Лизингтің негізгі түрлері

     Дт 1655 «Қаржылық лизингке алынған  негізгі құрал – жабдықтар»

     Кт 1655 «Қаржылық лизингке алынған  негізгі құрал – жабдықтар».   

     Қосалқы лизингке берілген лизинг  затының құнын есептеуге арналған  жеке дербес шот;

     ә) Есептелген амортизация сомасына:

     Дт 1695 «Қаржы лизингі бойынша  алынған негізгі құрал – жабдықтар  бойынша есептелген амортизация»

     Қосалқы лизингке берілген лизинг  затының амортизациясын есептеуге  арналған жеке дербес шот;

     Кт 1695 «Қаржы лизингі бойынша  алынған негізгі құрал – жабдықтар  бойынша есептелген амортизация».

     Клиент мерзімі ұзартылған сыйақы  және айып, өсімақы немесе тұрақсыздық  сомасы өтелмесе, келесі бухгалтерлік жазбалар жасалады:

     а) Айыппұл, өсімақы, тұрақсыздық сомасына:

     Дт 4900 «Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімақы)»

     Кт 1860 «Банк қызметі бойынша өзге  дебиторлар». Бір кезекте, кіріс 7130 «Шығынға шығарылған борыштар».

     ә) Мерзімі ұзартылған сыйақы  сомасына:

     Дт 4801 «Жал бойынша кірістер»

     Кт 1860/2 «Банк қызметі бойынша  өзге дебиторлар». Бір кезекте, кіріс 7130 «Шығынға шығарылған борыштар».

     Клиентпен мерзімі ұзартылған  сыйақы және айып, өсімақы немесе  тұрақсыздық сомасы өтелсе, келесі бухгалтерлік жазбалар жасалады:

     Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік  есепшоттары»

     Кт 4922 «Банктік емес қызметтен  өзге кірістер». Бір кезекте, шығын 7130 «Шығынға шығарылған борыштар».    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

. Лизингтік келісімшарт

 Лизингтік  келісімшарт. Лизинг – бұл ұйымдастырылуы  біршама күрделі операция.Көптеген мәмілелерде кемінде үш келісімшарт жасалады:

1) лизинг  беруші мен лизинг алушы арасында;

2) лизинг  беруші мен жабдықтаушы арасында;

3) лизинг  алушы мен банк арасында.

 Әдетте  мәмілеге келу алдында клиентті  толық талдаудан өткізеді.Лизингте  ең маңыздысы,бұл келісімшарт  соңында құрал-жабдыұтың белгілі  бір қалдық құнының қалуы.Ол  үшін құрал-жабдықтың қалдық құнының  сақтандыру жүйесі болуға тиіс. Лизингті алушы өзінің қаражаты есебінен лизинг затын әр түрлі тәуекел жағдайлардан (өрттен,ұрлықтан және т.б.) сақтандырады және лизинг берушіге сақтандыру полисінің куәландырылған көшірмесін береді.

 Іс  жүзінде кез келген лизингтік  келісімшарт мынадай элементтерді  қамтуға тиіс:

1.Объектісі.

2.Жабдықтау  мерзімі.

3.Лизингке  алу мерзімі.

4.Лизингке  берушінің меншіктік құқы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                           Қорытынды

 

Қорыта айтқанда, лизингтік компаниялардың қосымша қызметтер атқаруын дамытумеханизмі арқылы біз лизингтік қатынастарды жетілдіруге ешқандай ерекше жаңалық енгізген жоқпыз. Бірақ біз лизингті өмірлік қабілеттілігі неғұрлым жоғары қаржыландыру құралы ретінде қарастыруға мүмкіндік беретін ерекшеліктердің бірі ретінде лизингтік келісімді бекіту үшін лизингтік компаниядан басталу керектігін құптаймыз.Себебі,бұл жағдай лизингтік қызметтің осы сегментін дамытуға кедергі жасайтын негізгі мәселені шешуге көмектеседі.

