Героi Мiнскага антыфашыцкага падполля

Нарадзіўся ў 1910 г. у г. Батумі Аджарская  АССР. З рабочых. Габрэй. Член КПСС з 1938 г. У Чырвонай Арміі ў 1936-37 г. З 1938 г. на гаспадарчай рабоце ў Калініне, Горкім, Беластоку. З першых дзён акупацыі Мінска ўключыўся ў барацьбу супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. І. П. Казінец (падпольныя мянушкі Славка, Пераможа) у лістападзе 1941 - сакавіку 1942 быў сакратаром Мінскага падпольнага гаркама КПБ (б), які арганізаваў і ўзначаліў сетку падпольных, партыйных і камсамольскіх груп, кіраваў адпраўкай партызанам зброі, боепрыпасаў, медыкаментаў , папаўненнем асабістага складу. 1942/03/27 г. І. П. Казінец арыштаваны гітлераўцамі і пасля жорсткіх катаванняў павешаны 1942/05/07 г. Яго імем названа вуліца ў Мінску, на доме, дзе ён жыў, мемарыяльная дошка. [3, с. 183]

Кедышкі Мікалай  АляксандравічГерой Савецкага Саюза (1965/05/08 г.)

Нарадзіўся 1923/08/13 г. у Мінску. З служачых. Беларус. Член ВЛКСМ. Увосень 1941 з групай камсамольцаў стварыў у Мінску падпольную камсамольскую арганізацыю, якая з красавіка 1943 г. называлася «Андрюша», і кіраваў ёю. Падтрымліваў сувязь з партызанамі. У лютым 1943 г. усталяваў сувязь з Мінскім падпольным гаркама ЛКСМБ і ўвайшоў у яго склад. Кіраваў правядзеннем дыверсій на хлебазаводзе «Аўтамат», гарадской электрастанцыі, чыгуначным вузле і інш Загінуў 1943/11/07 г. у перастрэлцы з нямецка-фашысцкімі акупантамі. У Мінску імем героя названа вуліца, на доме (Магілёўская вул., 68), дзе размяшчаўся штаб арганізацыі «Андрюша», мемарыяльная дошка. [3, с. 198]

Клум Яўген УладзіміравічГерой Савецкага Саюза (1965/05/08 г.)

Прафесар (1938 г.). Нарадзіўся 16.12. 1876 ​​г. у Маскве. З сям'і адваката. Руская. Скончыў Маскоўскі універсітэт (1902 г.). З 1905 лекар у Рэчыцкім павеце Мінскай вуснаў. Падчас 1-й сусветнай і Грамадзянскай войнаў лекар на Заходнім фронце, з 1921 г. працаваў у медыцынскіх установах Мінска. У Айчынную вайну Е. В. Клум (падпольны псеўданім Самарын) у Мінску дапамагаў Клімук п. параненым падпольшчыкам, перадаваў партызанам медыкаменты і хірургічныя інструменты. У кастрычніку 1943 г. арыштаваны і 1944/02/11 г. разам з жонкай Г. Н. Клумава закатаваны гітлераўцамі ў душагубцы. У Мінску яго імем названы вуліца, завулак і 3-я клінічная бальніца, на будынку бальніцы мемарыяльная дошка. [3, с. 205]

Мазанік Алена Рыгораўна (1914-1996)Герой Савецкага Саюза (1943/10/29 г.)

Нарадзілася 1914/04/04 г. у вёсцы Поддехтярня  Пухавіцкага раёна Мінскай вобласці. З сялян. Беларуска. Член КПСС з 1946 г. Скончыла Рэспубліканскую партыйную школу пры ЦК КП (б) Б (1948 г.), Мінскі педінстытут ім. М. Горкага (1952г.). У гады Вялікай Айчыннай вайны удзельніца Мінскага камуністычнага падполля. Па заданні камандавання партызанскага атрада «Дзімы» прывяла ў выкананне прысуд беларускага народа: у ноч на 1943/09/22 г. выбухам ўсталяванай ёю міны быў знішчаны кат беларускага народа генеральны камісар В. Кубе. З кастрычніка 1943 ў партызанах, затым у Маскве. У 1948-49г. працавала ў Міністэрстве дзяржкантролю БССР, у 1952-60 г. - намеснік дырэктара Фундаментальнай бібліятэкі АН БССР ім. Я. Коласа. Жыве ў Мінску. [3, с. 281-282]

Амельянюк Уладзімір СцяпанавічГерой Савецкага Саюза (1965/05/08 г.)

