Программалық қамтамасыздандыру циклінің өмірлік айналымы

МАЗМҰНЫ

 

 

КІРІСПЕ

 

Тарау 1. ҚОЛДАНБАЛЫ ПРОГРАММАЛЫҚ ҚАМСЫЗДАНДЫРУ

 

     1.1.Қолданбалы программалық  қамсыздандыру құрылымы

 

     1.2.Қолданбалы программаның  дестелері

 

     1.3.Қолданбалы программалау  құралының классификациясы

 

     1.4.Программалық қамтамасыздандыру циклінің өмірлік айналымы

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

Программалар - бұйрықтардың жалғасуының тәртіпке келтірілуі. Барлық компьютерлік программаның ақырғы мақсаты - аппараттық құралдармен басқару. Сондай-ақ бір қарағанда программа құрылғылармен бірге әрекет етпесе де, және енгізу құрылғыларынан енгізу мәліметтерін талап етпесе де, сонымен бірге шығару мәліметтерін шығару құрылғыларына орналастырмаса да, бәрібір оның жұмысы компьютердің аппараттық құрылғыларын басқаруға негізделген. Компьютерде прогаммалық және аппараттық жабдықтаулар тығыз байланыста, сонымен бірге үздіксіз бір әрекетте жұмыс істейді. Бұл екі категорияны біз екі бөліп қарағанымызбен, бұл екеуінің арасында диалектикалық байланыс бар екенін ұмытпауымыз керек, оларды бөліп қарауымыз уақытша деп білуіміз керек.

Есептегіш жүйенің программалық жабдықтау  құрамын программалық конфигурация деп атайды. Программалар арасында да, физикалық тораптар мен одақтар  арасындағыдай байланыс болады- көп  программалар көп төмен дәрежедегі программаларға арқа сүйеп жұмыс істейді, яғни программа аралық интерфейс туралы айтуға болады. Ондай интерфейстің бар болуы, техникалық жағдайлар мен бір әрекетті протоколдардың болуына байланысты, ал іс жүзінде программалық жабдықтаудың бір-бірімен бірге әрекет ететін дәрежелердің бөлінуін қамтамасыз етеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тарау 1. ҚОЛДАНБАЛЫ ПРОГРАММАЛЫҚ ҚАМСЫЗДАНДЫРУ

 

          1.1. Қолданбалы программалық қамсыздандыру  құрылымы

 

Қолданбалы программалық жабдықтау- қолданбалы программа дестелері мен қолданбалы программаны пайдаланушылардан құралған. Қолданбалы программалық жабдықтауда-пайдалану жағынан мәселе-анықтайтын, жалпы тағайындау дестелері және шоғырлану дестелерінен тұратын қолданбалы программалар дестелері үлкен орын алады. Мәселе-анықтайтын ҚПП айырым белгісі болып олардың белгілі бір есептің шешіміне аз ғана беталысы және олардың үлкен алуан түрлілігі. Шоғырлану ҚПП аспаптық құралдардан тұрады және олардың әрқайсысы функционалдық, есептегіш қабілеттеріне қарай мәселе-анықтау программасына тепе-тең болады. Шоғырлану дестелерінің пайдаланылу аумағы болып негізінен экономикалық орталар саналады. Бұл дестелер құрамында басқару модулдері қаралған, қосымшалардың бір-бірімен қосылуын және ортақ мәліметтерді жанжалсыз пайдалануды қамтамасыз етеді.ҚПП пайдаланушы шығаратын есептерді автоматтандыруда мықты құрал болып табылады, іс жүзінде ақпараттарды ауыстыруда машинаның әртүрлі істерді қалай атқаратынын білдірмейді.ҚПП қазіргі заманғы есептеу жүйелерін программалық жабдықтауды дамытуда басты міндеттер атқарады, есептегіш құралдарын әртүрлі пайдалану орталарына енгізуді тездетеді және оңайлатады.

Қолданбалы программалар-программалық құралдарын іске қосу арқылы пайдаланушымен жасалады. Бұл жағдайда программаны  жасау қолданбалы программалық дестенің пайдалану шектеуіндегі тәртіптер мен келісімдерге сәйкес, әрбір пайдаланушымен жеке дайындалады.

