Компьютерлік вирустар және олармен күресетін бағдарламалар

Қазақстан Республикасының  Білім және Ғылым                                                   Министрлігі Қ .И .Сатпаев атындағы Қазақ                      техникалық университеті

Технологиялық үрдістерді компьютерлендіру және жобаларды басқару  кафедрасы

 

РЕФЕРАТ

Тақырыбы:Компьютерлік вирустар және олармен күресетін бағдарламалар

№	Жұмысты орындалу сапасы	Бағалау аралығы
1	Орындалған жоқ,сабақта себепсіз болмауы	0%
2	Жұмыстың орындалуы  және оқушының белсенділігі	0-50%
3	Жұмысты рәсімдеу	0-20%
4	Аныктамалар мен техникалық әдістемелерді,пәннің оқу-әдістемелік кешенін,лекция конспектілерін қолдана білу	0-10%
5	Жұмысты қорғау	0-20%
6	Қорытынды:

 

                                                                                       Оқытушы: Аяпбергенова.А.Т

                                                                                       Студент:Асанова Ақниет                                                                               

                                                                                        Мамандығы:ГРБ-12-1қ                            

                                                                                        Тобы: 1

 

Алматы  2012ж.

 

 

Жоспар

 

Кіріспе

I.XXI ғасыр -  ақпараттық технологиялар кезеңі

Негізгі бөлім

II.Компьютерлік вирустар дегеніміз не?

1.1 Компьютерлік вирустардың пайда болу тарихы

1.2 Компьютерлік вирустардың түрлері

1.3 Вирустардың алдын –алу және емдеу шаралары

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Көз алдыңызға мына бейнені елестетіп  көріңізші, өзіңізге қажетті кез-келген ақпарат сіз қалаған түрде  қол астыңыздан табылады. Үйде, кеңседе, мекемеде және басқа қаладағы қажетті  құжатты көргіңіз келсе, міне ол көз  алдыңыздан көрінеді. Бірер минут  арасында келісім – шарт үлгісін қағазға басып алу, есепшот жайындағы мәліметті тікелей банкіден білу мәселесі шешіледі. Ақпарат жүйесіндегі жеке адам, кітапхана, мекеме, ұйыммен кез – келген жерден қосылуға болады. Олармен хат алмасу, тікелей сөйлесу, бейнесін көру мүмкіндігі туады. «Бұл ғажайып қиял ғой», - дерсіз. Қателесесіз, өйткені бұл бүгінгі күнгі шындық. Қолыңыздағы кішігірім «Офис»- дербес компьютер (Notebook) ұялы телефон арқылы дүние жүзілік компьютерлердің байланысы (Internet) жүйесіне қосылған. Ал, интернет арқылы дүние жүзін қамтыған тор (WWW- Word Wide Wed) қажетті ақпарат, электронды хат алмасу, әлемнің әр нүктесіндегі адамдар бір – бірінің бейнелерін көре отырып сұхбаттасу, электронды  сауда – саттық жасау, оқу орындарынан қашық жерде білім мүмкіндігіне ие болады. Қысқасы, көзііңз көптен көруге, құлағыңыз алшақтан естуге, қолыңыз жетпей – ақ алуға, аяғыңыз баспай –ақ баруға жеткізген өркениеттің игілігі КОМПЬЮТЕР мен мәдениеттің ізгілігі АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ.

Компьютер – бұл өте жылдам есептеуіш машина, аса күшті калькулятор. Бар мүмкіндігі санды қосу, салыстыру және жадыда сақтау деп компьютер маманы айтса. Компьютер бұл керемет ойлана алатын интелектісі өте жоғары машина деп компьютер сүюші айтады. Әрине екеуінің айтып отырғандары орынды. Біздің күнделікті естуімізде компьютер  сандаған мәтіндер өңделіп суреттің талай түрі туындап, дыбыс пен музыкалар жазылып, бейне қозғалыстар жасалып жатыр емес пе ?! Дегенмен түбінде компьютердің мазмұны бүкіл ақпаратты тек сан түрінде ғана өңдейді және сақтайды.