 Нарадзіўся ў 1917 г. у г.  Дно Пскоўскай вобласці. З служачых. Беларус. Кандыдат у члены КПСС. Вучыўся ў Камуністычным інстытуце журналістыкі ім. Кірава ў Мінску. У час вайны адзін з кіраўнікоў Мінскага камуністычнага падполля, з жніўня 1941 года ў складзе Камароўскай партыйнай падпольнай групы. Размножваецца і распаўсюджваў зводкі Саўінфармбюро, пісаў ўлёткі, падтрымліваў сувязь з партызанскімі атрадамі Мінскай вобл. і Дзяржынскім антыфашысцкім камітэтам. З мая 1942 г. член Мінскага падпольнага гор. камітэта КП (б) Б, заг. аддзела агітацыі і прапаганды, Рэдактар ​​падпольных выданняў. Адрэдагаваў 1-ы нумар падпольнай газеты «Звязда» [орган Мінскага падпольнага гаркама КП (б) Б], напісаў для яго перадавы артыкул. Удзельнічаў у вызваленні ваеннапалонных з лагераў смерці, у стварэнні падпольнай друкарні. Загінуў 1942/05/26 г., выконваючы баявое заданне. Яго імем названа вуліца ў Мінску. [3, с. 343]

Ліст члена падпольнага гарадскога камітэта партыі горада Мінска Уладзіміра Амельянюка паплечнікам па барацьбе. Сярэдзіна мая 1943 г.

Мы ведаем, што блізкі дзень нашага вызвалення ад нямецка-фашысцкага прыгнёту. Мы ніколі не забудзем і не даруем фашыстам пакут і крыві  савецкіх людзей.Мы ніколі не забудзем ні камісара 405-га партызанскага атрада Сашу Макаранка, ні сябра Мінскага гаркама КП (б) Б Васю Жудро, ні сотняў іншых, можа быць нікому не вядомых людзей, шчыра якія загінулі за вызваленне сваёй Радзімы ...Беларускі народ ніколі не скорыцца фашысцкім канібалаў. Праз буры нягод і пакут, праз страшныя дні фашысцкага гаспадаранне пройдзем мы да лепшай будучыні. І тады зноў адродзяцца на беларускай зямлі выдатныя горада, запрацуюць фабрыкі і заводы, заквітнеюць калгасныя сады, песні пальюцца над палямі і рэкамі нашай краіны.Так было і так будзе. [2, с. 227-228]

Осіпава Марыя Барысаўна (1909-1999)Герой Савецкага Саюза (1943/10/27 г.)

 Нарадзілася 1909/01/09 г. у вёсцы  Серковица Талачынскага раёна Віцебскай вобл. З рабочых. Беларуска. Член КПСС з 1928 г. Скончыла Вышэйшую сельскагаспадарчую партыйную школу ім. Леніна ў Мінску (1935 г.), Мінскі юрыдычны інстытут (1940 г.). Сакавіка 1926 на савецкай і партыйнай рабоце. У час вайны адна з кіраўнікоў камуністычнага падполля ў Мінску. У ліпені 1941 арганізавала з выкладчыкаў і студэнтаў юрыдычнага інстытута адну з першых падпольных груп у Мінску. Была сувязной партызанскіх атрадаў «Дзіма», Градова і партызанскай брыгады «Дзядзькі Колі». Арганізатар Падрыхтоўкі знішчэння ката беларускага народа В. Кубэ. У 1945-59 г. М. Б. Осіпава на савецкай Працы. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР 2-5-га скліканняў. Жыве ў Мінску, ганаровы грамадзянін горада. [3, с. 347]

Траян Надзея ВіктараўнаГерой Савецкага Саюза (1943/10/29 г.)

