Отбасылық дәрігерлік амбулатория жобасын құру

Сонымен, «Монте-Карло  әдісі» құпия атауы.Ол қайдан пайда  болды және осы дауысты атаудың  ар жағында не жатыр? Қарастырып көрейік, ол үшін біз тарихқа жүгінеміз.

Кейбір тәжірибелер  статистикалық сынақ әдісін қолдануда  өте ертеде өткізілді. Ол кезде француз жаратылыстану сынақшысы Бюффон р санын есемтеуі бойынша инелерді тастау арқылы және параллельді түзулердің бірінің инесінің қиылысу жиілігін есептеудің тәжірибесін жүргізді. 1930 жылы Э.Ферми нейтронды ағындарды зерттеуде Монте-Карло әдісі атауын пайдаланды. Кейіннен, ол ядерлік физика тапсырмасын есептеуде қолданатын «Fermiac» механикалық құрылғысын жасап шығарды. Осындай әдістермен байланысты идеялардың қазіргі таңда таралуы есептеуіш техника эрасының басталуымен шындыққа айналды, ол компьютерлік тәжірибені жүргізуге, және соның ішінде кездейсоқ сандарды да алуға мүмкіндік берді.

Монте-Карло  әдісінің пионерлері ретінде Стэнли Уламды, Джон фон Нейманды және Николас  Метрополис америкалық математиктерін атап айтуға болады. ХХ ғасырдың қырқыншы жылдары Джон фон Нейман кездейсоқ сандардың генераторы және интегралды функцияның кері таратуын, ықтималдықтың тығыздық функциясы үшін математикалық базис құру арқылы Монте-Карло әдісінің негізін қалады. Зеттеу Стэнли Уламмен тығыз серіктестікте орындалды, ол Монте-Карло әдісі бойынша есептеулерге компьютердің қажетті екенін ең алғашқы болып түсіндірді.

Әдіс атының пайда болуы Монако князьдығындағы бір атаулы қаламен байланысты, онда әлемдегі ең атақты казино орналасқан. Мәселе кездейсоқ сандардың және олардың генерациялары Монте-Карло әдісінің «жүрегін» құрайтындығында болып тұр. Казино рулеткасы – кездейсоқ сандардың генерациясы үшін қарапайым құрылғылардың бірі. Дәл осы атау үшін негізгі итергіш түсінік болып табылды. Стэнли Улам «Математиктің оқиғалары» автобиографиясында жазғанындай, әдіс атауы Метрополис кеңесімен өте жақсы ойыншы болған оның ағасының құрметіне берілген.

Монте-Карло  әдісінің туған жылы 1949 жыл деп  қабылдау есептелінген, сол кезде  Улам мен Метрополистің «Монте-Карло  әдісі» атты мақаласы дүниеген келген.

Тағы да бір  қызық факт есептеуіштің кездейсоқ  әдістері және тәжірибе жүргізу «тарихқа дейінгі компьютерлік эрада» жасалған және қолданылған. Статистикалық модельдеу  облысындағы Монте-Карло әдісінің және ертеректегі зерттеулер әдісі арасында айырмашылық бар. Монте-Карло модельдеу ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика құралын қолдана отырып, тапсырманы қалай шешу керектінінің стандартты түсінігін кері айналдырды. Ертеректе жасалған қосымшаларды тексеру үшін алдымен детерминацияланған мәселені оқу керек, содан кейін имитацияны қолдану керектігі айтылатын. Монте-Карло модельдеу әдісінде детерминация мәселесін алу керек және оның стохастикалық аналогын табу керектігі айтылады. Бұл идея фон Нейманның, Метрополистің және Уламның арқасында әр түрлі табиғат тапсырмасын шешуде қолданылатын жалпы принципке айналды.

Монте-Карло  әдістері. Жеткіліктік және қажеттіліктің  жалпы схема анализы.

Сонымен, Монте-Карло  әдісі бойынша тапсырманы шешу үшін ең алдымен ықтималдық модельді құрып алады, ізделінді шаманы, мысалы көпөлшемді интегралды компьютерде модельденетін кездейсоқ процесстен математикалық күтілім функционалы ретінде көрсетеді. Есептеуді жүргізу тәжірибесін жүргізу нәтижесінде қажетті таңдайды алады және барлық сынақтардың нәтижесін орташалайды.

Монте-Карло  әдісінің қолдануының принциптік математикалық  негізі – А.Н.Колмогоров формасындағы үлкен сандар заңы.

Колмогоров  теоремасы.

Кездейсоқ шаманың  тәуелсіз таралуының орташа арифметикалық  шамасы ықтималдылықпен сәйкес келу үшін, осы математикалық күтім бар болу үшін, оның математикалық күтіміне бірлік жеткілікті және қажет.

