Фарміраванне Беларускай народнасці

Фарміраванне Беларускай народнасці

Пачатак фармаванню беларускай народнасці было пакладзена ў перыяд існавання звязаў плямёнаў і стварэнні на тэрыторыі Беларусі Полацкага, Тураўскага, Смаленскага і іншых княстваў. Уваходжанне беларускіх земляў у склад Вялікага княства Літоўскага стварыла ўмовы для далейшага фармавання беларускай народнасці.

Неабходнасць сумеснага супрацьстаяння агрэсіі крыжакоў і мангола -татараў і ўваходжанне беларускіх земляў у склад ВКЛ, спрыяла пераадоленню феадальнай раздробненасці, ліквідацыі лакальнай замкнёнасці асобных тэрыторый, умацаванню сувязяў паміж асобнымі тэрытарыяльнымі часткамі насельніцтва Беларусі, яго кансалідацыі і інтэграцыі з суседнімі народамі. Эканамічнай асновай адукацыі беларускай народнасці з'яўляўся рост таварна-грашовых адносін, развіццё ўнутранага рынка. Павелічэнне гандлёва-рамеснага насельніцтва ў гарадах і мястэчках, узмацненне сувязяў паміж імі садзейнічала кансалідацыі гарадскога насельніцтва ў саслоўе мяшчан. Усё гэта адбілася на развіцці агульнасці сацыяльна-эканамічнага жыцця, мовы, культуры і іншых прыкмет, якія характарызуюць народнасць.

Дадатны ўплыў на фармаванне беларускай народнасці аказала развіццё саслоўна-класавай структуры феадальнага грамадства. У XIV - XVI стст. завяршылася фармаванне асноўных саслоўяў беларускай народнасці. Канчаткова склалася саслоўе шляхты. Да панавальных пластоў грамадства ставіліся таксама праваслаўнае і каталіцкае духавенства, заможныя рамеснікі, купцы. Асноўную ж масу насельніцтва ўяўлялі сяляне і ремеслянники-беднякі, якія і склалі асноўнае ядро якая фармавалася беларускай народнасці.

Важную ролю ў фармаванні беларускай народнасці згуляў рэлігійны фактар. Пераважная большасць беларускага народа заставалася праваслаўным, што спрыяла захаванню і развіццю моўных, культурных традыцый, фармавала пачуццё нацыянальнай самасвядомасці. Падчас фармаванні беларускай народнасці вызначыліся асноўныя асаблівасці яе гаспадарчага і грамадскага побыту, матэрыяльнай і духоўнай культуры. Гэта выявілася ў тыпах жылля, яго ўнутраным строі, у адзежы, ежы, абрадах і звычаях, у прафесійнай мастацкай творчасці і фальклоры.

Паступова склаўся менталітэт беларускага народа, для якога было характэрным нацыянальная і рэлігійная талерантнасць, гасціннасць, дабрыня, мяккасардэчнасць, мудрасць, сумленнасць, працавітасць.

З XIII у. мова насельніцтва Беларусі пачынае адрознівацца як ад старажытнарускай мовы, так і моў рускай і ўкраінскай народнасці. Спецыфічныя рысы беларускай мовы з'явіліся ў помніках літаратуры і дзяржаўных актах. У XVI у. ён становіцца дзяржаўным. Сфера распаўсюду царкоўнаславянскай мовы павузілася, ён стаў ужывацца толькі падчас царкоўнай службы.

Назва «Белая Русь» упершыню з'явілася ў канцы XIV у. у стаўленні Полацкага княства, пазней яно распаўсюдзілася на землі, размешчаныя ў басейне Заходняй Дзвіны і Дняпра. З канца XVI - пачатак XVII стст. насельніцтва гэтых земляў вызначала сябе «беларусцамі». За жыхарамі цэнтральнай і заходняй частак Беларусі замацавалася назва «літвіны». Назва «Беларусь» для пазначэння ўсіх яе земляў і народа стала распаўсюджвацца толькі ў другой палове XIX у. Тэрмін «Літва» перамясціўся на паўночны захад і стаў служыць для пазначэння суседняга балцкага народа.