 Нарадзілася 1921/10/24 г. у г.  Верхнядзвінск Віцебскай вобл. З рабочых. Беларуска. Член КПСС з 1946 г. Скончыла 1-й Маскоўскі медыцынскі інстытут (1947 г.). У час вайны на падпольнай працы ў Смалявічах Мінскай вобл. З яе ўдзелам тут была створана падпольная камсамольская арганізацыя, якая перапраўляла людзей у партызаны, збірала разведданыя аб суперніку, аказвала дапамогу сем'ям партызан. З ліпеня 1942 Н. В. Траян разведчыца партызанскай брыгады «Дзядзькі Колі» Мінскай вобл. Ўдзельнічала ў падрыхтоўцы знішчэння ката беларускага народа генеральнага камісара Беларусі В. Кубэ. Пасля вайны жыве ў Маскве. Кандыдат медыцынскіх навук (1962г.). Член Прэзідыума Савецкага камітэта ветэранаў вайны, старшыня выканкама Саюза таварыстваў Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца СССР. [3, с. 455]

Заключэнне

Заклік ЦК ВК (б) і Савецкага ўрада  да разгортвання ўсенароднай партызанскай вайны ў тыле ворага знайшоў гарачы водгук сярод працоўных Беларусі. Непасрэдным арганізатарам партызанскага руху беларускага народа была Камуністычная партыя Беларусі. На акупіраванай тэрыторыі БССР дзейнічала сетка падпольных абласных, гарадскіх, раённых камітэтаў партыі, першасных партыйных арганізацый у партызанскіх атрадах.

У мінскім падполлі змагаліся 9 тысяч чалавек. У 1942 адбыліся два правалу, калі гітлераўцы арыштавалі сотні падпольшчыкаў, уключаючы некалькіх кіраўнікоў гарадскога падполля. Тым не менш антыфашысцкая барацьба працягвалася. Выдаваліся газета "Звязда", улёткі. Падтрымлівалася цесная сувязь з падпольшчыкамі іншых населеных пунктаў. У агульнай складанасці было праведзена больш за 1500 дыверсій, перапраўлена да партызанаў не менш за 2200 ваеннапалонных і некалькі тысяч чалавек грамадзянскага насельніцтва.

Партызаны і падпольшчыкі кантралявалі больш за палову акупаванай тэрыторыі  рэспублікі. У Мінску яны дапамаглі выратаваць ад разбурэння шматлікія важныя аб'екты, замінаваныя ворагам.

У ходзе Беларускай наступальнай аперацыі 1944 звыш тысячы партызанскіх атрадаў  актыўна дапамагалі савецкім войскам  вызваляць гарады і вёскі.

3 ліпеня, пасля жорсткіх баёў, войскамі 3-га, 2-га і 1-га Беларускіх франтоў  пры ўдзеле партызан Мiнск быў вызвалены.

Цяпер Мінск, адроджаны з руін і попелу, з'яўляецца адным з буйных сучасных індустрыяльных і культурных цэнтраў краіны.

Бяспрыкладны ратны подзвіг  воінаў і партызан, якія вызвалілі Беларусь ад фашысцкіх захопнікаў, навечна застанецца ў памяці народнай.

Літаратура:

1.Новікаў І. Г., Мінск - горад-герой. - М.: Воениздат, 1986. - 157 с.

2.Кажуць загінуўшыя героі: Перадсмяротныя лісты соваў. Змагароў супраць нямецка-фашыст. Захопнікаў (1941-1945 гг.) / Уклад.: В. А. Кандрацьеў, З. Н. палітай. - 9-е выд., Доп. - М.: Политиздат, 1990. - 461 с.

3.Навечна ў сэрцы народным. Гл. рэд. П. У. Броўка. Мн., Галоўная рэдакцыя Беларускай Савецкай Энцыклапедыі, 1977, 520 с.

4.www.minck.ru