Қолданбалы деңгейдегі программалық жабдықтау-қолданбалы программалардың  жиынтығын құрайды, яғни олардың  көмегімен нақты жұмыс орнында  нақты жұмыстар атқарылады. Бұл тапсырмалар ауқымы өте үлкен-өндірістіктен шығармашылыққа дейін және оқыту-көңілдендіруге. Есептегіш техникалық құрылғының өте үлкен функционалдық диапазонының мүмкіншілік қосымшалары әр түрлі ықпалдағы қолданбалы программалардың болуына себепті.

Қолданбалы және жүйелік  программалық жабдықтаулар арасында тікелей  өзара байланыс болғандықтан-есептегіш  жүйенің әмбебаптығы, қолданбалы программалық жабдықтаудың мүмкіншілігі және компьютердің функционалдық мүмкіндігінің кеңдігі  тікелей пайдаланылып отырған операциялық жүйенің түріне байланысты, сонымен бірге, оның ядросының қандай жүйелік құрал ұстайтынында және адам-программа-құрылғы үшбірлік жиынтығының бірге іс-қимылын қалай қамтамасыз етуінде.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2.  Қолданбалы  программаның дестелері

Программалық құралдың берілген классы көріністі, яғни барлық сферада компьютерлік техника құралының  кең қолданылуымен, әр түрлі пәндік облыстағы автоматтандырылған ақпараттық жүйені құруымен себепші болды.

Мәселелік-бағдарланған ҚПП. Бұл программалық азықтың ең көрсеткішті класы, яғни ішінде әртүрлі белгілері бойынша классификация жүреді:

• Пәндік облыстағы типтерге;
• Ақпараттық жүйелерге;
• Функцияларға және тапсырманың комплекстеріне, яғни программалық әдіспен қалыптасатын, және т.б.

Кейбір пәндік облыстар үшін алгоритмді өңдеу мен деректерді структурамен басқару функциялары мүмкін болады. Бұл бірдей функциональдық белгілену ҚПП маңызды санын жасауды шақырады, осылайша программаның азық нарығы құрылады:

• Автоматтандырылған бухгалтерлік есепке алу ҚПП;
• Финанстық ҚПП;
• ҚПП-ның дербес басқарылуы (кадрлық есеп);
• Материалдың артық басқарудың ҚПП;
• өндірісті басқару ҚПП;
• банктік ақпараттық жүйелер және т.б.
• Мәселелік-бағдарланған программалық құралдың даму облысындағы негізгі тенденциялар:
• басқарушылық қолданушыдағы автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО) түріндегі программалық комплекстердің құрылуы;
• клиент-сервер архитектурасымен бір тұтас программалық комплекске АЖО-ны біріктіретін есептеуіш желі мәліметінде пәндік облыстағы басқарудың жинақталған жүйесін құру;
• ЭЕМ желісінде мәліметтер қоры орналасқан түрдегі үлкен ақпараттық жүйенің деректер ұйымы;
• Мәліметтер қорына сұраныс үшін соңғы қолданушының барлық қарапайым тілдік құралы;
• Соңғы қолданушының күшімен өңдеу функциясының баптауы (программалаушының қатысынсыз);
• Программа мен деректерді қорғау қатынаудан (деректердің функция деңгейінде, жұмыс режимінде паролдық қорғаныс).

Осындай программаның класы  үшін деректерді өңдеудің жылдамдығына талабы жоғары, ақпараттың сақталу  көлемі үлкен, яғни мәліметтер қорының деректерді администрлеу құралына жоғары талабы себеп болады. Берілген кластың программалық азығы үшін достық интерфейсті соңғы қолданушылар үшін құру маңыздырақ. Программаның азықтың берілген класы олармен қалыптасқан функцияның құрылысы және қолданылуы бойынша динамикасы. Уақыт өте ақпараттың жүйені компьютерлеу шегі ереже бойынша кеңейеді, және де ҚПП қалыптасқан функцияның өзгеруіне алып келеді.

Автоматтандырылған  жобалау ҚПП. Бұл программаның класы сызуларды жасаумен, схеме, диаграмма, графикалық модельдеумен және құрастырумен, сызудың стандартты элементтердің кітапханасын құруымен және олардың көп қолдануымен, суреттеу мен мультфильмдерді көрсетуді құруымен құрастырушылармен технологтардыңжұмысын қолдау үшін арналған. Программалық азықтың бұл кластың айырмашылық ерекшелігі деректерді өңдеу жүйесінің техникалық бөлігіне жоғарғы талабы, яғни объектілер, интерфейс, МҚ-мен және графикалық жүйелермен болып табылады.

