Героi Мiнскага антыфашыцкага падполля

У пачатку верасня гарадскі партыйны камітэт вырашыў вывесці з  ладу ЦЭЦ і водазабеспячэнне станцыі  Мінск, спаліць парашутную фабрыку  і забіць гаўляйтэра Беларусі Вільгельма Кубе. З брыгады дзядзькі Колі Іван Кабушкии ўжо прынёс тэрмітныя шашкі і выбухоўку для гэтай мэты, але пачаліся арышты. [1, с. 87]

Разведвальнай дзейнасцю кіраваў  член МГПК Д. А. Караткевіч; члены разведвальных груп А. П. Гук, А. Н. Мыцько, Г. П. Сапун пранікалі на варожыя ваенныя аб'екты, збіралі і перадавалі партызанам звесткі пра сілы гарнізона, размяшчэнні ваенных аб'ектаў, руху варожых эшалонаў. Дыверсійна-падрыўной дзейнасцю кіраваў член МГПК К. І. Хмялеўскі. На радыёзаводзе, хлебазаводзе «Аўтамат», гарбарным заводзе, абутковай і тытунёвай фабрыках падпольшчыкі выводзілі з ладу абсталяванне, інструменты, псавалі гатовую прадукцыю і сыравіну. На лесапільным заводзе група В. Я. Філімонава спаліла 9 матораў, 40 раз выводзіла з ладу пілараму. Падпольшчыкі некалькі разоў падпальвалі абутковую і лямцавую фабрыкі, на арт. Мінск у пакгаўз спалілі 55 тыс. камплектаў абмундзіравання. [4]

Самым хітрым і каварным апынуўся агент абвера Барыс Рудзянко. Ратуючы сваю шкуру, ён вёў двайную гульню, прабраўся ў склад Кастрычніцкага райкама партыі, выявіў шэраг членаў гаркама. Мабыць, не аднаго яго абверовцы ўкаранілі ў падполле. Подлую ролю адыграў і Анатоль Філіпенак, шмат што ведаў пра невядомых падпольшчыкаў. Словам, гітлераўцам удалося выявіць і ўвесь склад падпольнага гаркама, і падпольныя райкамы, і метады іх працы. У канцы верасня 1942 ўсё кіраўніцтва было арыштавана. Толькі некаторай часткі актывістаў ўдалося схавацца. [1, с. 88]

Былі арыштаваныя члены МГПК Д. А. Караткевіч, В. К. Нікіфараў, К. І. Хмялеўскі, сакратары падпольных райкамаў Н. Е. Герасіменка (з сям'ёй), І. І. Матусевіч, Н. К. Каржанеўскі, Н. А . Шугаеў, актыўныя падпольшчыкі А. Ф. Арнт, Е. М. Баранаў, І. Л. Беланоўскаму, С. А. разважлівасць, М. П. Воранаў (бацька), М. М. Воранаў (сын), С. У . Грын-вальд-Муха, А. П. Гук, А. Н. Дементьев, Н. І. Зехов, І. І. Иващенок, Н. М. Качан (з сям'ёй), І. X. Казлоў, Л. Е. Адзінцоў, І. Ф. Падабед, В. Ф. Рубец, Г. П. Сапун, Г, Г. Фалевіч, П. Н. Хмялеўскі, П. К. Хадасевіч (з сям'ёй), П. М. Цвяткоў і яго жонка Н. Т. Цвяткова, А. Ф. Шырко і інш Большасць з іх закатаваныя, расстраляныя, павешаныя, загінулі ў канцлагерах, у душагубках. Аднак тыя, хто застаўся на волі - X. М. Аляксандравіч, Е. В. Афнагель, В. П. Барсук, А. А. Езубчик, І. К. Кабушкін, В. С. Казачонак, П. К. Калейников, М. Б. Осіпава, А. К. Янулис і інш, якія не спынілі барацьбы. Яны распаўсюджвалі падпольную літаратуру, знішчалі гітлераўцаў, здзяйснялі дыверсіі на чыгуначным вузле і прадпрыемствах. [4]

Так трагічна завяршыўся гэты перыяд дзейнасці мінскага камуністычнага падполля. Ахвяр было шмат. З арыштаваных адзінкам наканавана было, прайшоўшы лагера смерці Асвенцым, Трасцянец і іншыя, дажыць да светлай перамогі і данесці да сучаснікаў праўду пра гераічны паводзінах іх таварышаў у засценках СД. Але і тое, што дайшло да нас - успаміны засталіся ў жывых вязняў канцлагераў, запіскі і лісты з турмы, сведчыць пра веліч чалавечага духу, аб ідэйнай перакананасці і бяспрыкладнай мужнасці удзельнікаў менскага камуністычнага падполля.