Компьютер саласын жан-жақты зерттейтін ғылым «Компьютер ғылымы» деп , ал ақпаратты компьютермен түрлендіруді жан-жанқты зерттейтін ғылым «информатика»  деп аталады. ХХІ ғасырда көптеген ақпарат көздерінде «ақпарат ғасыры», «ақпараттық қоғам» деген тіркестермен айтады, біз басты құралы компьютермен болғандықтан «компьютер ғасыры» деп атаймыз. Жаңа ғасырда зат пен энергия көзі емес ақпарат пен білім көзі қоғамның шешуші күштеріне айналады.Жаңа қоғамда ақпарат жайындағы ғылым пайда болары мүмкін. Сол ғылымның  басты өзегі Информатика болуы мүмкін информатика ақпаратты компьютермен түрлендіруді жан-жақты зерттейтін ғылым дәрежесіне көтерері хақ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Компьютерлік  вирустар

Компьютерде жұмыс  істеген кезде өз информацияңды  бөгде адамдардың қол сұғуынан және жоғалудан немесе информацияны біреулер қорғау, шектей білу өте маңызды.

Есептеу техникасында ақпаратты қорғау түсінігі өте кең тараған.Ол компьютердің жұмыс атқару сенімділігін  hәм деректердің  мүлтіксіз сақталуын қамтамассыз  етеді және бөгде адамдардың қол сұғуынан (килігуінен) ақпаратты қорғайды.Бөгде адамдардың қол сұғуынан (килігуінен) ақпараттарды және жасырын хат алмасуларды қорғау үшін  әдетте пароль орнатылады, құнды деректердің мүлтіксіз қорғалуы үшін олардың бірнеше данасы болуы мүмкін. Ал компьютерлік вирустармен күресу өте күрделі, өйткені олар зиянды және дербес компьютерлердің қолданушыларына зиян келтіруге арналған.

Компьютерлік вирус дегеніміз  не ?

Компьютерлік вирус дегеніміз - әдетте өлшемі бойынша (200-ден 5000бйтқа дейін) кіші арнайы компьютерлік  бағдарлама. Басқа бағдарламаларда «көбейтілетін» және «жұғатын» мүмкіндігі бар (ол бірнеше қайтара өз кодын  көшіреді және оны басқа бағдарламалардың кодына біріктіреді).Ол компьютерге қолданушының бақылауынсыз «зақымдалған» дискета арқылы немесе «зақымдалған» файлмен бірге кіруі мүмкін. Ішінде вирусы бар бағдарлама «зақымдалған» деп аталады.  «Зақымдалған» бағдарлама жұмыс атқарған кезде, ең алдымен басқаруды вирус алады. Вирус басқа бағдарламаларды табады және зақымдайды, сонымен қатар қандай да бір зиянды амалдарды орындайды:  компьютердің қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді, дискідегі файлдарды бұзады, компьютерде сақталған ақпараттарды бүлдіреді, оперативті жадты «ластайды» және т.с.с. Вирус бір компьютерге кірсе басқада компьютерлерге тарауы мүмкін Вирус  қайдан пайда болады? Оларды білікті бағдарламашылар қызғаныш,кектену,мансапқұмарлық  мақсатында, басқа бәсекелес фирмаларына зиян келтіру үшін немесе антивирустық бағдарламаларды сатудан ақша табу мақсатында жазады Компьютерлік вирустармен күресу үшін антивирустық бағдарламаларды жазатын және компьютерлік вирустарды зерттейтін мамандар бар .Ресейде  - бұл атақты бағдарламашылар:  Д.Лозинский, Д.Мостовой, И.А.Данилев, Н.Безруков және т.б. өзгеруде, сондықтан компьютердің қолданушысы вирустардың табиғатын , вирустардың жұғу әдістерін және олардан қорғануды білуі қажет   Компьютерге вирус негізінде дискеттер және лазерлік диск арқылы сонымен қатар компьютерлік желілер арқылы кіріп дискіні қатты зақымдайды. Дискетті зақымдау өте оңай. Зақымдалған компьютердің диск жетегіне дискіні жай ғана салып, мысалы , оның мазмұнын оқысаңызда оған вирустың кіруі мүмкін. Вирус көбіне дискінің жүктейтін секторы және кеңейтілуі ехе.,сом.,  немесе bat. Болатын орындаушы файлдарға жиі жұғады. Мәтіндік және  графиктік файлдарға сирек жұғады.Әсер ету дәрежесі бойынша вирустарды бірнеше түрге бөлуге болады:

♦ қауіпсіз компьютердің жұмыс істеуіне кедергі келтірмейді, бірақ оперативті жадтың бос орнын және дискідегі  жадтың көлемін кішірейтеді,мұндай вирустардың әрекеттері қандай да бір графиктік және дыбыстық әсерлер де байқалады.