Жалпы ҚПП-ң  белгіленуі. Берілген класта соңғы пайдаланушылардың ақпараттық технологиясын қолдайтын программалық азықтың кең тізімі бар. Соңғы пайдаланушыдан басқа бұл программалық азықпен технологиялық программалау есебінде деректерді өңдеудің күрделенген программасын құру үшін программалаушылар да қолданады.

Программалық өнімнің  берілген кластың көрсеткіштері:

1.МҚ-мен басқарудың  үстелділік жүйелері (МҚБЖ), ұйымды  қамсыздандыратын және автономды  жұмыс істейтін компьютерде локальды  МҚ-ның сақталуы немесе файл-серверде  МҚ-ның орталықтандырылған сақталуы  және оларға желілік қатынау.

2. Есеп беру генераторы-программа құралының дамуының өзіндік бағыты, яғни сұраныстардың қалыптасуын қамсыздандыратын және желі шартында клиент-сервер архитектурасымен баспалық немесе экрандық түрде есеп беруін қалыптастыру.

3.Мәтіндік процессорлер-құжатты  автоматты форматтау, суреттелген обьектілердің қойылуы және графиктердің, орфографияны тексеру, құжаттың үлгісін дайындау.

4.Кестелік процессор-соңғы  қолданушының күшімен есептелуі  үшін ыңғайлы ортасы болып  табылады; іскерлік графиктер жабдығы,  мамандандырылған өңдеу (құрамдас функциялар, МҚ-мен жұмыс, статикалық деректерді өңдеу және т.б.).

5.Презентациялық графиктер  жабдығы-мамандандырылған программалар, бейнелеуді құру және олардың  экранда көрсетілуі, слайд-фильм,  мультфильм, видеофильмдерді дайындау  және оларды редакторлау үшін арналған. Презентация диаграмма мен графиктердің көрсетілуін қосуы мүмкін, презентациялық графиктердің барлық программалары слайд-шоуды дайындау үшін және мультимедиа презентациясын дайындау үшін программалар шартты түрде бөлінеді. Презентация көрсету жоспарының алдын-ала құрылуын талап етеді. Әрбір слайд үшін жобалау орындары: слайд мазмұны анықталды, өлшемі, элементінің құрамы, оларды безендірудің жолы.

6.Жинақталған дестелер-бірнеше  программалық азықтың жинағы, яғни  бір-бірін функциональды түрде толықтырған, ортақ есептеуіш және операциялық платформада қалыптасқан ақпараттық технологияның біртұтастығын қолдайтын.

Жинақталған дестелердің  компоненттері:

• МҚБЖ;
• Мәтіндік редактор;
• Кестелік процессор;
• Органайзер;
• Электронды поштаны қолдау жабдығы;
• Презентацияны құру программасы;
• Графиктік редактор.

Жинақталған дестенің қолданушылары  интерфейстің әртүрлі компоненті үшін үйлестіруші болады, оларды ұғынудың салыстырмалы жеңіл процесі қамсыздандырылады.

Программалық құралдың берілген класындағы айырмашылық ерекшеліктері болып табылады:

• Соңғы қолданушылар үшін ақпараттық технологияның толықтығы;
• Барлық программалар үшін соңғы қолданушының бір типті интерфейсі, яғни жинақталған дестенің құрамына кіретін-ортақ командалар менюде, стандартты пиктограммалар, стандартты тұрғызу және диалогтық терезелермен жұмыс және т.б.
• Жинақталған десте программасы үшін ортақ сервис (мысалы, сөздік және орфография құралы емлені тексеру үшін, диаграмманы тұрғызушылар, деректер конверттері және т.б.);
• Айырбас жеңілдігі және объектілерге аударылуы, яғни жинақталған дестенің программамен құрылған екі әдіс қолданылады:DDE-динамикалық деректермен алмасу және OLE объектілермен динамикалық құрастыру объектілер тасымалы (drag-and-drop әдісімен);
• Қолданушылар программаның макрокомандасын құру үшін тілдік платформаның біртұтастығы бар;
• Құжатты құру мүмкіндігі, яғни жинақталған десте құрамына кіретін, өзіне әртүрлі программа мүмкіндігін жинақтайтын.
• Жинақталған дестелер көп қолданушылар желісінде топтық жұмыс кезінде тиімді. Қолданушы болатын қолданбалы программадан құжатты және деректер файлын басқа қолданушыға жіберуге болады, сонда объектілер түрінде жөнелту стандарттары желі бойынша немесе электронды пошта арқылы қолдайды.

