Драматургія Кирмаш

                                         Змест.

Уводзіны.

 Глава І: ПРАДСТАЎЛЕННЕ.

    1.1Тэарэтычныя аспекты паняцця тэатралізаванае

 прадстаўленне .

 

    1.2 Паняцце “прадстаўленне”, яго адметныя рысы і выразныя сродкі.

 

    1.3 Аналіз навуковай і метадычнай літаратуры .

 

Глава ІІ: Тэатралізаванае  прадстаўленне

              “ Восеньскі Кірмаш – запрашае  Вас!”

 

    2.1 Сцэнарны план прадстаўлення .

 

    2.2  Кампазіцыйная   пабудова.

 

    2.3 Літаратурны сцэнарый прадстаўлення.

 

    Заключэнне.

 

     Спіс літаратуры.

 

 

 

 

 

 

 

Уводзіны

  Абгрунтаванне  выбару курсавой  работы:

      Ужо два стагоддзі гуманітарная навука звяртаецца да вывучэння традыцыйнай беларускай культуры. Назапашаны багаты вопыт навукова-тэарэтычнага асваення такой складанай з’явы, як развіццё сацыяльнай і мастацкай свядомасці народа, гісторыя духоўнага ўзыходжання чалавека ад самых пачаткаў цывілізацыі. Тым не менш увага да традыцыйнай беларускай культуры не змяняецца. Наадварот, яе праблематыка ўяўляе сабой прадмет павышанай цікавасці.

      Яшчэ задоўга да  таго, калі мастацкае слова было  зафіксавана ў помніках пісьменнасці, народ выяўляў свае настроі  і думы ў песнях, казках, легендах,

творах дэкаратаўна-прыкладной творчасці, паданнях, якія былі першымі праявамі яго мастацкай творчасці.

      Практычна ўсе  разнавіднасці народных свят  мелі і маюць тэатралізаваны  характар ці ўключаюць у сябе  элементы тэатральных дзеянняў. Гэта вызна-чаецца абрадава-відовішчнымі  формамі святочнай культуры.

      Кірмаш займае  значнае месца ў народнай культуры  беларусаў. Умоўна ўсе кірмашовыя дзеі можна падзяліць на некалькі жанравых дзей:

гандлёва-гульнёвыя дзеі, кірмашовы тэатр.

     Паказы кірмашовых  тэатраў давалі шырокія магчымасці  для праяў фанта-зіі, майстэрства,  імправізацыйнай творчасці ўдзельнікаў.  Таму і тэатралізава-ныя прадстаўленні   не даюць згубіць той вялікі  пласт культуры, які нам пакінулі  нашы продкі.    

 Актуальнасць і сацыяльная значнасць курсавой работы:

          Асабліваю актуальнасць для этнографаў, культуролагаў, фальклары-стаў  уяўляе такі раздзел беларускай традыцыйнай культуры, як народа –

абрадавы каляндар беларусаў. Гэта вялікі жыццядзейны пласт духоўнасці і практычнага  жыццёвага вопыта, створаны беларусамі на працягу тысячагод-дзяў  у працэсе ўзаемадзеяння чалавека з прыродай, у ходзе пазнання ім навакольнага свету.

Пачаўшы больш дасканала вывучаць культурную гісторыю сваёй роднай зямлі, я проста не мог застацца ў старане. Захацелася праявіць увагу і выказаць пашану дзеячам культуры Бярэзіншчыны. А яшчэ праявіць у жыхароў горада і раёна пачуццё народнасці, якая ніколі не знікала ў нашых продкаў і хацелася б верыць, што не знікне і ў нашчадкаў.

Тэатралізаванае прадстаўленне з’яўляецца найлепшым ходам у здзяйсненні сваёй мэты.

 

 

Абгрунтаванне выбару тэмы.

Яшчэ  задоўга да таго, калі мастацкае  слова было зафіксавана ў помніках пісьменнасці, народ выяўляў свае настроі і думы ў песнях, казках, легендах, творах дыкаратыўна-прыкладной творчасці, паданнях, якія былі першымі  праявамі яго мастацкай творчасці. Яны на працягу многіх гадоў і  стагоддзяў свайго бытавання перадаваліся, станавіліся выдатнымі творамі  мастацтва. У іх адлюстроўваліся ўсе найважнейшыя асаблівасці народнага жыцця.

3 8 да 9 раніцы скамарохі  на упрыгожаных падводах ездзяць па вуліцах горада i запрашаюць людзей на кірмаш.

 

У Беразіно, як нiдзе,

 бойка  торг ідзе.

Сабірайцеся на свята,

Хлопцы, дзеукі, мамы, таты.

