ДӨҢГЕЛЕК УСТЕЛДИН 3 СУРАКТЫН
ЕКИНШИ БӨЛИГИ
МАТЕМАТИКА РОЛИ
Ал математиканың дамуына адамзат
тіршілігінің дамуының басқа да түрлерін;
тарихтың дамуын,өндірістік қатынастар
мен өндірістік күштердің дамуы,мәдени
тарихпен, техника, физика, астрономия,
механика, философия тарихымен де тығыз
байланысты. Демек, математиканың дамуына
жетілдіріп,толықтырып, математика мен
математикалық теориялардың, идеялардың
дамуы емес – сол кездегі халықтың тұрмыс
тіршілігінің деңгейіне сәйкес, білімнің
дамуы зор ықпал етеді. Ал білімнің оқыту
процесімен тығыз байланыстылығы мәлім.
Сонымен қатар қоғам үшін де математиканың
рөлі ерекше, себебі әр түрлі бағыттағы
математикалық әдістерді қолданбаса ғылыми
– прогресстің болуы мүмкін емес. Бұл
жерде математикалық дайын ақпараттарды
қолдану ғана емес, ғылым мен техниканың
дамуына ықпал ететін жаңа туындыларға
жол ашу, мүмкіндік жасау. Бұл үшін қажет
болған жағдайда жаңа идеялар айтатын,
математикалық сауаты жоғары мамандар
дайындау қажет.
Шынында да математика өздігінен
математикалық қүндылықтарды туғызбайды,
ауруларды емдемейді, жер қойнауындағы
байлықтарды ашпайды, машиналарды жүргізбейді.
Бірақ оның қүнды пікірлері мен әдістерін
үқыпты қолдану арқылы материалдық құндылықтарды
сақтап қалуға, аурудың алдын алуға, жер
қойнауындағы қазына байлықтың мөлшерін
анықтауға оны қолданудағы экономикалық
тиімділікті есептеуге мүмкіндік береді.Қоғам
үшін де математиканың рөлі ерекше, себебі,
әр түрлі бағыттағы математикалык әдістерді
қолданбаса ғылыми-прогрестің болуы мүмкін
емес.
«Математика барлық ғылымдар
патшасы» деп Гаусс айтқандай математиканы
да адамды сүйгендей сүйіп, адамды түсінгендей
түсінген абзал.
СЫНАК БІЛІМ 1 ЖАУАП
«Қазақстан
Республикасының 2020 жылға дейінгі
Стратегиялық даму жоспары туралы»
Қазақстан Республикасы Президентінің
2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығын іске асыру мақсатында қаулы
етемін:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан
Республикасында білім беруді дамытудың
2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама)
бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасының
Үкіметі:
1) бір ай мерзімде Бағдарламаны іске асыру
жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлесін
және Қазақстан Республикасы Президенті
Әкімшілігімен келісім бойынша бекітсін;
2) Қазақстан Республикасындағы
мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан
әрі жұмыс істеуінің кейбір мәселелері
туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің
2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығында айкындалған мерзімде және
тәртіпте Бағдарламаны іске асыру мониторингі
нәтижелерін Қазақстан Республикасы Президентінің
Әкімшілігіне ұсынады.
Ескерту.
2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің
2012.08.27 № 371 (алғашқы
ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа
енгізіледі) Жарлығымен.
3. Орталық және жергілікті атқарушы
органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
Президентіне тікелей бағынатын және
есеп беретін мемлекеттік органдар Бағдарламаны
іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын.
4. «Қазақстан Республикасында
техникалық және кәсіптік білім беруді
дамытудың 2008 - 2012 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы туралы» Қазақстан Республикасы
Президентінің 2008 жылғы 1 шілдедегі №
626 Жарлығының (Қазақстан Республикасының
ПҮАЖ-ы, 2008 ж., № 32, 333-құжат) күші жойылды
деп танылсын.
5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау
Қазақстан Республикасы Президентінің
Әкімшілігіне жүктелсін.
6. Осы Жарлық 2011 жылғы 1 қаңтардан
бастап қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан
Республикасының
Президенті Н. Назарбаев
Қазақстан Республикасында
білім беруді дамытудың
2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы
1. Бағдарламаның
Паспорты
Ескерту.
1-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің
02.11.2012 № 423 Жарлығымен.