Абсалютная большасць падпольшчыкаў  вынесла з гонарам самыя цяжкія выпрабаванні ў СД. Зламаны былі толькі адзінкі.

Нягледзячы настрату кіраўнікоў і  значнай часткі актыву, падполле захавалася. Яно было плоць ад плоці, кроў ад крыві народнае, таму і не магло знікнуць. Яно працягвала змагацца, змяніўшы форму арганізацыі з улікам новых умоў. [1, с. 90-96]

3.Трэці этап (кас 1942 - кастрычнік 1943 г.)

Пачаўся новы этап гераічнага мінскага камуністычнага падполля (кастрычнік 1942 года - кастрычнік 1943 г.). Галоўнай адметнай асаблівасцю яго было дэцэнтралізаванай  кіраўніцтва.

Да таго часу пад кіраўніцтвам або  з удзелам падполля ў навакольных  Мінска раёнах былі створаныя магутныя партызанскія брыгады, здольныя самастойна вырашаць буйныя баявыя, палітычныя і арганізацыйныя задачы. У іх, як правіла, былі дастаткова падрыхтаваныя і вопытныя камандаванне, палітычнае кіраўніцтва і выведвальная служба. Ва ўсіх раёнах меліся падпольныя райкамы партыі. І ўсё праяўлялі цалкам натуральны цікавасць да Мінска, дзе былі сканцэнтраваны вялікія варожыя сілы, знаходзіліся даволі шматлікія па тым часе працоўныя калектывы, якія служылі крыніцай і апорай партызанскага і падпольнага руху.

Тыя, што засталіся на волі падпольныя групы, раней звязаныя з партызанскімі  брыгадамі і падпольнага райкама партыі, не толькі захавалі гэтыя свае сувязі, але і зрабілі іх асновай далейшай дзейнасці. Цяпер кожны падпольны райкам партыі, кожная партызанская брыгада мелі свае, толькі ім вядомыя гурты патрыётаў ў Мінску, якія выконвалі толькі іх заданні.

Такое змяненне арганізацыі і тактыкі  дыктавалася вопытам, набытым у  ходзе бязлітаснай барацьбы з ворагам. Раззасяроджаным груп і асобных падпольшчыкаў і абмежаванне іх сувязяў гарантавала ад масавых правалаў у выпадку арышту таго ці іншага работніка.

У Мінску заставалася на волі яшчэ вялікая колькасць патрыётаў-змагароў. На першым этапе яны сціпла выконвалі даручэнні гаркама, райкамаў, кіраўнікоў груп, а калі кіраўніцтва падполля было знішчана фашыстамі, адразу ж замянілі якія выйшлі з ладу, узяўшы на сябе працоўнае і небяспечную справу кіравання заканспіраванымі групамі. [1, с. 96-97]