 Вам  сакрэт паведамляю:

З усяго Бярэзінскага краю

З'ехаліся гаспадары i гандляры, Жyлiкi i махляры,

 Дзiвaкi i спевакі,

Плотнікі i бандары,

Уcялякiя  майстры 

Аж з  Бялыніцкай стараны.

Добрыя  людзі, спяшайцеся,

На пакроускі кірмаш збірайцеся. Хто смятанку, хто вяндлiнкy,

Хто каубаску, хто свінінку Прадаваць нясіце.

Сала  ой, як у цане,

Як ніколі i нiдзe.

Кішэню грошай нахапаеце,

Ды й  гаспадарку падтрымаеце.

А купіць можна усё:

I карову, i цялё,

I казу, i курыцу.

Ад парсючка да iндыка

Да жалезнага  цвіка.

Тут усё для  твайго густу:

I бульба, i капуста,

I вяндлінка, i каубаска,

Пасмакуй, кaлi ласка.

На кімрмаш спяшайся,

Грошай нaбipaйcя,

Знойдзеш  рэчы да патрэбы -

 

Настрой будзе - ленш не трэба. Не шкадуй, бяры хутчэй,

Заутра  будзе даражэй.

 

Ды не проста збірайся, Прыгажэй апранайся,

Kaлi хлопец  не жанаты Пpыглядзiш дзяучыну  у сваты, Калі дзеука малада

Пакажы  сябе спауна.

 Будуць  гумар i пацехі,

Гульні розныя, нayцexi,

Пecнi, казкі, карагоды –

Не утрымаеш свае ногі!

 

 

Месца правядзення кірмашу - центральная плошча г.Беразшо.

3 самага рання на центральную  плошчу райцэнтра з розных  гаспадарак раёна з'язджаюцца  машыны з садавінай, гароднінай, жыунасцю, прадуктамі, прамысловымі таварамі.

Працуюць гандлёвыя рады, святочна упрыгожаны гірляндамі з рознакаляровай паперы, галінкамі дрэу, шарамі, рушнікамі

Бярэзінскі райвыканкам аб'явіу конкурс на лепшае афармленне гандлёвай кропкі.

Непадалёку працуюць пляцоукі: " Гульнёвая", народных майстроу, фотабалаган, беспроигрышная латарэя.

Побач смажацца шашлыкі, каубаскі, бліны... Гучыць народная музыка.

Тэатралізаванае прадстауленне, гульнёвую праграму, забавы, пацехі арганізуюць Несцерка i Цярэшка, дзед Тамаш i бабка Еука, Мальвіна, скамарохі - удзельнікі народнага гульнёва - абрадавага гурта " Радзіна", фальклорных гуртоу "Валошкі" i " Лянок" Новінскага сельскага Дома культуры. Дзеючымі асобамі з'яуляюцца цыгыны, cвaxi, удзельнічаюць музыкі, фальклорныя гурты сельскіх дамоу культуры, прысутныя на кірмашы. На працягу дня яны падтрымліваюць настрой i рытм кірмашу.

• Рэчыцкі  фальклор прадстаўлены амаль усімі жанрамі: каляндарная і сямейна-абрадавая паэзія, казкі, паданні і легенды, прыказкі і прымаўкі, загадкі, замовы, народны тэатр у розных яго відах, сацыяльна-бытавая лірыка. І ўсё гэта будзе прадстаўлена на свяце народнай творчасці “Мой родны кут”

Вывучэнне культуры ў прасторы дае магчымасць выявіць яе  лакальна-варыятыўную  разнастайнасць, паказаць культурна-гістарычныя  ўзаемасувязі; прасачыць заканамернасці геаграфічнага размеркаванняя асобных  элементаў і больш значымых структур-комплексаў. У сувязі з тым, што Рэчыца вельмі багатая на народныя таленты гэта работа  – спроба аб’яднаць у адно цэлае маналіт рэчыцкіх талентаў.

 

Мэта: паказаць значнасць тэатралізаванага прадстаўлення на сучасным

           этапе, асвяціць традыцыі і абраднасць Бярэзінскага Кірмаша.

 

Задачы:

-  вызначыць тэарытычныя аспект тэатралізаванага прадстаўлення;

-  разгледзіць яго адметныя  рысы і выразныя сродкі;

- паспрыяць развіццю народнай творчасці рэгіёна;

 

Тэма:

      чалавечая ўзаемадапамога, як каштоўная рыса беларускага чалавека.

Ідэя: захаванне духоўнасці чалавека, напамін сучаснаму чалавеку пра

         ўзаемадапамогу.