Сонымен, Монте-Карло  әдісінің алғашқы күдіксіз жетістігі  – есептеу алгоритмінің қарапайым  сұлбасы.

Қарастырылған жүрісті қолдану жолында кездесетін кейбір қиыншылықтар туралы айтатын болсақ. Бізге кез келген емес, ізделінді шаманың жеткілікті бағасы керек екенін, яғни аз бағамен қатені ескерейік. Бұл нәтижеге жету біз ойлағандай қарапайым емес. Әрине үлкен рөлді құрылған ықтималдылық модельінің адекваттылығы ойнайды. (осындай модельдер көптеген есептерде бізге анық).

Келесі құрайтын маңыздылық – берілген таратумен  кездейсоқ шамаларды модельдеу. Ереже бойынша бір немесе бірнеше  тәуелсіз а сандарының кездейсоқ  сандарының мәндері осындай модельдеу  құрылу жолымен құрылады. «Таңдалынған» а мәндерінің құбылысы әдетте ЭЕМ-де теретикалық-сандық алгоритм көмегімен алады, олардың арасында «есеп әдісі» көптеген кең таралымды алды. Осындай сандар «псевдокездейсоқтар» деп аталады, олар статистикалық тесттермен және типтік тапсырмалардың шешімімен тексеріледі. Сонымен, кездейсоқ сандардың қолданылған генераторы саны маңызды рөлді ойнайды. Корректілі генератордың жазылуы – әр түрлі ғылыми және инженерлік математикалық кітапхананың шеңберінде табысты шешілетін қиын тапсырма, мысалы осылардың ең күштісі – Intel Math Kernel Library (Intel MKL).

Есептеулердің нақтылығы жөнінде әңгімені ербіте отырып, осы сұраққа басқаша көзқараспен  қарайық. Өздеріңіз білетіндей, Монте-Карло  әдісі бойынша есептеудің қателігі әдетте пропорционал, бұл жерде d- қайсыбір константа, ал N – сынақтар саны, Формуладан көріп отырғандай, 10 ретке нақтылықты жоғарылату ұшін сынақтар санын 100 ретке ұлғайту керек, ал бұл дегеніміз Монте-Карло әдісі үлкен есептеуіш ресурстарын талап етеді.

 

 

1.2 Delphi бағдарламалау тілінің мүмкіндіктерін сипаттау

 

Соңғы кезде  бағдарламаға деген қызығушылық  лезде өсті. Бұл күнделікті өмірдің  ақпаратты-коммуникационды технологияның  дамуы мен енгізуімен байланысты. Егер адам компьютермен жұмысы болса, онда ерте ме, кеш пе бағдарламалау тілегі де болады. Қазіргі уақытта пайдаланылатын арнайы компьютерлер арасында Windows операционды жүйесі кең тараған, әр адам бағдарлама жазуға талпынады.

Есептеу техникасының қарқынды дамуы  бағдарламаны жасауды  қамтамасыз ететін әсерлі жағдайда пайдалану «тез жасалынатын» атты бағыт көрсететін бағдарлама жүйесінің пайда болуына әкеледі. Олардың ішінде  Borland  Delphi және Microsoft Visual Basic-ті ерекшелеуге болады. Тез жасау жүйесіне  негізінде визуалды жобалау мен  бағдарламалық жағдай технологиясы жатады. Бұның негізгі мазмұны жұмыс істеу ортасы өзіне жұмыстың жарты бөлігін алады, ал қалғанын диалогты терезе мен өңдеу функциясының жағдайын құрастыруды бағдарламашыға қалдырады.

Delphi ортасы визуалды  бағдарламалау  жүйесі болып  табылады.  Delphi қолданушыға тез, ыңғайлы, тиімді бағдарламалар құруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар мәліметтер қорымен жұмыс атқаруға да болады. Delphi ортасы локальдық және тысқары мәліметтер қорымен жұмыс атқаруға жарамды бағдарламалар  құруға мүмкіндік береді. 

Delphi – бұл тез жұмыс істеу ортасы, бағдарламалау тілі ретінде көп қолданылады. Delphi тілі - қатал типтік объектілік бағыт көрсететін тіл, бағдарламашыларға белгілі Object Pascal негізі жатыр.