Кіраўніцтва падполлем ў горадзе  было ўскладзена на падпольныя партыйныя  органы, якія знаходзіліся па-за горадам. У 1943 непасрэдны ўдзел у кіраўніцтве Мінскім камуністычным падполлем прымалі Мінскі, Дзяржынскі, Заслаўскі, Лагойскі, Смалявіцкі і іншыя падпольныя райкамы, Барысаўскі падпольны межрайком КП (б) Б. Цесную сувязь з падполлем горада мелі партызанскія брыгады (1, 2 і 3. Мінскія, «Разгром», «Штурмавая», «Дзядзькі Колі», ім. Фрунзе і інш.) У кастрычніку 1943 ЦК КП (б) Б зацвердзіў прапанову Мінскага падпольнага абкама КП (б) Б стварыць Мінскі падпольны гаркам партыі (МПГК) у складзе: С. К. Ляшчэня (Савельеў) - сакратар, Г. Н. Машкоў - сакратар па прапагандзе , С. А. Ваупшасов (Градаў) - камандзір партызанскага спецатрада, І. М. Родзін - камісар атрада. Падпольны гаркам грунтаваўся пры спецатрада С. А. Ваўпшасава. З лістапада 1943 года па студзень 1944 Мінскі падпольны гаркам стварыў 79 баявых груп (326 чалавек), 120 канспіратыўных кватэр. У Мінску сістэматычна распаўсюджваліся падпольныя выданні МПГК: газета «Мінскі бальшавік» (да ліпеня 1944 г. выйшла 25 нумароў, тыраж 10 тыс. экз.), Улёткі, спецыяльныя выпускі "Весткі з франтоў», «Весткі з Савецкай Радзімы», зводкі Саўінфармбюро . Рэдактарам падпольных выданняў быў А. Д. Сакевич. У Мінск паступалі газеты, якія выдаваліся ў партызанскіх зонах, - «Звязда», «Чырвоная змена», а таксама з-за лініі фронту - «Праўда», «Весткі», «Савецкая Беларусь», газета-плакат «Раздавім фашысцкую гадзіну». Вялікую работу па распаўсюджванню падпольных выданняў і газет вялі К. Вараб'ёў, М. і А. Варанцовы, М. і В. І. Гурыновіч, А. А. Езубчик, А. Ф. Верамейчык, М. І. Батурына, Ісаеў і інш . У 1943 г. у выніку агітацыйна-прапагандысцкай работы Мінскага камуністычнага падполля 6,5 тыс. мінчан ўключылася ў актыўную барацьбу супраць акупантаў. Напрыклад, у партызанскай брыгадзе «Буравеснік» 33% партызан былі мінчане, у партызанскім атрадзе «За Савецкую Беларусь» брыгады ім. Фрунзе - 67%. Следствам працы падпольшчыкаў па раскладанню варожых фарміраванняў быў пераход да партызанаў (у брыгады ім. Фрунзе, «Дзядзькі Колі», «Штурмавая», ім. Варанянскага і інш) больш за 550 чалавек, у тым ліку каля 150 палякаў, славакаў, сербаў, бельгійцаў , немцаў і інш Прапагандысцкая дзейнасць падпольшчыкаў садзейнічала зрыву намераў гітлераўцаў і беларускіх буржуазных нацыяналістаў стварыць прафашысцкія нацыяналістычныя арганізацыі і фарміравання: «Саюз беларускай моладзі», «Беларуская краёвая абарона» і інш На Мінскім чыгуначным вузле паўсталі новыя дыверсійныя групы. У красавіку-маі 1943г. члены групы В. Д. Шацько (агнявой) ўзарвалі 4 эшалона з гаручым і авіябомбамі. Падпольшчыкамі групы «Дзядзі Вані» у выніку дыверсій 21, 24, 27 чэрвеня і 4 ліпеня 1943 года знішчана 27 цыстэрнаў з гаручым, вагон ружэйнага алею, 2 платформы балонаў з кіслатой, 4 вагоны са снарадамі. У жніўні-верасні 1943 група падпольшчыкаў (кіраўнік камсамолец З. З. Гало) замініравала 7 эшалонаў, знішчыла 20 цыстэрнаў з гаручым, 4 вагона з вайсковай падрыхтоўкай і зенітнае прыладу. Падпольшчыкі дэпо арт. Мінск і спецыяльныя дыверсійныя групы падпольшчыкаў і партызан у ліпені-жніўні 1943 прывялі ў непрыдатнасць 155 паравозаў. У 2-й палове 1943 падпольшчыкі-чыгуначнікі здзейснілі 50 дыверсій. Яны ўзрывалі воінскія склады, штабы, казармы, аўтамашыны, установы і прадпрыемствы. Бясстрашна дзейнічалі члены камсамольскіх гуртоў «Андрюша" (кіраўнік Н. А. Кядышкі), «Зубилкин» (сакратар В. І. Гудович). 1 ліпеня і 16 Верасень 1943 падпольшчыкі завода ім. Мяснікова, І. А. аблавухую, В. С. Глінскі, Г. Н. Падабед (кіраўнік Г. Н. Краснитский) ўзарвалі абсталяванне механічнага цэха і паравы кацёл. 30 Кастрычнік 1943 падпольшчык І. Буцевич падарваў паравыя катлы на ЦЭЦ-2. Многія падпольшчыкі здабывалі і перадавалі партызанам міны, патроны, гранаты, акумулятары, медыкаменты. У сакавіку 1943 падпольшчык В. Т. Бабенка падарваў нефтебензохранилище, у выніку было знішчана 400 тыс. літраў авиабензина, 4 вагона з машынным алеем, 150 бочак газы і аўтамашына. На Мінскім аэрадроме дыверсіі праводзіла група К. І. Мурашка. 6 верасня 1943 г падпольшчыцы У. Казлова і К. Гур'ева ўзарвалі афіцэрскую сталовую-казіно кіравання паліцыі бяспекі і СД. Пры выбуху (па сведчанні нямецкага афіцэра) знішчана каля 30 і паранена 50 афіцэраў. Кастрычніка 6 падпольшчыкі Н. А. Міцько, А. О. Маслоўскі і Т. С. Сініца ўзарвалі міну ў кінатэатры для немцаў. 14 верасні 1943 г. падпольшчыкі спецгрупы М. А. Шпака пад кіраўніцтвам камуніста С. А. Раманоўскага ўзарвалі афіцэрскую сталовую нямецкіх лётчыкаў (выканала В. С. Чарнова). 22 верасні 1943 г. мінскія падпольшчыкі па прысудзе беларускага народа знішчылі генеральнага камісара Беларусі В. Кубе. Прысуд прывяла ў выкананне Е. Г. Мазанік. У падрыхтоўцы аперацыі ўдзельнічалі Н. П. Дрозд, М. Б. Осіпава і партызанка Н. В. Траян. [4]

На ўвесь свет прагрымела рэха выбуху ў кватэры генеральнага камісара Беларусі гаўляйтэра Вільгельма Кубе. Гэта была адна з найбольш яркіх аперацый, ажыццёўленых падпольшчыкамі Мінска.За Вільгельмам Кубе вялася ўзмоцненая і бесперапынная паляванне. Вядома дзевяць самастойных груп савецкіх патрыётаў, якія ставілі перад сабой задачу знішчыць намесніка Гітлера ў Беларусі. Групы гэтыя нават не ведалі пра існаванне адзін аднаго. Да якіх толькі сродках і метадаў не звярталіся яны, імкнучыся да сваёй мэты!

Кубе, аказваецца, добра ведаў пра  гэта. Ды ён і не мог не ведаць, што  ў багажніку яго аўтамашыны знаходзілі міны, што сустрэчны грузавік хоць і няўдала, але спрабаваў задушыць гаўляйтэра ў яго аўтамабілі, што міну спрабавалі працягнуць нават у яго кабінет, што ў гарадскім тэатры, дзе абяцаў ён прысутнічаць, адбыўся моцны выбух. Гэтыя і многія іншыя факты прымусілі Кубе хітрыць. Напрыклад, ён казаў сваім слугам пра тое, што хутка выязджае па адным маршруце, але, сеўшы ў машыну, загадваў ехаць па іншаму, да таго ж пастаянна мяняў якія суправаджалі яго машыны, ніколі не сядаў у адну некалькі разоў запар. Рэзідэнцыя і домік, у якім ён жыў, ахоўваліся асабліва старанна і ўзмоцнена. Словам, усё было зроблена службай СД, каб зберагчы генеральнага камісара Беларусі ад караюшчай рукі савецкіх патрыётаў.

Некалькі падпольных груп і партызанскіх атрадаў спрабавалі наладзіць сувязь з адной з пакаёвак Кубе Аленай Рыгораўнай Мазанік, каб з яе ўдзелам  знішчыць гаўляйтэра. Але Мазанік (яе тады ўсе звалі Галяй) добра ведала, што СД сістэматычна правярае добранадзейнасць прыслугі і можа правакаваць падобныя прапановы, таму рашуча адмаўлялася мець справу з незнаёмымі і неправеранымі людзьмі.

Тым часам кіраўніца адной з  падпольных груп Марыя Барысаўна  Осіпава, звязаная з партызанскім атрадам  Дзімы (Н. П. Фёдарава), праз агульнага  знаёмага Мікалая Пахлябаева ўстанавіла сувязь з Мазанік. Пры першым жа размове  яны даверыліся адзін аднаму, і  Осіпава сказала, што камандаванне атрада Дзімы даручае ім знішчыць Кубе.