Адрас правядзення:

Пры распрацоўцы  фальклорнага тэатралізаванага прадстаўлення «Талака » асноўнай ідэяй было паказаць і расказаць жыхарам Рэчыцкага раёна аб абрадах, звычаях, якія характэрны выключна для Рэчыцкага раёна. Таксама адной з тэм свята з’яўляецца праслаўленне прыгажосці роднага краю. А так як народнасць і любоў да Радзімы павінна жыць і выхоўвацца ў душы кожнага чалавека, то фальклорнае тэатралізаванае прадстаўленне «Талака »  праводзіцца для ўсіх узростаў насельніцтва: ад самых малодшых жыхароў да старажылаў.

 

Жанр:

Фальклорнае прадстаўленне.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.Тэарэтычныя аспекты паняцця  тэатралізаванае  прадстаўленне.

Разглядаючы ўзнікненне і развіццё тэатралізаваных  прадстаўленняў у рамках вялікіх гістарычных эпох, нельга не ўбачыць, перш за ўсё, той сацыяльна-маральнай функцыі, якую выконваюць масавыя святы і тэатралізаваныя паказы.

Паняцце тэатралізаванае  прадстаўленне даволі шырокае, але  і досыць пэўнае. Калі кажуць пра  тэатралізацыі, то заўсёды маюць  на ўвазе з"ява, якое належыць галіне мастацтва, звязанае з вобразным  рашэннем .

Маюць на ўвазе  зварот да эмацыянальнай сферы чалавечага ўспрымання, так як эмоцыі - важнейшы прынцып, найважнейшая якасць менавіта мастацкай творчасці. У сувязі з недастатковай колькасцю навуковых і тэарэтычных распрацовак у гэтай галіне са словам тэатралізацыі звяртаюцца занадта вольна.

         Можна сустрэць выразы тыпу: "тэатралізаваны навык", "тэатралізаванае мысленне", "тэатралізаваныя паводзіны". У дадзеным выпадку паняцце тэатралізацыі цалкам адрываецца ад сферы мастацтва, а гэта ў корані няправільна.

Тэатралізацыі прадпалагае магчымасць паднесеныя ў мастацкай форме і менавіта тэатральнымі сродкамі той ці іншай  ідэі.  А ў прымяненні да паданнях тыпу перадвыбарчай агітацыі, тэматычных канцэртаў, масавых свят слова тэатралізацыі  можа азначаць толькі арганічнае спалучэнне нетэатральнай, жыццёвага, непасрэдна звязанага з вытворчай практыкай  і побытам людзей матэрыялу і  матэрыялу мастацкага, вобразнага; то спалучэнне, гэты сплаў дакументальнага  і мастацкага ствараецца з мэтай  пэўнага ўздзеяння на публіку. Інакш  кажучы, "пачатак мастацка-вобразнае  зліваецца тут разам з пачаткам утылітарным (дыдактычныя, агітацыйнымі, прапагандысцкім) і яму падпарадкоўваецца" (Коган М. Марфалогія мастацтва. Л., 1972, с.202). Думаецца, што і сцэнарную  драматургію падобных імпрэзаў на сучасным этапе мэтазгодна называць шырокім  і досыць дакладным у мастацтвазнаўчай плане тэрмінам драматургіі тэатралізаваных  прадстаўленняў. (Чечетин А. І. Асновы драмтургіі тэатралізаваных прадстаўленняў: Гісторыя і тэорыя. Падручнік для студэнтаў ін-тав культуры. - Мінск: Навука і тэхніка, 1981.)

Галоўнай  спецыфічнай рысай драматургіі  тэатралізаваных прадстаўленняў з"яўляецца праява драматычнага канфлікту праз кампазіцыю шляхам мантажу.. Задача сцэнарыста складаецца ў тым, каб стварыць аснову адзінай, цэльнай і арыгінальнага  мастацкага публіцыстычнага твора шляхам злучэння дакументальных матэрыялаў, публіцыстычных выступленняў, цырымоній, ўчынкі з паэтычнымі творамі, музыкай, песнямі, з пластычнымі фрагментамі з спектакляў і кінафільмаў. Мантаж служыць падпарадкаванню ўсяго гэтага матэрыялу агульнай задуме, адзінай ідэі. Наспела неабходнасць вылучыць тэатралізаваныя прадстаўленні ў асобны род мастацтва, які мае спецыфіку як у плане суадносін функцый і задач, так і ў мастацкай вобразнасці. І ў гэтым сэнсе тэатралізаванае прадстаўленне - паняцце найбольш дакладнае. Гэты старадаўні і заўсёды новы, дзякуючы цеснай сувязі з жыццём, род мастацтва з аднаго боку, яно азначае тэатр у самым шырокім сэнсе гэтага слова, і ў аснове сваёй адпавядае паняццю роду. З іншага боку, эвалюцыя тэатралізаваных прадстаўленняў сведчыць і аб вызначаным, рэальна існуючым руху ў бок відавах і жанравых падраздзяленняў. Але, як ужо было сказана, характарызуецца і разнастайнымі асаблівымі рысамі "(Чечетин А. І. Асновы драмтургіі тэатралізаваных прадстаўленняў:. Учебник для студентов ин-тов культуры. – М.: Просвещение, 1981. – 192 с.) (Узаемаўплыў гэтых двух блізкіх сфер тэатральнай дзейнасці - адна з найважнейшых праблем, якія ўзніклі на стыку эстэтыкі і мастацтвазнаўства. У гэтым плане імкненне рэжысёраў прафесійнага тэатра да "разбурэння" межаў паміж акцёрамі і гледачом, і стварэнню не толькі эстэтычных, але і маральна-этычных кантактаў - факт знамянальны.). Практычна ўсе разнавіднасці народных свят мелі і маюць тэатралізаваны характар ці  ўключаюць у сябе элементы тэатральных дзеянняў. Гэта вызначаецца абрадава-відовішчнымі формамі святочнай культуры.