Әдістік-бағдарланған ҚПП. Берілген класс программалық азықты қосады, яғни пәндік облыстан және ақпараттық жүйенің функциясынан математикалық, статикалық әдістер тәуелсіз қамсыздандыратын. Көбінесе математикалық программалау әдісі таралған, дифференциялдық теңдеу, имитацияланған модельдеу, операцияны зерттеу. Статикалық өңдеу мен деректер анализінің әдістері үлкен қолданыста болды. Қазір кестелік процессорлар құрамдас функцияның жиынтығын кеңейтті, яғни статиканың өңдеуді қалыптасқан, статикалық анализдің ақпараттық технологиясын ұсынады. Сонымен бірге жоғарғы нақтылықты қамсыздандырған статикалық өңдеудің программалық құралын қолдануда және статикалық әдістің көптүрлілігінің қажеттілігі өсіп жатыр. Әдістер базасында желілік жоспарлау экономикалық көрсеткішпен есеп берудің әртүрін қалыптастыру жобасы программалық құралдың жаңа бағытына бет алды-жобаны басқару, бұл программаның қолданушылары жобаның менеджерлері болып табылады.

Офистік ҚПП. Программалық азықтың берілген класы программаны қамтиды, яғни ұйымдық басқару офисін қамсыздандыратын:

1.Органайзерлер (жоспарлауыштар)-жұмыс уақытын жоспарлау, кездесу хаттамасын құру,кесте, жазбалық және телефондық кітапшаларға кіріспе үшін программалық қамсыздандыру. Органайзер программалық құрамына кіреді: калькулятор, жазбалық кітапша, сағат, календарь және т.б.

2.Аударма-программасы, орфографиясы және мәтінді тексеру жабдығы қосады:

• Аудармашылар- программасы, бастапқы мәтінді көрсетілген тілде құру үшін арналған;
• Мәтінді тексеру кезінде қолданылған орфография сөздігі;
• Мәтіннің стильдік түзету үшін қолданылған синонимдер сөздігі;
• Мәтіндік көрсетілімді түрлендіру мен санаулы сканермен ақпаратты тануға арналған программалар. Оларға қатысты:
• ҚПП OCR CuneiForm 2.0 –орыс-ағылшын аралас мәтіндік тануды қамсыздандырады;      
• ҚПП OCR Tiger-көп бетті мәтінді енгізуді қамсыздандырады;
• ҚПП Stylus Lingvo Office-бүкіл циклды «беттен бетке дейін» қалыптасты-сканер көмегімен басылған бетте болған мәтіндік бейнелеу санағы пайда болды.   

3.Коммуникациялық ҚПП-жойылған  абоненттермен және желінің ақпараттық  ресурсымен қолданушының өзара  байланысының ұйымы үшін арналған. Глобальдық ақпараттық Internet желісінің даму шартында программалық қамсыздандыру-браузерлер, WWW-бетті құру жабдығының жаңа класы пайда болды. Олар HTML тілімен айрықшаланады, түсті қолданумен фонды қойғанда, мәтінді қалыптастыруда, графикалық форматты бейнелеуді қолданумен, кесте, фондық дауыс, мультипликация және т.с.с. көбінесе броузерлер Java тілін пайдаланады.

ҚПП электронды поштаның кең таратылған түрлері:

• Eudora 2.1.2 (Qualcomm);
• Pegasys Mail 2.4 (David Haris);
• DML (Demos).

Мультимедияның  программалық құралы. Программалық азықтың бұл класы жаңа болып табылады, ол деректерді өңдеу ортасының өзгеруімен, лазерлік дисклердің пайда болуымен, шалғайлық жабдықтың кеңеюімен яғни дербес компьютерге қосылған, өңдеудің желілік технологиясының дамуымен, региональды және глобальды ақпараттық желісінің пайда болуымен байланысты қалыптасқан. Программалық азық мультимедияның негізгі белгіленуі-қолданушының ақпараттық кеңістігін кеңейту үшін аудио, видео ақпараттардықолданумен құру. Программалық азықтың мультимедиясы нарықта кітапхананың ақпараттық қызмет ету сферасында, оқыту процесінде, демалыс ұйымдарында озаттық орын алды. МҚ-ң компьютерлік бейнелеуінің шығармашылық өнері, дауыс жазба кітапханалары қолданбалы оқыту жүйелері, компьютерлік ойыны, кітапханалық каталог пен фонд үшін негіз құрады.