Самым складаным было пранесці міну ў дом Кубе. Алена Рыгораўна  паклала яе ў сумачку, прыкрыла насоўкай, а сумачку - у партфель, пад чыстую бялізну, мыла, вяхотку: маўляў, сабралася ў лазню.Зараз здаецца цудам, як удалося пранесці міну праз два пасты, якія стаялі каля дома гаўляйтэра і старанна правяраць кожны ўваходзіць сюды. Алене Мазанік ўдалося загаварыць абшукваць яе афіцэра, калі той ледзь не дабраўся да міны ў сумачцы. Яна здолела адцягнуць яго. На другім пасадзе дзяжурыў таксама афіцэр. Мазанік паставіла партфель і пачала прыбіраць двор, чакаючы зручны момант, каб праслізнуць без праверкі. І дачакалася. Калі забрахаў сабака, паставой пайшоў суняць яе, каб не замінала Кубе спаць. У гэты момант Алена Рыгораўна і зайшла ў дом. Апынуўшыся ў паўпадвальным памяшканні, яна падвязалі міну да сябе, зняла паліто, надзела фартух і пайшла прыбіраць памяшканне.Мазанік звычайна прыбірала кабінет, а спальню - іншая пакаёўка. У калідоры ў спальні дзяжурыў афіцэр. Акрамя пакаёўкі, ніхто не меў права заходзіць у спальню. Каб адцягнуць ахоўніка, Мазанік прапанавала яму свой сняданак у сталовай. Калі той адлучыўся, яна забегла ў спальню і паклала міну пад матрац, на спружыны, праверыла, што міна не прамацваецца, калі на яе легчы, паправіла ложак і збіралася выйсці, як вярнуўся афіцэр і накінуўся на яе: навошта зайшла ў спальню? Яна патлумачыла, што зайшла сюды выпадкова, шукала ніткі, але ён не паверыў: прамацаў ложак, абшукаў ўсю спальню, аднак міну не знайшоў. Толькі абарона іншы пакаёўкі, якой афіцэр сімпатызаваў, выратавала Мазанік ад перадачы яе ў СД.Цяпер заставалася як мага хутчэй выбрацца з хаты. А тут ад бесперапыннага напружання пабольвае і перш за зуб на самай справе даў аб сабе ведаць: распухла шчака. Старэйшы аховы, даведаўшыся аб распараджэнні Кубе адпусціць яе да лекара, тут жа пагадзіўся. [1, с. 114-118]

Не пазбеглі народнага адплаты  і многія прыслужнікі акупантаў. Пры ўдзеле мінскіх падпольшчыкаў  знішчаны фашысцкія агенты: буржуазны  нацыяналіст Ф. Акінчыц, рэдактарфашысцкай «Беларускай газеты» В. Казлоўскі, мінскі бургамістр В. Іваноўскі.

У лютым-сакавіку 1943 г. фашысты арыштавалі І. К. Кабушкіна, А. М. Левкоева і інш  падпольшчыкаў. 17-22 красавік 1943 года гітлераўцы правялі ў Мінску карную аперацыю па барацьбе з падпольшчыкамі пад назвай «Цауберфлете» («Чароўная флейта»). У выніку аналагічнай карнай аперацыі ў кастрычніку-лістападзе 1943 нанесены вялікія страты падполлю, арыштаваныя А. В. Алегчева, 3. 3. Гало, В. М. Гурыновіч, Е. Ф. Зязин, Л. М. Кашичкина, Е. В. Клум, Н. П. Маісеева, С. А. Прылуцкі, маці і дачка Чыжэўскі і інш Нягледзячы на гэта, падпольшчыкі узмацнялі ўдары па ворагу. Падпольная газета «Мінскі бальшавік» 25 чэрвені 1944 паведамляла, што за апошні час падпольшчыкі правялі больш за 60 дыверсій у горадзе, у выніку якіх знішчана 2 самалёта, 6 бензоцистерн, 5 паравозаў, больш за 20 аўтамашын, забіта і паранена 356 афіцэраў, 244 салдата , 1 генерал, 92 гітлераўскіх памагатых.

1100 дзён у акупаваным Менску  працягвалася мужная барацьба  падпольшчыкаў з ворагам. Усяго  ў Мінскім камуністычным падполлі  і партызанскім руху актыўна  ўдзельнічала больш за 9 тыс. мінчан, з іх 3071 (33,5%) камуніст і камсамолец. Падпольшчыкі вызвалілі з палону і пераправілі да партызанаў больш за 2,2 тыс. ваеннапалонных. Падчас вызвалення Мінска аказвалі вялікую дапамогу Чырвонай Арміі. З іх удзелам Размініраваць будынка Дома ўрада, ЦК КП (б) Б, Акруговага Дома афіцэраў.