♦ қауіпті вирустар компьютер жұмысына әр түрлі кедергілер алып келуі мүмкін.

♦  өте қауіпті вирустардың  әсері бағдарламалардың жоғалуына  деректердің жойылуына, дискінің жүйіелік аймағында информациялардың өшуіне алып келуі мүмкін. Компьютердің вируспен зақымдалғанын өз уақытысында анықтау үшін вирустардың пайда болуының мынадай негізгі белгілерін білу қажет:

1. Жұмыстың тоқтауы
2. алдында табысты жұмыс істеген     бағдарламалардың жұмыс істеуінің дұрыс болмауы.             
3. Компьютердің баяу жұмыс істеуі:
4. Файлдармен қапшықтардың жоғалуы немесе олардың мазмұнының бұрмалануы:
5. Файлдардың өлшемдерінің өзгеруі:
6. Дискіде файлдардың санының кенеттен біршама үлкейуі:
7. Оперативті жадтың бос орнының өлшемінің кішірейуі:
8. Жиі тұрып қалу немесе компьютер жұмысының жыңылысуй:

Компьютерлік вирустардың негізгі  ерекшеліктерін, антивирустық бағдарламалардың сипаттамасын және бағдарлдамалар мен  деректерді компьютерлік вирустан сақтау шараларын толық қарастырайық. Қазіргі уақытта 5000 нан аса бағдарламалық вирустар белгілі.

Барлық алуан түрлі вирустар арасынан басты – басты топтарын боөліп қарастырайық:

1. Жүктелетін вирустар – дискеттің немес винчестердің жүктелетін сеторында сақталатын компьютердің алғашқы іске қосатын бағдарламаларын зақымдайды.
2. Файлдық вирустар ең алдымен кеңейтілулері ехе. Және сом. Болатын файлдарға енеді, бірақ бұл кезде олар ешқандайда басқаруды қолына алмайды,демек, көбею қабілетін жоғалтады.
3. Жүктелетін – файлдық вирустар файлдарды, сол сияқты дискеттердің жүктелетін секторларын зақымдайды.
4. Драйверлік вирустар компьютер құрылғыларының драйверлерін зақымдайды немесе файлға қосымша қатар конфигурациясын қосу жолымен енеді.
5. Желілік вирустар ондаған немесе жүздеген мың көп компьютерлерді біріктіретін желіге тарайды.

Көптеген вирустар маскіленген бейнеде, жалпыға қолайлы желілерде немесе тегін программалық жабдықтауда жасырынады. Бірулері комерциялық таратылған программаға енеді. Сіздің жүйеңізге енген вирустар, зақымдайтын программалық жабдықтарға жасырылған болса, оларды кейде «үштік программа» деп те атайды.  Бұл атау «үштік жылқы» тарихи оқиғадан шыққан. Дәлірек, гректердің қоршауы Троя, б.э.д. 12 ғасыр Оддесейдің жүргізуімен гректер жетістіктерсіз қаланы қоршады, және соңынан арамдықпен кіруді ойластырды. Олар шегініп, дуалдың қасына үлкен үш атты қойды, яғни егінде соғыс отрядтары тығылып еді. Трояндықтар бұл белгі қамалдың біткенін көрсетеді деп шешті. Түнделетіп әскерлер шығып, грек армиясының есігін ашты. Осылайша Троя өлді.   Әншейінде бұл терминді компьютерге басқа программамен жасырынып кіретін программаларға қолданылады. Мысалы, қызықты ойындар, коммерциялық түрде таратылатын программалар.

