Кәсіпорынның қаржылық жағдай аудитінің мәліметтер қорын құру

         MS Access ақпаратты көрсету және сақтау үшін пайдаланылатын жеке компонеттерден тұрады. Олар: кесте, форма, есеп беру, сұраныстар, деректерге мүмкіндік беретін беттер, макростар және модульдер. Формалар мен есептерді құру үшін конструкторлар қолданыла-ды, осндықтан бұл компонеттер конструкторлық объектілер деп аталады. Конструкторлық объектілер басқару элементтері деп аталатын едәуір кіші объектілерден тұрады (олар: өріс, батырмалар, диаграммалар, жақтаулар, және т.б.).

Microsoft Access мәлiметтер қорын  басқару жүйесi қарапайым екі  өлшемді кесте –реляциялық мәліметтер  қоры болып табылады. Мәліметтер  қорын басқару жүйесі мәліметтер қорын құру, мәліметтерді өңдеу, қандайда бір шарт бойынша қордан мәліметтерді таңдау, қор негізінде әр түрлі формалардың есеп беруін (отчет) құруды жүзеге асырады. Мәлiметтер қорын жасамас бұрын қатты дискiде каталог құрып, жасалынатын мәлiметтер қорының файлын сақтаймыз. Microsoft Access өңдеу объектiсi мәлiметтер қоры файлы болады, оның кез-келген аты және МДВ кеңейтiлуi бар. Бұл файлға Microsoft Access–тiң негiзгi объектiлерi: кесте, форма, сұрау, есеп беру, макрос, модул кiредi.

ДБ-ың кестелері дайын болғаннан кейін, кестелерге мәлімететрді енгізу, қосу, жою процедураларын орындауға арналған түрлі формалар құрылады. Бастапқы мәліметтерді және де өңдеудің басқа процедураларын тікелей кестелеге немесе формалар арқылы енгізуге болады.

 

1-сурет.Товары кестесі

                                                                                             

2-сурет.Цена кестесі

          

3-сурет.Заказы кестесі

 

4-сурет.Клиенты кестесі

 

Кестелер арасындағы байланыстарды ұйымдастыру - бұл этап өте күрделі және болашақ программа үшін өте маңызды, әрі нақтылықты қажет ететін тұсы. Байланыс құру кезінде өте сақ болу қажет. Кестелер расындағы байланыс родительский және дочерний байланыс арқылы байланысады.  MS Access –те кестелер арсындағы байланысты құру үшін  Связи терезесі қолданылады, яғни онда жаңа байланыс құрылатын кестелер кіргізіледі.

   

                 5-сурет.MS Access-те кестелер арасындағы байланыс

 

1.   Арнайы программалық жабдықтау арқылы мәліметтер қорын      автоматтандыру

            Қолданбалы программаларды өңдеу үшін программалау тілдері және программалау жүйесі қажет. Осы мақсаттарға  байланысты Delphi-Borland, C++ және т.б. тілдер кеңінен тараған, осы аталған тілдердің өздерінің ерекшеліктері бар, осыған байланысты олар негізгі программалау құралы ретінде саналады. Құралдар жабдығының категориясына жоғарғы деңгейдегі тілдер трансляторы ғана емес, сонымен қатар Ассемблер, компоновщиктер және т.б. жүйелік программалар жатады. Құралдар жабдығының көмегімен қолданбалы программалар, жаңа құрал жабдықтары да, операциялық жүйелер де қарастырылады. Бұл программалық қамтамасыз ету түрі қолданушыны компьютер ресурстарын басқарудан босатып, аппаратура ортасымен басқаруды қамтамасыз етеді, яғни ДЭЕМ-де нақты жұмыс істетуге дайындайды. Жүйелік қамтамасыз ету операциялық жүйелерден, МББЖ-дан, МБ-ның дистанциондық өңдеуінен тұрады. Жүйелік қамтамасыз ету қолданбалыдан машина тәуелділігі бойынша ажыратылады. Қолданбалы программалар кейбір есептерді шешу тұрғысынан қарастырғанда тиімді болып келеді, осыған байланысты ЭЕМ құрал ретінде пайдаланады,яғни есептегіш жүйеге емес жұмыстың пәндік жағына көңіл бөлінеді. ДЭЕМ программалық қамтамасыз ету нарығы күтпеген функционалдық мүмкіндігі бар әр түрлі коммерциялық МББЖ және программалау тілдері бар. Осы құралдар әр түрлі болғандықтан кез келген қолданушының, білікті маман сұраныстарын қанағаттандырады. Көптеген коммерциялық программалар ЭЕМ-ге арналған Cobol-e, Pascal, C++, Borland Pascal 7.0, FoxPro 2.0 мәліметтер базасы тілдерінде жазылған.

         Есептеуіш техника мен программалау технологияларының дамуы Borland фирмасының жаңа программалық Delphi өнімін алып келді. Delphi  - бұл   Windows-та жұмыс істейтін программаларды, қосымшаларды тез өңдейтін (Rapid Application Development - RAD) интегрирленген орта болып табылады. Ол генератор кодынан, визуалды дизайнерлер және мәліметтер базасын жүргізу құралдарының және жақсы интерфейсінің болуы, сондай-ақ үйренуге қарапайымдылығымен сипатталады.  Delphi  негізінде визуалды жобалау технологиясы және програмалаудың объектілі-бағытталған әдісі бар. Delphi-дің бірінші версиясы, Windows 3.1 ортасында жұмыс істеген. Windows 95 шыққаннан кейін, Borland 16 разрядты  Delphi екінші версиясын шығарды. Одан кейін 32 разрядты Delphi-дің үшіншісі шықты. Delphi программасында Borland-пен өңделген Object Pascal тілі қолданды, оның негізі ретінде классикалық осы тіл алынған.

       Келесі Delphi 5.0-дің үш версиясы бар:

Standard – мәліметтер базасын  қолдана отырып жеке қосымшаларды  өңдеу;

Professional – көптеген қолданушылардың қосымшаларын құруға арналған;

Client-Server Suit – корпоративті  қосымшаларды өңдеуге арналған.

Delphi ортасында программалау  үшін компьютерге Windows98, Windows NT немесе  толығымен сәйкес келетін операциондық  жүйе қажет. Delphi Client-Server Suit-8 Мб кем емес жедел жады, ал  Delphi-ді толығымен орнату үшін 170 Мб қажет. Кез келген дербес компьютер процессоры Pentium, жедел жады көлемі 8-16 Мб, дисплейі VGA болса, Delphi-дің жұмысын тиімді етеді.       

      Пішін (Форма) - кестедегі, сұраныстағы мәліметтерді көрсету, кестеге мәліметтерді енгізу үшін қолданылатын құрал болып табылады. Жалпы алғанда үлгі әр түрлі мақсатқа құрылуы мүмкін.

 

1-сурет.

 

       Информация батырмасын басқанда товары пішіні туралы анықтама шығады,онда кәсіпорындағы барлық тауарларының тізімі,аты,бағасы туралы толық мәлімет шығады.Сонымен қатар, жаңа тауарларды енгізуге, оны редактілеуге де болады.

 

 

2-сурет.Программаның негізгі менюі ішіндегі цена пішіні

 

       Қажетті мәліметті енгізу үшін алдымен енгізілетін орнын белгілеп алып, содан соң экрандық формаға енгізесіз,кейін оған мәлімет жазасыз.Қажет емес болған мәліметті өшіру үшін де оны алдымен белгілеп алып, арнайы өшіру батырмасын басасыз.

 

    3-сурет.Программаның негізгі менюі ішіндегі заказы пішіні

 

       Келесі суретте (3-сурет) осы кәсіпорында жасалатын тапсырыстар тізімі енгізіледі.Сондай-ақ, осы тапсырыс берушілердің мекен-жайы,жеткізу уақыты және т.с.с. берілгендері арқылы іздеп табуға, сонымен қатар жаңа қолданушы енгізуге және редактілеуге де болады.

 

 

4-сурет. Программа ішіндегі сұрыптау

 

       Деректер қорын жобалауда есеп беру үшін QReport: QuickRep, QRBand,   QRLabel, и QRDBText басқару объектілер жиынтығы қолданылды. Деректер қорының кестелерінде сақталатын деректерді есеп құра отырып, баспаға шығаруға болады. Ол үшін компоненттердің үлкен көлемді жиынынан тұратын QuickReport есеп генераторы қолданылады. Есеп құру кезінде есеп қасиеттерін толығымен анықтайтын QuickRep орталық компонент болып табылады. Бұл компонентті бос формаға орналастырамыз. QuickRep компоненті деректер жиыны AdoTable немесе AdoQuery-мен байланыстырылады және DataSet қасиетінің көмегімен есеп құрылады.

 

 

 

5-сурет. Программаның  есеп беру пішіні

 

       Сонымен қатар, пайдаланушының әр әрекетіне байланысты қажетті есеп беру батырмасы автоматты түрде берілген мән бойынша мәліметтерді тез арада, еш қиындықсыз экран бетіне шығарып береді, сонымен қатар осы есеп беру бойынша оны баспаға беру де автоматты түрде іске асып тұрады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

      Қорытынды

 

      Қазақстан Республикасының кәсіпорын рейтингін анықтайтын мәліметтер қорын құрдым.Егер де біз экономика салаларының барлығында автоматтандырылған жұмыс орнын құратын болсақ біз тек қана жылдам қызметке қол жеткізіп қоймаймыз, сондай-ақ электронды үкіметтің құрылуы да тез іске асатын болады.

    Кәсіпорынның мәліметтер қорын құру кезеңінде «Рахат» кондитерлік фабрикасы туралы сипаттама жазылған.Кәсіпорынның қаржылық жағдай аудитінің мәліметтер қорына кеңірек тоқталдым.Дүниежүзіндегі саясатта болсын, нарықта болсын дамыған елдер маңызды орын алады, сондай-ақ нарық жағдайы, нарық ауа райы сол елдерге қарап өзгеріп отырады. Сондықтан, кәсіпорынның қаржылық жағдайын анықтайтын бірнеше жақсы тәсілдер бар.Бірақ, оның бәрі қолданыста деп түсінбеу керек. Кейбірі жақсы, кейбірі нашар деген сияқты, ол рейтингтер халықтың да басшылырдың да көңілінен шығуы не шықпауы сол әдістердің қуатына байланысты болып келеді.

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

          Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. К.Дж. Дейт Введение в системы баз данных/ Дейт
2. Дарахвелидзе П.Г. Программирование в Delphi 7. / П.Г.
3. С.М.Диго. Access. М.:2006г.
4. www.google.com
5. Сәбден О.,Тоқсанова А. «Шағын кәсіпкерлікті  
   Сахариев С.С «Әлем экономикасы», Алматы – 2003 ж.,
6. Мейірбеков А.Қ. «Кәсіпорын экономикасы», Алматы - 2003 
7. К.Ш.Дүйсенов., Э.Т.Төлегенов., Ж.Г.Жұмағалиева «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау». Алматы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

       Қосымша

 

unit Unit1;

 

interface

 

uses

  Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

  Dialogs, DB, ADODB, Menus, ExtCtrls, jpeg;

 

type

  TForm1 = class(TForm)

    MainMenu1: TMainMenu;

    DataSource1: TDataSource;

    ADOConnection1: TADOConnection;

    ADOTable1: TADOTable;

    ADOTable1DSDesigner: TIntegerField;

    ADOTable1DSDesigner2: TWideStringField;

    ADOTable1DSDesigner3: TWideStringField;

    ADOTable1DSDesigner4: TWideStringField;

    ADOTable1DSDesigner5: TWideStringField;

    ADOTable1DSDesigner6: TWideStringField;

    ADOTable2: TADOTable;

    ADOTable3: TADOTable;

    ADOTable4: TADOTable;

    DataSource2: TDataSource;

    DataSource3: TDataSource;

    DataSource4: TDataSource;

    ADOTable2DSDesigner: TWideStringField;

    ADOTable2DSDesigner2: TIntegerField;

    ADOTable2DSDesigner3: TWideStringField;

    ADOTable2DSDesigner4: TWideStringField;

    ADOTable2DSDesigner5: TWideStringField;

    ADOTable2DSDesigner6: TWideStringField;

    ADOTable2DSDesigner7: TWideStringField;

    ADOTable3DSDesigner: TWideStringField;

    ADOTable3DSDesigner2: TWideStringField;

    ADOTable3DSDesigner3: TWideStringField;

    ADOTable3DSDesigner4: TWideStringField;

    ADOTable3DSDesigner5: TWideStringField;

    ADOTable3DSDesigner6: TWideStringField;

    ADOTable4DSDesigner: TWideStringField;

    ADOTable4DSDesigner2: TWideStringField;

    ADOTable4DSDesigner3: TWideStringField;

    N1: TMenuItem;

    N2: TMenuItem;

    N3: TMenuItem;

    N4: TMenuItem;

    N5: TMenuItem;

    N6: TMenuItem;

    N7: TMenuItem;

    img1: TImage;

    N8: TMenuItem;

    procedure N4Click(Sender: TObject);

    procedure N5Click(Sender: TObject);

    procedure N6Click(Sender: TObject);

    procedure N7Click(Sender: TObject);

    procedure N2Click(Sender: TObject);

    procedure N8Click(Sender: TObject);

  private

    { Private declarations }

  public

    { Public declarations }

  end;

 

var

  Form1: TForm1;

 

implementation

 

uses Unit4, Unit5, Unit2, Unit3, Unit7, Unit6, Unit8, Unit9;

 

{$R *.dfm}

 

procedure TForm1.N4Click(Sender: TObject);

begin

Form4:=TForm4.Create(Self);

Form4.Show;

end;

 

procedure TForm1.N5Click(Sender: TObject);

begin

Form5:=TForm5.Create(Self);

Form5.Show;

end;

 

procedure TForm1.N6Click(Sender: TObject);

begin

Form2:=TForm2.Create(Self);

Form2.Show;

end;

 

procedure TForm1.N7Click(Sender: TObject);

begin

Form3:=TForm3.Create(Self);

Form3.Show;

end;

 

procedure TForm1.N2Click(Sender: TObject);

begin

Close;

end;

 

procedure TForm1.N8Click(Sender: TObject);

begin

Form7:=TForm7.Create(Self);

Form7.QuickRep1.Preview;

 

end;

 

end.