У святах знаходзілі адлюстраванне як рэчавыя, так і  духоўныя вынікі жыццядзейнасці чалавека. У іх своеасабліва пэўны ўзровень грамадскай свядомасці, светапогляду людзей, праяўляліся рысы маралі, эстэтычныя густы. Іншымі словамі, любое свята як сацыяльна-мастацкая з"ява - неабходны элемент жыцця чалавека, адно з праяў яго грамадскага быцця.

Рэжысер адбірае элементы рэчаіснасці для таго, каб стварыць з іх новую рэчаіснасць, якая належыць толькі яму аднаму. Таму асноўны прыём тэатралізаванага прадстаўлення - пабудова цэласнай карціны з асобных кавалкаў, элементаў; прыём, пры якім можна адкідаць усё лішняе, пакідаючы толькі самае істотнае і значнае. Менавіта ў кампаноўцы, у складанні, у мантажы асобных нумароў, дакументаў, публіцыстычных матэрыялаў, музыкі, пластыкі найбольш наглядна праяўляецца майстэрства сцэнарыста

У сцэнарыі тэатралізаванага прадстаўлення можна адкідаць усё прамежкавае, усё нязначнае з непазбежнай рэальнасці і пакідаць толькі яркія, ударныя, вузлавыя пункты. На гэтай магчымасці і будуецца сутнасць ўражлівай сілы мантажу як асноўнага прыёму пры стварэнні сцэнарыяў тэатралізаваных прадстаўленняў. Да найбольш распаўсюджаным прыёмам мастацкага мантажу ставіцца кантрастнасць. Кантрастнасць як прыём мантажу заснаваная на збліжэнні процілеглых, кантрастуе па сэнсе элементаў мастацкага твора.

У сцэнарыі тэатралізаванага прадстаўлення можна супастаўляць па кантрасце не толькі асобныя нумары, але і асобныя эпізоды, часткі нумароў. Мантаж па кантрасце - адзін з самых моцных і найбольш распаўсюджаных прыёмаў сапраўды канфліктнага адлюстравання супярэчлівай рэчаіснасці ў тэатралізаваным прадстаўленні.

У сучасных тэатралізаваных прадстаўленнях дзеянне  часта адбываецца адначасова на сцэнічнай  пляцоўцы і на экране, або на некалькіх  экранах адразу, або ў розных частках  сцэны  глядзельнай залы і г.д. У структуры тэатралізаваных  масавых свят гэты прыём з"яўляецца адным з важнейшых.

Прадстаўленне ўяўляе сабой складанае злучэнне відаў мастацтваў - цырка, эстрады, тэатра і г.д. У структуры прадстўлення ёсць свабодная падача матэрыялу - раскаваным мантажу часу і дзеяння, чаргаванне нумароў і эпізодаў. У прадстаўленні любая дэталь павінна служыць не толькі раскрыцці зместу, але і стаць паэтычнай метафарай. Паэтычная раскаванасць, узятая як творчы прынцып рэжэсуры пры ўвасабленні відовішчнага дзейства, стварае своеасаблівую сцэнічную мову, дзе прэваліруе не лагічныя высновы, а, эмацыянальная пачуццёвая прырода творчасці.

Прадстаўленне, ўяўляючы сабой злучэнне разнажанравых нумароў, грунтуючыся на гратэску як сродку вобразнай выразнасці, нараджае своеасаблівую сцэнічную мову, якая валодае якаснымі характарыстыкамі, неабходнымі для поўнага раскрыцця ідэйнай задумы: