Олжас Сүлейменовтың «Аз и Я» кітабындағы «шумернаме» бөлімі

4.Шумер сөзіне тән құрылым:  «префикс түбір», ал түркі сөзі  басқаша құрылады : түбір жұрнақ: нікі дінгір – тәңірінің меншігіндегі нәрсе (шумер), тенгір нікі – тәңірінің меншігіндегі(түркіше)

                      Буынды қайта құру заңы

1. Дауысты-дауыссыз –жабық буын, дауыссыз –дауысты – ашық буын
2. Түркі тілдерінде буынның жабық болуы басым. Шумер тілі буынның ашық тұрғанына машық.

                    Бір буынды сөз

   Жабық буынды ашық буынға айналдыру нәтижесі:

1. Дауысты дыбыс алдына ілгері дауыссыз дыбыс пайда болады. Жабық буын ашыққа айналады. Жасанды дыбыстың пайда болуына құрылым емес, фонетикалық құбылыс себеп.
2. Одан әрі Ашық буын жабық буынға қайта оралуға тырысады да, негізгі дауыссыз дыбыс түсіп қалады.

Түркінің  «уд»  - өгіз сөзін шумерлер қабылдап алады да, оны «гуд» - өгіз деп өзгертеді.

                                                Қос буынды сөз

1. ГСГС формуласы СГСГС формуласына айналады: ештук-гештук-құлақ
2. ГСГС формуласы СГС формуласына айналады: адам-дам-жұбай
3. СГСГС формуласы СГСГ формуласына айналады:діріг –дірі- көп.

    Қорытынды

      Түркі мәдениеті дамуының екі шыңының , яғни бағзы түрік – Шумер  мен көне түркі Сібір арасында бірнеше мыңжылдық құрдым жатыр. Тарих ғылымында көшпенділердің мәдени мешеулігі жайында сөз көп екені  мәлім. Тайыз деректемелер шағын кестеге ғана іліккен еді. Айыз тарихшы-ғалымдар осы кестені көре отырып, түркілердің өткен тағдырының біртегіс, бұдырсыз, жайпақ деп жорыған. Демек, европалық тарихшының көзіне де солай көрінгені хақ. Алайда бертін келе өз тарихымызға қызығушылық пен құндылықтарды дәріптей білу арқасында қолға алынып келе жатқанын да айта кеткеніміз жөн.

     «Бағзы бір  замандарда өткен-кеткеннің бәрі  түкке тұрмайтын жұғымсыз дүние  болып қалып қоймай, қайта оралады,  бойымызға ғажайып түрде терең  сіңеді. Өткеннің мәні осында»  дейді Р.М.Рильке.