За выдатныя заслугі перад Радзімай, мужнасць і гераізм, праяўленыя працоўнымі горада ў барацьбе супраць гітлераўскіх акупантаў, вялікую ролю ў разгортванні усенароднага партызанскага рух у Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны і ў азнаменаванне 30-годдзя вызвалення БССР ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 26 чэрвеня 1974 г Мінску прысвоена ганаровае званне «Горад-герой». Радзіма высока ацаніла дзейнасць падпольшчыкаў Мінска. Многія з іх узнагароджаны ордэнамі і медалямі. І. К. Кабушкіну, І. П. Казінца, Н. А. Кедышкі, Е. В. Клумава, Е. Г. Мазанік, В. С. Амельянюку, М. Б. Осіпавай прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Імёнамі падпольшчыкаў 3. 3. Гало, В. С. Жудро, І. К. Кабушкіна, І. П. Казінца, Н. А. Кедышкі, Н. К. Каржанеўскага, Д. А. Караткевіча, Я. В. Клумава, І. І. Матусевіча, В. С. Амельянюка, Г. М. Сямёнава, К. І. Хмялеўскага, В. Д. Шацько названы вуліцы ў Мінску. Памятныя мясціны, звязаныя з дзейнасцю Мінскага камуністычнага падполля, адзначаны мемарыяльнымі дошкамі. [4]

3.Героі Мінскага антыфашысцкага падполля.

За баявыя подзвігі ў гады вайны  восем чалавек з ліку мінскіх падпольшчыкаў ўдастоены звання Героя Савецкага саюза:

Кабушкін Іван КанстанцінавічГерой  Савецкага Саюза (1965/05/08 г.)

 Нарадзіўся 1915/02/15 г. у в. Малахаўцы  Баранавіцкага раёна Брэсцкай  вобласці. З сялян. Руская. Працаваў кіроўцам трамвая ў Казані. У Чырвонай Арміі з 1935 г. Удзельнік савецка-фінляндскай вайны 1939-40 г. З восені 1941 г. у Мінску уключыўся ў актыўную барацьбу супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. На чале невялікі баявой групы здзяйсняў на шашы налёты на варожыя аўтамашыны. У кастрычніку - лістападзе 1941 г. знішчыў 8 аўтамашын, 16 гітлераўцаў. Выконваючы заданні Мінскага падпольнага гаркама КП (б) Б і камандавання партызан, І. К. Бабулін (падпольныя мянушкі Жан, Бабулін, Сашка, Назараў) здабываў зброю, боепрыпасы, медыкаменты, ратаваў савецкіх ваеннапалонных з лагераў, праводзіў працу па раскладанню варожых фарміраванняў, адначасова з лютага па май 1942 г. быў памочнікам начальніка разведкі 208-га партызанскага атрада. З мая 1942 г. кіраваў аператыўнай групай Мінскага падпольнага гаркама КП (б) Б па барацьбе з правакатарамі. Удзельнічаў у выданні і распаўсюдзе нелегальнай літаратуры. 1943/02/04 г. пры выкананні баявога схоплены гітлераўцамі. Закатаваны ў фашысцкіх засценках. Зверскія катаванні і катаванні не зламалі волі патрыёта, пра што сведчаць яго лісты на волю. На радзіме пастаўлены помнік герою. На будынку дэпо ў Казані, дзе працаваў І. К. Кабушкін, устаноўлена мемарыяльная дошка. Яго імем названа вуліца ў Мінску. [3, с. 178]

Ліст І. К. Кабушкіна  да А. К. Янулис. Красавік 1943 г

 Родныя!Такім чынам, прамень зноў асвятліў маю "келлю". Я рады, што вы жывыя. Так, настрой некалькі пагоршыўся, у адзін дзень селі ўсе мае, я - дзясяты. Бо ўсе мае родныя, зразумей! Калі Міля зноў будзе там [у брыгадзе «Старога»], няхай ад мяне перадасць палымяны бальшавіцкі прывітанне Б. Г. і Баці галоўнаму ...Хай яна перадасць ім: памру, а нягоднікам не буду! Ну, у дачыненні да мяне поўнае зацішша. Я мяркую так, што новага яны не дамагліся, усе катаванні не ўвянчаліся поспехам, і вырашылі, мабыць, 1 мая вывесіць мяне як «падарунак» для народа. Ну зразумей, як інакш? Бо ні аднаго чалавека яны не атрымалі, а супраць мяне матэрыял з 41 года і даволі-такі салідны. А што мне рабіць? Бо я вырашыў цвёрда усё сваё жыццё прысвяціць барацьбе з ворагамі ўсяго прагрэсіўнага чалавецтва, за народ, за Радзіму! ..Усё раблю і зраблю, каб ніхто не пацярпеў. Ну, ты нешта маўчыш ў дачыненні да Радзімы, дай ведаць пра яе ... Трывогі [паветраных налётаў] чую, і для мяне гэта вялікі і прыемны канцэрт ...Моцна усіх цэлую. [2, с. 274]

Казінец Ісай ПаўлавічГерой Савецкага Саюза (1965/05/08 г.)