Қазіргі уақытта  бағдарламашыларға Delphi пакетінің кезесті  болжамы Borland Delphi 7 белігілі. Басқа болжамдар сияқты Borland  Delphi 7 қарапайым бір терезелі қосымшадан базаның бөліп таратылуының басқару бағдарламасына дейін әр түрлі бағдарламаларды құрайды.  Пакет құрамына берілген база жұмыстарын қамтамсыз ететін әр түрлі утилиттер, XML құжаттары, анықтама жүйесін құру, басқа есептерді шешу кіреді. Жетінші болжамның ерекше негізі NET технологиясын қолдау болып табылады. Borland  Delphi 7  Windows 98-ден Windows XP операционды жүйе ортасында жұмыс істей алады.

Delphi ортасы – бағдарламашының  жоғарғы әсерлі жұмысын қамтамасыз ететін  күрделі механизм.  Delphi – ді ашқан кезде  алты қажетті терезе  бейнеленеді: басты терезе 1, объектілердің ағаш (дерево) терезесі 2, объектілердің  инспектор терезесі 3, броузер терезесі 4, форма терезесі 5, программа коды терезесі 6. Delphi ортасының жалпы терезесі  суретте көрсетілген (1.2.1 сурет).

 

 

1.2.1 сурет - Delphi  терезесі

 

Басты терезе  құрылатын  бағдарламаның  жобамен  басқарудың  негізгі функцияларын  жандандырады.  Бұл терезе әрқашанда  экранда қатысады  және ең жоғарғы  бөлікті алады. Бұл басты терезенің функциональдығымен байланысты, өйткені  бағдарламашының қолында әрқашанда  табылатын элементтер бар. Басты терезенің минимизациясы  экраннан  Delphi –дің  басқа терезелерінің  жоғалып кетуіне әкеледі. Ал оның жабылуы бағдарламашының жүйелік  бағдарламамен  жұмысының  аяқталуын көрсетеді.  Басты терезеде Delphi – дің  басты менюі,  палитра компоненттері және пиктографиялық  командалық кнопкалар  жиынтығы орналасқан. Басты меню жобаны  басқару үшін  барлық қажетті құралдарды қамтиды. Келесі суретте Delphi терезесінің басты менюі көрсетілген (1.2.2 сурет).

 

 

1.2.2 сурет - Delphi терезесінің басты менюі

 

Компоненттер  палитрасы – бұл Delphi – дің  басты байлығы. Ол қажет компонентті тез іздеуді қамтамасыз ететін басты терезенің оң бөлігінде орналасқан  және қажетті  компоненттерді тез табуға  арналған қатпарлар  бар. Компонент деп – қызметші элементті айтамыз. Ол белгілі бір қасиетке ие.Компоненттердің  көмегі арқылы  бағдарламаның  каңкасы құрылады. Яғни  экрнада  көріну элементтері: батырма,  терезе, тізім т.б. Панель кнопкасы сияқты  компоненттер терезесінде  түзетуге болады. Ол үшін арнайы  редактор  қолданылады, тышқанның оң жағын  екі рет шерту арқылы  экраннан  компоненттер палитрасында  кез-келген пикторграммамен  және properties опциясын таңдауға болады. Delphi – дің компонеттер палитрасын келесі суреттен көруге болады (1.2.3 сурет).

 

 

1.2.3 сурет- Delphi компонеттер палитрасы

 

Формалар терезесі  болашақ  бағдарламаны   Windows –  терезе  жобасымен көрсетеді. Бастапқыда терезе бос болады. Дәлірек айтқанда Windows үшін интерфейсті  элементтер –  жүйелік менюді шақыру, максимизация, минимизация  және терезені  жабу, сызылатын рамкалар стандартын құрайды. Терезенің барлық жұмыс  ауданы  координата торының  нүктелерімен толтырылған. Олар  формаға орналасатын  компоненттердің  ретімен орналасуына  қызмет жасайды.  Ол нүктелерді алып тастау үшін келесі  әрекеттерді қолдануға болады: Tools – Environment options командасының көмегімен, Display grid – алып тастау,  Designer – қатпарлардың ішінен табылады. Бағдарламашы  терезенің сыртқы көрінісін  өңдеу кезегінде  өзіне қажетті компоненттерді алып форма терезесіне  орналастырады.

Объектілер  ағашының (дерева) терезесі.

Бұл терезе  6-шы версияда пайда болған  және  екпінді  формада немесе  мәліметтердің  екпінді модулінде   орналасқан  бөлек компоненттердің арасын байланыстыру  үшін арналған.  Кез – келген компонентті шерткенде  бұл терезеде  форма терезесіне  сәйкес  компонент шығады  және бұл компоненттің қасиеті  объектілер инспекторының терезесінде  бейнеленеді.  Екі рет шерту  Code Insight   механизмінің жұмыс істеуіне әкеледі.  Алдыңғы версияларда мұндай орын  ауыстыруды  Clipboard  программа аралық  айырбас буфері  арқылы жасауға болатын.

