Компьютерлік вирустар және олармен күресетін бағдарламалар

 

Ұрлаушы вирустар

 

Кейбір трояндық программалар арнай  ІР қолданылатын программасын ұрлауға  қойылған. Ондай вирустарға American On Line (AOL) болып табылады. Вирус фондық түрде жұмыс істейді, қолданушылар уақытша ойланбастан AOL жұмыс істеп, ІD-ға мүмкіндік алады және қолданушы паролімен кейін оны вирусты программаға кіргендерге жібереді. Жасап шығарушылардың тарихына үңілсек ең қауіпті вирустық программа ол AOL-ға тегін қолдануға мүмкіндік беретін программаңыздан қолданушылар оны жүктеп құтыла алмай қалған жағдайлар болды. вирустар әйгілі e-mail (Outbook Express) программасына шабуыл жасады және табылған компьютердегі жеке өзінің көшірмесін жіберу үшін, мекен жай үшін кітаптар қолданылады, осыдан кейін әрбір зақымданған компьютерде осы прцесс қайталанып отырды. Бұл процесстер ондаған дербес компьютерлерде пайда болды.Вирустар әйгілі e-mail (Outbook Express) программасына шабуыл  және табылған компьютердегі жеке өзінің көшірмесін жіберу үшін, мекен жай үшін кітаптар қолданылады, осыдан кейін әрбір зақымданған компьютерде осы прцесс қайталанып отырды. Бұл процесстер ондаған дербес компьютерлерде пайда болды.

 

Басқарушы вирустар

Бұл вирустар дербес компьютерлердің басқарылымдарын ұстап алады және программалардың жүктеліп қалуына шақырады, тіпті компьютердің өзін де. Кейбір вирустар белгілі бір уақыт мезетінде талап етілетін іс -әрекеттер жиынын орындауға арналған, мысалы программа ұстаушыны мәліметтерге кіргізеді.

Трояндық программалардың фондық түрде жұмыс істейтіндері бар яғни олар сіздің компьютеріңізден финанстік пакетте есептелген мәліметті почта бойынша жібереді.

 

Макровирустар

 

Мүкін сіздер білетін  шығарсыздар макрос – бұл алдынала жазылған командалар жиыны,мәзір пункты. Көптеген макрстар маманданған программалардан құрылады (мысалы, Word және Excel) және жиі орындалатын операциялар жиынын орындауға қолданылды. Мысалы, макроты жіберілімдер тізіін құру үшін қолдануға болады.Олар атынан және мекен жайлар тізімінен тұрады және текістік айылдың түрі. Егер қолмен істеу үшін, тексті айрықшалап алып оның көшірмесін буферге алып бөлек атпен мекен – жайды қоюды талап етеді. Макрос, аталған іс-әрекеттерді автоматты түрде орындайды, жай ғана бір-екі пернені басу арқылы. Бұл макросты дискке жазып, қайтып сіз нәтижесінде керекті рет қоса аласыз.

Әншейінде макростар өте қажет  және көптеген қолднушылар макросты  Web-тан тартады. Ізінше ол жаңа вирус  болуы мүмкін. Макровирустар макростар  түрінде алуға болады, электронды почта арқылы, алайда олар файылға арнайы трояндық программамен қосылуыда мүмкін. Қандай жағдайда болмасын зақымданғаннан кейін сізде даусыз мәселелер пайда болады.

Кейбір вирустар дербес компьютерді  қолданушыға кедергі келтіреді, дыбыстық және мәтінді жіберілімдерді шығарады, терезелерді тоқтатады және т.б. Тіпті осындай қатысты вирустар қауіпсіз, олар мәліметтерді құртпайды, бірақ зұлым. Олар жұмыс істеуге кедергі келтіреде, жеткізілімдерді оқуды талап етеді, экранға шыққан немесе жұмысын белгілі  уақыт аралығында тоқтатады, белгілі бір сан енгізуді сұрайды. Сонымен қатар сіздің қателескен іс қимылдарыңыздың саны артады.

Аплет вирустары-қараңғылық келешегі.

Аплеттер – бұл кішігірім  програмалар Web-парақтары мен сіздің браузеріңізді орындайды.Бұл программалар арнай тілде жасалған

 

қойылымдар –Java, Script және Activ x. Аплет  қолданатын облыстары өте кең; олар формасын өзгертуден бастап экранда  үлкен емес терезелерді құруға шейін  арнайы ақпараттары бар. Олар анимация үшін де қолдануы мүмкін; және тіпті  сайт шектеулерін аластыру үшін.

Java, Script және Activ x аплеттерінің танымалдылығы  өскен сайын, одан қоғану мәселелерінің  қатары пайда бола бастады.  Көптеген танымал әрекет 1997 жылдың  басында пайда бола бастады.  Онда неміс хаккерлер клубының  мүшелері (German hacher qroup) эксплуатация жасаудағы кемшіліктерін көрсетті. Оларға қолма-қол ақшасыз аударым операцияларына кіруге мүмкіндікберетін әдістерді жасап шығарды. Берілген жүйенің кемшіліктері түзетілді, бірақ басқа кемшіліктері қалды.

Көптеген Microsoft Internet Explorer қолданушылары Activ x – тен қолданудың бір жолын бар екенін білмейді және қолдана алмайды. Берілген оқиғада әңгіме сандық жазылымдар жайлы болуда. Жазылым сендіреді, яғни берілген немесе басқару элементтері жеткізілімдерді аударушы болып табылады. Сонда да, бұл әдістерге қарамастан маманданған хаккер оларды да айналып өтеді.

Activ x – кейбір әрекеттерден немесе  жойылып кетуден сақтау мүмкін  емес, өйткені құрылған кезде  кем назар аударылған.

Осының барлығы бір белгімен мынаны көрсетеді, бірінші жүйесіндегі қауіпсіздік Activ x және Java-ның тумысынан өзіндіктері емес. Java сіздің жүйеңізге қатесіз программа аударуы мүмкін және бұл жүйенің мүмкіндіктері төтенше түрде үлкен болуы мүмкін. Бұл вирус – жанамасының қоректену ортасын қалыптастырады. Symantec және компаниялар антивирустық сканерлерді жасап шығарып ұсынуда. Олар вирустардан қорғанудың белгілі жолдарымен қамтамасыз ететін нақты уақыт көлемінде.

Java Scriptтің жаңаша түріне қарамастан  потенциалдық кемшіліктері бар. Web парақтары, Java Scriptпен сыбайлас түрде сіздің браузеріңізді жабуға талпынсаңыз да Java Script програмасы қайталап ашады. Java Script тарапынан жасалған аналогтар іс-әрекеттер болуы мүмкін электрондық почтадан жеткізілімдерде, netscape  аударымдарында.

Вирустардың компьютерге кіру жолдарын қарастырайық. Көбінесе вирустар пайдалы программалар ретінде әшекейленіп немесе макрос арқылы жүйеге кіреді. Мысалы, сіз ойындар файлы fungame.exe-ні жүктей аласыз. Оны кіргізіп, сіз ойын ережесін айқындамақ боласыз, програманың фондық түрде каталогтағы файылдарды жоятынын немесе вирустардың қатты дисктің жүктейтін бөлігіне енеді. Көптеген вирустық програмалар тегін қамтамасыз етілетін програмалар ішінде әшкерленіп солар арқылы енеді. Вирустық програмаларды жасаушылар қызғанышқа белгілі бір қойылым қояды,зақымданған программаларды ұсына, Web-түйінмен қамтамасыз ете отырып.

Көптеген вирустар үшін жүктеу бұл  – омпьютерге кірудің негізгі  әдісі, бүгінде өте көп компьютерлік файылдар қолданушыларға қажетті, жүктейтін  модульдерде орындлатын түрде көрсетілген. Бұндай файылдарды таратудың ең тез әдсі сөзсіз желі.

 

Бірігуші программалар

Вирустарға  программада немесе файлда болуы  мүмкін және олар почталық жіберімділерге біріккен болады. Вирустар жай жіберілімдерді оқығаннан айқындалмайды, алайда бірікке  файлды ашу барысында немесе макросты жібергенде компьютер зақымдалады. Сіз мынаны байқауыңыз мүмкін, мереке күндері осындай біріккен программалар арқылы келген жеткізілімдер көбейе түскенін. Бұндай программалар сіз жағымды болуы мүмкін, бірақ ең дауасы оларды жойған.

Жалпы қолайлы  желілік файлдар

Мұндай файлдар  вирустврдың тез таралуын қамтамасыз етеді. Сіздің желілік администраторыңыз  желі бойынша келетін электрондық  почталар мен файлдарды және сонымен  байланысты программаларды бақылайды. Файлға біріккен жіберілімдерден желі бойынша абай болыңыз және жылдам түрде күдіктенетін файлдар жайлы желі администраторына хабар беріңіз. Дискідегі вирустар  Жоғарыда көрсетілген салыстырғанда бұл әдіс өте қарапайым. Компьютер иелері өзін қызықтыратын программаларды дискіге жазып, өз компьютеріне көшіріп еркін жұмыс жасайды, желіге тәуелсіз. Бұндай әдісте вирустар өлмейтіндей болып таралады. Вирустардан қорғану жолдары Ең жақсы емделудің әдісі бұл алдын алу. Вирустарда өзіңіздің компьютеріңізге түсірмеудің көптеген әдістері бар. Егер сіз белгілі қызметке жалықсаңыз немесе интернет провайдерге қоссаңыз сіздің компьютеріңіз вирустармен зақымданбайды. Вирусы бар жүктелген файлдар кіргізілмеінше олар қауіпсіз. Антивирустық қорғанудағы кеңестер: Егер сіздің жүйеңізде антивирустық программа болмаса, онда еш болмаса біреуін енгізіңіз; Егер сіздің антивирустық программаңыз автоматты түрде тәулік бойы қорғаныспен қамтамасыз ететін болса, онда оны сөндірмеңіз. Сіз оған барлық жүктейтін файлдармен программаларды көрсетіңіз; Тек қана сіз жүктеп жатқаныңызға назар аударыңыз.

Антивирустық  құралдар

 

Соңғы кезде компьютерлік вирустар мен күресудің үлкен тәжірибесі бар анитивирустық бағдарламалар  құрылған, бағдарламалар мен деректерді қорғау шаралары белгілі.Вирус табылған мерзімінен бастап қысқа уақыт ішінде қайта пайда болған вирустарды жеңіп шыға алатын антивирустық құралдарды жетілдіру және дамыту үнемі жүріп отырады.  Белгілі антивирустық бағдарламадарды бірнеше типтерге бөлуге болады: Детектор бағдарламалары белгілі бір вируспен зақымдалған файлдарда табылады, мұндай бағдарламалар қазіргі кезде сирек.  Фагтар  немесе доктор бағдарламалар, сонымен қатар вакцина бағдарламалар. Вирус жұққан файлдарды тауып қан қоймай, оларды «емдейді», файлдардан вирус бағдарламасының денесін өшіреді, бағдарламаны зақымдағанға дейінгі қалыпқа келтіреді. Фагтар өз жұмысының басында оперативті жадтан вирусты іздейді, оларды жояды және содан кейін барып барлық файлдарды емдеуге кіріседі.Фагтардың ішінде полифагтар ерекшеленеді,олар вирустардың көп мөлшерін жояды, мысалға мынадай доктор бағдарламалар:ең танымал полифагтар Aidstest Scan, Norton Anti Virus және  Doctor Web.  Ревизор бағдарламалар вирустардан қорғайтын құралдардың ең сенімдісіне жатады. Ревизорлар компьютерге вирус жұқпай тұрған кезде бағдарламаның бастапқы жағдайын есте сақтайды, содан кейін оқтын-оқтын кезекті жағдайды бастапқысымен салыстырады. Егер өзгерістерді анықтаса, онда дисплейдің экранына хабарлама шығарылады. Ресейде ең танымал Д.Мостовтың құрастырған ревизор бағдарламасы Adinf – бұл бағдарламаны барлық, оқу орындарының компьютерлеріне орнату ұсынылады. Ол тек вирустардың екпінділігіне ғана бақылау жасамайды, оқушылардың зиянды белсенділігіне бақылау жүргізуге мүмкіндік береді.  Фильтр бағдарламалар немесе «күзетші» - бұл компьютердің жадында тұрақты орналасатын кішігірім резидентті бағдарламалар. Олар компьютердің операцияларын қадағалайды және компьютер жұмыс атқарған кезде вирустарға тән күмәнді әрекеттерді табады. Қандай да бір бағдарлама осындай әрекетті орындар кезінде «күзетші» хабарлама жібереді, ал қолданушы сәйкес операцияны орындауға рұқсат береді немесе тыйым салады. Қолданушылар әдетте күзетшіні қолданбайды, себебі әрдайым ескертулер жұмысқа кедергі келтіреді. Фильтр бағдарламалар вирустың ең басты сатысынан олардың көбеюіне дейін анықтайға мүмкіндік береді, бірақ олар файлдарды және дискеттерді «емдейді», вирустарды жою үшін фагтар қолдану қажет. 

 

Қорытынды

 

Бәсекелескен күрделі күрес  бүгінгі күннің басты бір мәселесі болып тұрған кезде, корпоративтік  мәліметтер базасына кез-келген уақытта, кез-келген жерден байланыс табу өте маңызды. Осы жерден актуалды мәселе болып әрине ақпаратты қорғау мәселесі болып табылады. Біздің еліміде корпоративтік қолданулар көп, үйде отырып қолданатындардан.Ал вирустардың таралуы локальді жүйелерде тез таралады, өйкені олар керекті етіп қорғалмаған.Қорытындылап айтатын болсақ, вирустар үнемі өзгереді және көбейеді, антивирустық бағдарламалар да одан қалмауға тырысады, сондықтан антивирустардың жаңа вериялары шықпады ма екен деген мазасыздық әрдайым ойда болуы тиіс .Егер сіздің ескі антивирустық версияңыз тексеруден кейін бәрі таза деп хабар берсе , онда да  ешқашан тынышталмаңыз, өйткені ол бүркемеленудің басқа әдістерін қолданған, жаңа вирустарды байқамаған болуы мүмкін.

Бүгінгі таңда Москвалық  ғалымдар  компьютермен жұмыс істегенде адамдарға қауіп төндіруі мүмкін вирустар мен микробтардың 99 пайызын жоя алатын жаңа компьютерлік манипулятор жасап шығарып отыр. 
Американдық Iogear компаниясы жасап шығарған Germ Free манипуляторы күмістің нанобөлшектерден және титан диоксидінен тұратын аралас қоспамен жұқалап қапталған. 
Ғалымдардың айтуынша, бұл өнім бір ғана компьютерде көп адам жұмыс істейтін орындарда - медициналық мекемелерде, кітапханаларда және мектептерде таптырмайтын құрал болып табылады. 
Компьютердің аса қауіпті бөлшегінің бірі - клавиатура екенін американ ғалымдары бұған дейін мәлім еткен болатын. Аризона университеті ғалымдарының есептеуінше, перне тақтада қоғамдық әжетханамен салыстырғанда, 400 есе көп микроб бар болып шықты. Жүргізілген зерттеу барысында жұмыс үстелінде 10 миллионға жуық микроб бар екендігі анықталған. Олардың ең көп орналасатын жерлері - телефон трубкасы мен компьютер клавиатурасы болып шыққан. Компьютердің клавиатурасы арқылы тек тұмау және көз инфекциялары ғана емес, асқазан, тері және тыныс жолы аурулары да жұғады екен.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

 

1.Г.Ә.Жапарова. Информатика негіздері. Алматы -2006ж

 

2.Беркінбаев К.М. Информатика. Алматы -2005ж

 

3.О. Камардинов. Информатика. Алматы -2006ж

 

4.Балапанов. Информатика оқулығы.Алматы -2007

 

5.www.google.kz

 

6.Экономическая информатика.Под.ред. П.В.Конюховского.Москва-2001ж.

 

7.Информатика. Макаровой Н.В. М-2003