Размежаванне палiтычных сiл на беларусi пасля кастрычнiцкай рэвалюцыi 1917

 Рашаючы ўдар па  часцях польскага корпуса савецкія  войскі і партызаны нанеслі  пад Рагачовам і Жлобінам. Каля  станцыі Жлобін упарты бой,  аж да рукапашных стычак, працягваўся  6, а гарматны агонь — 30 гадзін. Атрымаўшы перамогу ў гэтым  баі, чырвонаармейскія атрады  ўвайшлі ў Жлобін, а ў ноч  на 31 студзеня 1918 г. — у Рагачоў.  У гэтых баях была поўнасцю  разгромлена 1-ая польская дывізія.  Польскія салдаты кідалі зброю, здаваліся ў палон.

 Пачаліся павальныя  ўцёкі легіяыераў з часцей  польскага корпуса. Многія яго  салдаты ўступалі ў рады рэвалюцыйных  войск. 

 Распад войск Доўбар-Мусніцкага стаў неабарачальным. Чырвонагвардзейскія атрады і партызаны паўсюдна раззбройвалі легіянераў. Некалькі эскадронаў кавалерыі і пяхотных часцей былі акружаны і здаліся ў палон пад Бабруйскам. Такім чынам, першы пасля кастрычніка 1917 г. пажар вайны ў Беларусі быў патушаны. На ўсёй тэрыторыі, часова акупаванай корпусам, была адноўлена савецкая ўлада.

 Контррэвалюцыйнае выступленне  польскага корпуса стварыла сур'ёзную  небяспеку для савецкай улады.  Мяцеж пачаўся ў той момант, калі асноўныя сілы Савецкай  дзяржавы вялі баі на Доне з войскамі А.Каледзіна і Цэнтральнай радай на Украіне. СНК РСФСР даў указанне камандаванню Заходнім фронтам падавіць мяцеж. Генерал Ю.Доўбар-Мусніцкі быў аб'яўлены ворагам рэвалюцыі. У ноч на 31 студзеня 1918 г. была разбіта 1-я польская дывізія і вызвалены Рагачоў. У пачатку лютага савецкія войскі перайшлі ў настушіенне ў раёне Жлобіна. Не вытрымаўшы націску, польская дывізія пачала адступаць на Бабруйск да цэнтра контррэвалюцыйнага мяцяжу, дзе была акружана і разбіта.

 Мяцеж корпуса Доўбар-Мусніцкага нельга лічыць у поўным сэнсе грамадзянскай вайной. 3 аднаго боку, гэта было ўзброенае выступленне супраць савецкай улады, а з другога — гэта акцыя прадугледжвала далучэнне Беларусі да Польшчы.

 Вывад: Ваенныя дзеянні  супраць савецкай улады ужо  былі спазнелымі. Яна успела усталявацца,  сгуртавацца і прыхіліла да сябе асноўную частку народа. Але заставаліся і людзі, якія ўсё ж не маглі змірыцца з новым укладам. Магчыма надзея, што людзі неяк падтрымаюць гэтую ідэю, і рушыла генерала Ю. Доўбар-Мусніцкага на мяцеж.

 Заключэнне 

 Адносіны беларускіх  нацыянальных арганіцый да Кастрычніцкай  рэвалюцыі былі рознымі. Адны  падтрымлівалі рэвалюцыю, другія  выступалі супраць Кастрычніка.  Розныя пазіцыі беларускага нацыянальнага  руху былі абумоўлены яго сацыянальнай  неаднароднасцю, вострымі супярэчнасцямі  паміж рознымі сацыяльнымі пластамі  гэтага руху.

 Кіраўнікі беларускага  нацыянальнага руху лічылі нацыянальнае  пытанне галоўным у сваей палітыцы. Аднак на той час ні адна з беларускіх нацыянальных партый не магла стаць значнай сілай грамадска-палітычнага жыцця і аказаць уплыў на развіцце нацыянальнага руху. Для вызначэння ўлады быў праведзены І Усебеларкскі з’езд. На з’ездзе вызначыліся розныя палітычныя кірункі і падыходы да дзяржаўнасці Беларусі. На парадак дня кангрэса былі вынесены наступныя пытанні: сучаснае палітычнае становішча і лес Беларусі; унутранае становішча Беларусі; аўтаномія Беларусі і федэратыўны лад Расійскай Рэспублікі, правы і свабоды беларускага народа і нацыянальных меньшасцей краю. Кангрэс прызнаў цэнтральную ўладу ў Расіі, але не прызнаў мясцовую ўладу ў Беларусі. У сувязі з гэтым у ноч з 17 на 18 снежня з’езд быў распушчаны, а прэзідыум арыштованы. 18 снежня члены Рады кангрэса нелегальна сабраліся і прынялі рашэнне прызнаць Раду з’езда выканаўчым органам з’езда, найвышэйшай установай краю, лічыць І Усебеларускі з’езд разогнаным сілаю, усе існаваўшыя беларускія арганізацыі лічыць распушчанымрі, апрача Цэнтральнай вайсковай рады.

 У выніку Кастрычніцкай рэвалюцыі савецкая ўлада пры дапамозе рэвалюцыйных салдат Заходняга фронту была ўстаноўлена на неакупіраванай немцамі частцы Беларусі. Бальшавікі дзякуючы жорсткай дысцыпліне, глыбокай веры ў свае ідэалы, а таксама папулісцкім лозунгам, якія былі блізкімі салдатам, рабочым, бяднейшым сялянам, змаглі павесці іх за сабой. Аднак устанаўленне савецкай улады не ўсюды праходзіла мірна. Корпус Ю. Доўбар-Мусніцкага выступаў супраць савецкай улады. Контррэвалюцыйнае выступленне стварыла сур’езную небяспеку. Аднак корпус Ю. Доўбар-Мусніцкага быў разбіты.

 Літаратура 

1. Пратакол Усебеларускага  з’езда (Вытрымка). 1917 г.; Постановление  Совета I Всебелорусского с’езда. 1917 г. // История Беларуси в документах и материалах.–Мн., 2000. С.299, 300.

2. Гісторыя Беларусі: У  2 ч. Ч.2.–Мн., 2000. С.29–45.

3. Гісторыя Беларускай  ССР: У 5 т.–Мн., 1973. Т.3. С.13–87.

4. Октябрь 1917 и судьбы  политической оппозиции: В 3 ч. / Под ред. Э.М. Энтина.–Гомель, 1993. С.7–65, 91–193.

5. Сташкевич Н.С. Приговор  революции: крушение антисоветского  движения в Белоруссии (1917–1925).–Мн., 1985. С.127–136.

6. Энцыклапедыя гісторыі  Беларусі: У 6 т. Т.1–6.–Мн., 1991–2001.