Объектілер  инспекторының  терезесі.

Формаға орналасқан кез келген  компонент  кейбір параметрлер жиынтығымен  сипатталады (орналасуы,  түсі, өлшемі). Кейбір параметрлерді, мысалға  компоненттің  орналасуы мен өлшемін, орналасуын бағдарламашы форма терезесінде өзгерте алады. Ал басқа компоненттерді өзгерту үшін  объектілер инспекторының терезесі қолданылады. Ол терезеде екі қатпар бар: Properties (қасиет)  және  Events (оқиға).  Properties беті  компоненттердің қажетті қасиетін орналастыру үшін қолданылады,  ал  Events  компоненттерге  оқиғаға байланысты  құбылыс,  өзгеріс беру үшін  қолданылады.  Қасиеттер жиынтығы -  компоненттердің түрін анықтайды. Яғни форманың жоғарғы сол жақ бұрышқа қатысты орналасуын,  өлшемін,  түсін,  қаріптерін т.с.с.  Оқиғалар  жиынтығы – компоненттердің жұмыс режимін анықтайды. Яғни  тышқанды шерткенде немесе клавишті басқандағы өзгерісі,  экрандағы пайда болған кезеңі немесе  терезенің  өлшемін өзгерткендегі т.с.с.

Нысандар инспектор терезесінің  әрбір беті  екі бағаннан тұратын  кесте түрінде көрінеді.  Сол  жақ бағанда  қасиеттің  немесе  оқиғаның  атауы, ал оң жақ қасиеттің   нақты мәні немесе  бағынышты  программаның аты көрсетіледі. Кестедегі жолдар  тышқанды шерту арқылы  таңдалынады және  қарапайым немесе  күрделі қасиеттер  жатады. Қарапайым  қасиеттерге: жалғыз сандық,  символдық  мәнге ие қасиеттер жатады. Сипатталуы  True   немесе   False. Delphi ортасының объектілер инспекторының  терезесі келесі суретте көрсетілген (1.2.4 сурет).

          

 

1.2.4 сурет - Delphi ортасының объектілер инспекторының терезесі

 

Бағдарламаның  кодтар терезесі  бағдарламаның  текстін  өңдеп құруға арналған.  Терезе бастапқыда  программа  терезесінің  толық бос формасы  қалпын дұрыс  жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Жұмыс барысында  программист  өзіне қажетті  толықтырулар енгізіп бағдарламаның  жұмысын қамтамасыз етеді. Терезеге жаңа жол  қосу үшін  курсорды  басқару клавишасының  көмегімен  немесе  тышқан арқылы  қажетті жерге  қойып  клавиатурадан  текст енгізу   керек. Жаңа жолға өту үшін  Enter  пернесін басамыз. Келесі суретте бағдарлама кодтарының терезесі көрсетілген (1.2.5 сурет).

 

 

1.2.5 сурет - Бағдарлама кодтарының терезесі

 

 

 

 

 

 

 

2 ЖОБАНЫ ӨҢДЕУДІ  ЖОСПАРЛАУ БӨЛІМІ

 

2.1 Отбасылық  дәрігерлік амбулатория қызметін сипаттау

 

Нарық заманымен сонау 1995-1996 жылдары құрылып, өмірге келген отбасылық  дәрігерлік амбулаториялар Жезқазған  жұртшылығының күнделікті тұрмысында сіңісті болып кетті.

Тұрғындар ауыра қалған жағдайында, ең әуелі осы отбасылық дәрігерлерді жағалайды. Қалада бүгінде отбасылық үлгідегі 8 амбулатория жұмыс істеп тұр. Тұрғындарға 1998 жылдан бастап жылына бір рет дәрігерді өз еркімен таңдау мүмкіндігі берілген. Алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсетуге бейімделген олар тұрғындарға тұрғылықты аумақтары бойынша қызмет көрсетеді.

Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 18 мамырдағы "Қазақстан  Республикасы азаматтарының денсаулық  жай-күйін жақсарту жөніндегі бірінші  кезекті шаралар туралы" N 3956 Жарлығына  және Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 16 қарашадағы N 4153 Жарлығымен  бекітілген "Халық денсаулығы" мемлекеттік бағдарламасына сәйкес, жалпы дәрігерлік практиканы/отбасылық медицинаны дамыту және елде денсаулық сақтауды реформалаудың негізгі басым бағыттарының бірі ретінде бастапқы медициналық-санитарлық көмекті нығайту мақсатында:  
      Бұйырамын:  
       1)жалпы практика дәрігері/отбасылық дәрігер туралы ереже;  
       2) отбасылық дәрігерлік амбулатория туралы ереже бекітілсін.