 Әсіресе, шағын кәсіпорындар біліктілердің  жеткіліксіздіктерінен жобаның  инвестициялық мүмкіндіктерін тиімді  бағалай алмайды, бұл жағдай олар  үшін жоғары тәуекелділікті тудырады. Сондықтан да біз лизингтік  компания инвестициялық жобаларды  таңдау және бағалау процестеріне  неғұрлым белсенді түрде қатысу  қажет деп ойлаймыз. Яғни, олар  шағын кәсіпорындарының тәуекелділіктерінің  біраз бөлігін өздеріне алуы  немесемүмкіндіктері болған жағдайларда  басқаларға беруі қажет. Бұл жерде  біздің көзқарасымыз бойынша, тәуекелділікті  құрылғыны жеткізушіге берген  неғұрлым тиімді, себебі ол өз  құрылғыларының нарығымен неғұрлым  толық таныс және сонымен қатар, «тәуекелділікті,оны неғұрлым тиімді  басқаратын тұлғаларға беру керек»  деген қағиданы ескерсек, онда  жеткізушілер тәуекелділікті басқаруды  лизингтік келісімге қатысушы  басқа тұлғаларға қарағанда неғұрлым  тиімді атқара алады. Ал, осындай  қосымша қызметтерді лизингтік  компаниялардың өзіне алуы шағын  кәсіпорындар тұрғысынан лизингтік  қызметтерге деген сұранысты  жоғарылату арқылы орны жабылады.

 Бұл  схема белгілі бір түрдегі  шағын кәсіпорындарды қаржыландырудың  базалық моделі болып табылады. Сондықтан жоғарыда көрсетілген  схемаға оған әсер ететін әртүрлі  себептерге, факторларға байланысты  өзгерістер енгізуге болады. Мысалы, құрылғылар мен жеткізушілерді  таңдау кезеңінде келісімді қаржыландыруға  қатысатын банктер немесе тәуекелділіктердің  белгілі бір бөліктерін өздеріне  алатын сақтандыру компаниялары  сияқты басқа қатысушылар да  тартылуы мүмкін. Сонымен,лизингтің  көмегімен жасалатын қаржыландыру  схемасы нақты жағдайларға және  келісімге қатысушы тұлғаларға  тікелей байланыста болады.

 Лизингке  алушылардың келесі бір типі  орта және ірі кәсіпорындар  болып табылады. Осы екі топты  бір сегментке біріктіру себебіміз, олардың лизингтік қызметтерге  деген сұраныстарының ұқсастықтары  әсер етті. Айырмашылықтары тек  қана қаржыландыру мөлшерінде  болуы мүмкін. Нарықтың осы секторында  жұмыс істеу лизингтік компаниялардан  өте көп мөлшердегі қаржылық  ресурстарды және арнайы қаржылық  схемаларды құруға қабілеттіліктері  бар біліктіліктері жоғары мамандарды  талап етеді. Осысегменттерге лизингтік  қатынастарды орнатудың неғұрлым  перспективті механизмдерінің бірі  біздің ойымызша, лизингтік холдингті  дамыту болып табылады.

 Сонымен, лизингтік қызметтер нарығын  жоғарыда көрсеткендей белгілі  бір белгілері бойынша сегменттерге  бөліп қарастыру лизингтік қатынастар  механизмін жетілдіруге мүмкіндіктер  береді. Осы лизингтіе келісімдерді  қандай сегментте болсын, жүзеге  асыру кезінде міндетті түрде  тәуекелділіктерді ескеру қажет  деп ойлаймыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. "Бухгалтерлік  есеп туралы және қаржылық  есеп беру туралы". Қазақстан Республикасының Заңы. (26.06.2002 ж.).

2. "Бухгалтерлік  есеп туралы" Қазақстан Республикасы  Президентінің заң күші бар  Жарлығы. 26 желтоқсан 1995 жыл, № 2732.

3. "Бухгалтерлік  есептің стандарттары және әдістемелік  үсынымдары". 19996 ж.

4. "Салық  және бюджетке төленетін басқа  да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексі, 12 маусым 2001 ж. №209-11.

5. "Субъектінің  қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік  ессп бас шоттар жоспарын пайдалану  бойынша нүсқау". Қазақстан Республикасының  Бухгалтерлік есеп жөніндегі  комиссиясымсн 18 қараша 1996 ж. № 6 қаулымен  бекітілген.

6. "Методические  рекомендации о порядке выдачи  доверенности на получение ТМЗ  и отпуска их по доверенности" Бухгалтерлік есеп жөніндегі  комиссиясымен 18 қараша 1998 ж. № 46 бүйрығымен  бекітілген.

7. Абдиманапов  А.Н. "Учетная политика предприятия (рекомендацтия)". Бухгалтерлік есеп  және аудит. № 2, 1998.

8. "Аудит  предприятия". Москва, 1995. Издательство "Дело".

9. Міржақыпова. Банктегі бухгалтерлік есеп Алматы. 2003 ж.

10 Безруких "Бухгалтерский учет". М., "Бухгалтерский  учет", 1999.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

~ ~