Бағдарламаның Қазақстан
Республикасында білім беруді дамытудың
атауы 2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы
Әзірлеу үшін «Қазақстан
Республикасының 2020 жылға дейінгі
негіз Стратегиялық даму жоспары туралы»
Қазақстан
Республикасы Президентінің 2010 жылғы
1 ақпандағы
№ 922 Жарлығы;
«Мемлекеттік бағдарламалар тізбесін
бекіту туралы»
Қазақстан Республикасы Президентінің
2010 жылғы
19 наурыздағы № 957 Жарлығы
Бағдарламаны Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым
әзірлеуші министрлігі
Мақсаты Экономиканың орнықты
дамуы үшін сапалы білімнің
қолжетімділігін қамтамасыз ету арқылы
адами
капиталды дамыту, білімнің бәсекеге
қабілеттілігін
арттыру
Бағдарламалық білім беру
қызметіне тең қол жеткізуді қамтамасыз
мақсаттар етуге бағдарланған қаржыландыру
жүйесін жетілдіру;
педагог мамандығының беделін көтеру;
білім беруді басқарудың мемлекеттік-қоғамдық
жүйесін қалыптастыру;
білім беру процесінің барлық қатысушыларының
үздік
білім беру ресурстары мен технологияларына
тең қол
жеткізуін қамтамасыз ету;
балаларды мектепке дейінгі сапалы тәрбиемен
және
оқытумен толық қамтуды, оларды мектепке
даярлау
үшін мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
әр түрлі
бағдарламаларына тең қол жеткізуді қамтамасыз
ету;
жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан
Республикасының зияткерлік, дене бітімі
және
рухани дамыған азаматын қалыптастыру,
тез
өзгеретін әлемде оның табысты болуын
қамтамасыз
ететін білім алудағы қажеттілігін қанағаттандыру,
еліміздің экономикалық әл-ауқаты үшін
бәсекеге
қабілетті адами капиталды дамыту. 12 жылдық
оқыту
моделіне көшу;
қоғамның және экономиканың
индустриялық-инновациялық даму сұраныстарына
сәйкес техникалық және кәсіптік білім
(бұдан әрі –
ТжКБ) жүйесін жаңғырту, әлемдік білім
беру
кеңістігіне бірігу;
еңбек нарығының, еліміздің
индустриялық-инновациялық даму міндеттері
мен жеке
тұлғаның қажеттіліктерін қанағаттандыратын
және
білім беру саласындағы үздік әлемдік
тәжірибелерге
сай келетін жоғары білім сапасының жоғары
деңгейіне қол жеткізу;
өмір бойы білім алу жүйесінің жұмыс істеуін
қамтамасыз ету;
жастардың бойында белсенді азаматтық
ұстанымды,
әлеуметтік жауапкершілікті, отансүйгіштік
сезімді,
жоғары адамгершілік және көшбасшылық
қасиеттерді
қалыптастыру
Міндеттері сапалы білімге
қолжетімділікті арттыруға
бағытталған білім беруді қаржыландырудың
жаңа
тетіктерін әзірлеу;
білім беру жүйесін жоғары білікті кадрлармен
қамтамасыз ету;
педагог қызметкерлердің еңбегін мемлекеттік
қолдау
мен ынталандыруды күшейту;
білім берудегі менеджментті жетілдіру,
оның ішінде
корпоративтік басқару принциптерін
енгізу, білім
беруде мемлекеттік-жеке әріптестік жүйесін
қалыптастыру;
білім беруді дамытудың мониторинг жүйесін
жетілдіру, оның ішінде халықаралық талаптарды
ескере отырып, ұлттық білім статистикасын
құру;
оқу процесін автоматтандыруды енгізу
үшін жағдай
жасау;
мектепке дейінгі ұйымдардың желісін
ұлғайту;
мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
мазмұнын
жаңарту;
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарын
кадрлармен қамтамасыз ету;
12 жылдық оқыту моделіне көшуді білім
беру
мазмұнын жаңғыртумен қоса жүзеге асыру;
шағын жинақталған мектептердің (бұдан
әрі – ШЖМ)
проблемаларын шешу;
мектептегі инклюзивті білім беру жүйесін
жетілдіру;
экономиканың индустриялық-инновациялық
даму
сұраныстарын ескере отырып, ТжКБ мазмұнының
құрылымын жаңарту;
экономика салалары үшін кадрлар даярлаудың
инфрақұрылымын дамыту;
ТжКБ-да оқудың беделін арттыру;
еліміздің индустриялық-инновациялық
даму
жобаларына сай келетін жоғары және жоғары
оқу
орнынан кейінгі білімі бар кадрлармен
қамтамасыз
ету;
жоғары білімнің еуропалық аймағына бірігуді
қамтамасыз ету;
білімнің, ғылымның және өндірістің бірігуін
қамтамасыз ету, зияткерлік меншік пен
технологиялардың өнімдерін коммерцияландыру
үшін
жағдай жасау. Жоғары білікті ғылыми және
ғылыми–педагог кадрларды даярлау;
өмір бойы оқыту, баршаға білім алу үшін
жағдай
жасау;
жастарды отан сүйгіштікке тәрбиелеу
және олардың
азаматтық белсенділігін, әлеуметтік
жауапкершілігін және әлеуетін ашу тетіктерін
қалыптастыру жөніндегі шаралар кешенін
іске асыру
Іске асыру 2011 – 2020 жылдар
мерзімдері Бағдарлама екі кезеңде іске
асырылатын болады:
(кезеңдері) бірінші кезең: 2011 – 2015 жылдар;
екінші кезең: 2016 – 2020 жылдар.
Нысаналы ШЖМ-нан басқа, барлық
білім беру ұйымдарында жан
индикаторлар басына шаққандағы қаржыландыру
тетіктері
енгізілген;
педагогтердің жалпы санына шаққанда
жоғары және
бірінші санаты бар жоғары білікті педагог
қызметкерлердің үлесі - 54%;
білім беру ұйымдарының 60 %-ында қамқоршылық
кеңестер құрылған;
білім беру ұйымдары басшыларының 100 %-ы
менеджмент саласында біліктілігін арттырған
және
қайта даярлаудан өткен;
орта білім беру ұйымдарының 90 %-ында электрондық
оқыту жүйесі пайдаланылады;
3 жастан 6 жасқа дейінгі балалардың 100
%-ы
мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен
қамтамасыз етілген;
12 жылдық оқыту моделіне толық көшу жүзеге
асырылған;
Қазақстанның барлық өңірлеріндегі «Назарбаев
Зияткерлік мектептері» жобасының шеңберіндегі
мектептердің саны – 20;
жаратылыстану-математика пәндері бойынша
білім
беру оқу бағдарламаларын жетік меңгерген
оқушылардың үлесі – 70 %;
қазақстандық жалпы білім беретін мектептер
оқушыларының халықаралық салыстырмалы
зерттеулердегі нәтижелері:
оқушылардың білім жетістіктерін бағалау
жөніндегі
халықаралық бағдарлама (PISA) – 40-45 орын,
4 және
8-сынып оқушыларының математика және
жаратылыстану
саласындағы сауаттылығын бағалау (TIMSS)
– 10-12
орын, «Оқу және мәтінді түсіну сапасын
зерделеу»
(PIRLS) – 10-15 орын;
мектептердің жалпы санына шаққанда инклюзивті
білім беру үшін жағдайлар жасаған мектептердің
үлесі – 70 %;
қатысушылардың жалпы санына шаққанда
кәсіби
даярлық деңгейін бағалаудан және біліктілікті
беруден алғашқы реттен өткен ТжКБ бітірушілерінің
үлесі - 80%;
ТжКБ оқу орындарында мемлекеттік білім
беру
тапсырысы бойынша білім алған түлектердің
оқуды
бітіргеннен кейінгі алғашқы жылы жұмыспен
қамтылғандардың және жұмысқа орналасқандардың
үлесі – 80 %;
ұлттық институционалды аккредиттеу
рәсімінен өткен
колледждердің үлесі – 30 %;
жұмыс берушілер қоғамдастығында біліктілікті
тәуелсіз бағалаудан алғашқы реттен өткен
жоғары
оқу орындарын (бұдан әрі – ЖОО) бітірушілердің
оған қатысқандардың жалпы санынан үлесі
– 80 %;
жоғары оқу орындарында мемлекеттік білім
беру
тапсырысы бойынша білім алған бітірушілердің
80
%-ы жоғары оқу орнын бітіргеннен кейін
бір жыл
ішінде мамандығы бойынша жұмысқа орналасқан;
әлемнің үздік университеттері рейтингінде
көрсетілген Қазақстанның жоғары оқу
орындарының
саны – 2;
халықаралық стандарттар бойынша тәуелсіз
ұлттық
институционалды аккредиттеуден өткен
жоғары оқу
орындарының үлесі – 65 %;
халықаралық стандарттар бойынша тәуелсіз
ұлттық
мамандандырылған аккредиттеуден өткен
жоғары оқу
орындарының үлесі – 30 %;
отандық ғылыми зерттеулердің нәтижелерін
өндіріске
енгізудің негізінде білім мен ғылымды
біріктіру
жолымен инновациялық қызметті жүзеге
асыратын
жоғары оқу орындарының үлесі - 13%;
соңғы 5 жылда импакт-факторлы ғылыми
журналдарда
жарияланымдары жарық көрген профессор-оқытушы
құрамының және ғылыми қызметкерлердің
үлесі – 5 %;
барлық жастағы адамдар үшін білім берудің
әртүрлі
нысандары мен типтері енгізіледі;
жастардың жалпы санынан 55 %-ы жастар саясаты
мен
патриоттық тәрбие саласындағы іс-шараларды
іске
асыруға белсенді түрде қатысатын болады.
Қаржыландыру Бағдарламаның
бірінші кезеңін республикалық
көздері мен бюджеттен қаржыландыру көлемі
509,7 млрд. теңгені
көлемі құрайды.
Жергілікті бюджеттен қаржыландыру жыл
сайын тиісті
жергілікті бюджеттерден білім беру жүйесін
дамытуға бөлінетін қаражат шеңберінде
жүзеге
асырылатын болады.
2. Кіріспе
Білім беру
«Қазақстан – 2030» ұзақ мерзімді Стратегиясының маңызды басымдықтарының
бірі болып танылды. Қазақстандағы білім
беру реформаларының жалпы мақсаты білім
беру жүйесін жаңа әлеуметтік-экономикалық
ортаға бейімдеу болып табылады. Қазақстан
Президенті республиканы әлемдегі бәсекеге
қабілетті 50 елдің қатарына енгізу туралы
міндет қойған болатын. Білім беру жүйесін
жетілдіру осы мақсатқа қол жеткізуде
маңызды рөл атқарады.
Халықаралық тәжірибе ерте балалық шақтан
ересек жасқа дейін адами капиталға, атап
айтқанда, білім беруге бөлінетін инвестицияның
экономика мен қоғамға елеулі қайтарымы
болатынын дәлелдеп отыр.
Адами капиталға бөлінетін инвестициялар
жылдам өзгеретін әлемде бейімделе алатын
техникалық прогрессивті, өнімді жұмыс
күшін құру үшін аса қажет. Болашақтың
табысты экономикасы білім беруіне, халықтың
дағдылары мен қабілетіне инвестициялайтындар
болмақ. Білім беруді әлеуметтік қажеттіліктерге
жұмсалатын шығындар ретінде ғана емес,
экономикалық инвестициялар ретінде түсіну
қажет.
Білім беру мен экономикалық өсуді байланыстыратын
көптеген дәлелдер бар:
макро- және микроэкономикадағы халықаралық
зерттеулерді шолу білім берудің, табыстың
және өнімділіктің арасында тығыз байланыстың
бар екенін дәлелдеп отыр. Бұл ретте оқытудың
бастапқы кезеңіне инвестициялаудың зор
қайтарымы болатыны байқалады;
зерттеулер білім беруді дамытуға жұмсалған
инвестицияның маңызды жақтарын растайды.
Экономикалық пайдадан бөлек білім беру
басқа да әлеуметтік пайдаларды келтіреді,
әлеуметтік капиталдың – азаматтардың
көп үлесінің қатысуымен құралған, әлеуметтік
бірлігі мен интеграциясы жоғары, құқық
бұзушылық деңгейі төмен қоғамның қалыптасуына
ықпал етеді. Жастайынан білім алу әлеуметтік,
эмоционалдық және басқа да өмірге қажетті
дағдыларды қалыптастыруда маңызды рөлге
ие. Білім беру қызметінің барлық спектрларын
одан әрі дамытудың сенімді дәлелдері
осында. Қазақстанның білім беруді түбегейлі
жаңғыртуы: білім беруге салынатын инвестицияны
айтарлықтай және тұрақты ұлғайтуы, оның
сапасын жақсартуы қажет.
Сондықтан жаңа ұлттық пайымдау ұсынылады:
2020 жылға қарай Қазақстан – білімді мемлекет,
ақылмен құрылған экономика және біліктілігі
жоғары жұмыс күші. Білім берудің дамуы
еліміздің болашақ экономикалық, саяси
және әлеуметтік-мәдени өркендеуі сүйенетін
тұғырнамасы болуы тиіс.
Білім беру саласындағы Қазақстан Республикасының
мемлекеттік саясатын іске асырудың ұйымдастырушылық
негізі – қазақстандық білімді жаңғыртудың
жалғастырылуын қамтамасыз ететін Қазақстан
Республикасында білім беруді дамытудың
2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама)
болуы тиіс.
Бағдарлама білім беру саласындағы мемлекеттік
саясаттың ұйымдастырушылық негізі ретінде
білім беру мен тәрбиенің, басқару жүйесінің,
білім беру қызметі субъектілерінің құқықтық-ұйымдастырушылық
нысандарының және қаржы-экономикалық
тетіктерінің құрылымындағы, мазмұны
мен технологияларындағы өзгерістерді
қамтитын ресурстары мен мерзімі бойынша
бір-бірімен өзара байланыстағы іс-шаралар
кешені болып табылады.