп жасындағы балалардың зейінінің қалыптасу деңгейі танымдық іс-әрекеттінің дамуына және білім алудың тиімділігінің дамуынак әсерін тигізеді және балалардың тек қарапайым әдіс арқылы оқытуды ғана емес сонымен қатар жаңа ақпараттық технологияларды жақсы қабылдай алады.

Ерте онтогенез дамуында тума немесе жүре пайда болған көрудің  естудің төмен дәрежеде болуы  зейіннің жетіспеушілігіне алып келеді.

Қазіргі таңдағы ғылымда зейіннің бұзылуы мен түзету мәселелерінің бірнеше аспектілері бар. Олар психолгия, психофизиология, нейрофармакалогия, нейрофизиолгия.

Қазіргі кезеңдегі теорияда сенсорлы нышандарды интеграциялауда  және белгілуде зейіннің таңдамалылығы  жайлы теория ең жағымды. Бұл теория нейрофизиологиялық моделге сүйенеді. Осы нышандарға сүйене отырып бейнелі көру құрылымы қалыптасады.

Зейін теориясының ішіндегі кеңінен таңымал Т. Рибо теориясы онда эмоция мен оны тудыратын  фактілермен тығыз байланысты. Әсіресе эмрция мен ырықты зейінмен байланысты екенін айтты. Рибоның ойынша зейіннің шоғырлануы эмоциялық жағдайлармен тығыз байланысты деген.

 

Әдебиеттер тізімі

 

1 Лубовский В.И. «Специальная  психология» М. 2005

2 Ермаков «Основы тифлопедагогики»  М. 2000

3 Лапшин В.А. Б.П. Пузанов Основы дефектологий М. 1990

4 «Коррекционная педагогика» 

5 Тифлопсихология

6 Боровик О.Р. Забрамная  С.Д. Практический материал для  проведения психолого-педагогического  обследования детей М. 2003

7 Л. Д. Столеренка  Основы психологии Ростов-на-Дону Феникс 1997

8 Дефектологический журнал 

9 Дефектологический словарь 

10 Алдамүратов Ә. Жалпы  психология «Білім» 1996

11 Назарова Н.М. Сепециальная  педагогика М. 2001

12 Немов 3 том Психология  М. 2003

13 Жарықбаев Қ. Психология  Алматы «Білім» 1993

14 Рогов Е.И. Настольная  книга практического психолого  2 том М. 2002

15 Специальная психология  журнал .

1 Лубовский В. И.  «Специальная психология» М., 2005

2.Назарова Н.М. «Специальная  педагогика» М., 2001

3. Литвак А. Г. «Тифлопсихология» М., 1985

4. Ермаков В.П, Якунин Г.А. «Основы тифлопедагогики» М., 2 2. ЛапшинВ.А, Пузанов Б.П. «Основы дефектологии» М., 1990.

6. Столяренко А.Д. «Основы психодогий » Ростов на- дону 1997.

7. Сулейменова Р. «Выготский және дефектология мэселелері» Алматы 1993

8. Выготский Л.С. «Баланың жас ерекшеліктері және кемтар бала психологиясы туралы таңдамалы еңбектер» Алматы 1999

9. Жарықбаев Қ. «Психология» Алматы 1993.

10. Рогов Е.И 2том «Настольная книга практического психолога» Москва., 2002 :

11. Дъячков А.И «Дефектологический словарь»М., 1970

12. Забрамная С.Д, Боровик О.В. « Практический материал для проведения психолого-педагогического обследования детей» Москва.,2003

13. Коррекционная педагогика №5-6 (11-12), 2006

14. Специальная психологи

15. Қ.С. Тебенова. Дамуында ауытқулары бар балалар. Қарағанды, 2005 ж

         16. А.Г. Зикеев. Развитие речи слабослышащих учащихся. М., 1990 г.

17. Пути обучения речи. Под редакцией Б.Д. Корсунской. М. 1992 г.
18. Ф.Ф. Рау. Формирование устной речи у глухих детей. М. Педагогика, 2004 г.
19. Ф.Ф. Рау., Н.ФСлезина. Методика обучения произношению в школе глухих. М., Просвещение 1981 г.
20. Т.М. Власова, А.Н. Пфафендрот. Фонетическая ритмика. М.,    

Просвещение 1999г.