Вирустардың пайда болатынына келетін  болсақ, ықтимал бірнеше компьютерлік вирустар, 60-жылдардағы мейнфрей және миникомпьютер програмистер арасындағы жарыс нәтижесінде пайда болды. Алғаш дербес компьютерлер пайда болған кезде, көптеген техникалық маманданған програмистер әлемді арам, күтілмеген және көбіне тәжірибелі программалармен қамтуға талпынды.  Ондай түрдегі белсенділіктер алғаш кезде білінбеді. Ал қалай, көптеген адамдар дербес компьютерлермен жұмыс істей бастады, солай құрамдар программасы күшті әрі қиындай берді. Ал программалар қауіпсіз бола бастады. Алайда компьютерлік вирустар 80-жылдардың ортасына дейін қауіпсіз болып қалды. Кейбір себептермен компьютерлік вирустардың таратылуы жай ғана болған жоқ. Тегін программамен жабдықтайтындарға қызығушылығының кесірінен дискет және модем байланыстары арқылы зұлым вирустардың шабуылы жоғарылай бастады   Тірі және өзі өндірілетін компьютерлік вирустар пайда болды. Мейнфрейндер мен миникомпьютерлер, арнайы жеке меншік және жалпы қол жетерлік компьютерлік желілер, почталық жеткізілімдер, жад құртатын іс әрекеттер орындады. Осылардың ішіндегі ең әйгілі IBM вирустары, олар өзін-өзі өндіретін және тірі ағза сияқты желілерде өздігінен араласатын болып шықты.  80-жылдар аяғында компьютерлік вирустар сериялдардағы зұлымдардай әрдайым пайда бола бастады. Бүгінде әлемде күнара жаңа вирустар пайда болуда. Адамдар вирустарды әр түрлі себептермен жасайды. Олардың негізгілері төмендегілер:

• Арнайы компьютерлік жүйелердің қарсылығы немесе қолданушылар тобы;
• Қандай мақсатпен болсын атаққа ие болу;
• Программалаудағы тәжірибе жаттығулары;
• Саяси түсінік;
• Сәтсіз немесе жетістіксіз әзіл.

Вирустарды жасап шығарушылар  ішінде мойындамаған ақылшылар бейнеленеді. Осы уақытта зерттеу нәтижесі вирусты істеушілердің жеке өмірінде мәселелер бар. Олардың іс-әрекеттерінің  көрсетуі бойынша олар жасырын түрде  қоршаған аспектілеріне белгілі бақылау орнатуға тырысатынын көрсетеді.  Қатты дискіңіздегі вирустың кері әсерлерін көргеніңізден кейін, сізді себептерден тәуелсіз вирустарды ойлап шығару қызықтыру екіталай. Көптеген ұлы вирустарды түрлері бар. Олар қатаң түрде белгілі бір уақытты белсенділік көрсетеді.

 

Бүлінген және вирус жұққан файлдар

 

 Бірден орындалатын файлдар, белгілі бір іс-әрекет істейтін кеңейтулері сом және ехе болып келген файлдар, сондай-ақ басқа программаларға қажет кезінде қосылатын оверлейлік файлдар. Файлдарды зақымдайтын мұндай вирустарды файлдық деп атайды. Ең қауіпті вирустарға резиденттік түрде жедел жадқа сақталып, орындалатын  әрбір программаны зақымдапотыратындар жатады. Ал егерде олар Autoexec.Bat және Config.Sys арқылы іске қосылатын программаларға жұқса, онда компьютер өшіріліп қайта іске қосылған сайын вирустар өз әсерлерін тұрақты қайталап жүргізіп отырады.

 2. Операциялық жүйенің жүктеуіші мен қатты дискінің ең басты мәлімет жүктеу жазбасы.

Бұл аумақтарды зақымдайтын вирустар "жүктегіш" (загрузочная) немесе Boot-вирустар деп аталады. Бұлардың таралу тәсілі - компьютерге салынған дискеттердің алғашқы жолдарына жазылған жүктегіш мәліметіне зақым келтіру болып табылады.

 3. Құрылғылар драйверлері, яғни Config.Sys файлының шектері құрылғылар көрсетілетін Devise деген сөз тұрған жолында жазылған файлдар. Ондай файлдағы вирус сол құрылғыны әске қосқан сайын қызмеке кіріседі. Бірақ драйверді бір компьютерден екінші компьютерге көшіру өте сирек болатындықтан, мұндай вирустар көп тарала қоймаған.

Dos жүйелік файлдарында да вирус жұқтыруы теория жүзінде болғанымен, олардың таралуы іс жүзіде өте сирек кездеседі.

 Әдетте әр вирус түрі файлдың  бір немесе екі типіне ғана "жұғады". Көбінесе бірден орындалатын  файлдарға "жұғатын" вирустар  жиі кездеседі. Дискәнің жүктегіш аймағын зақымдайтын вирустар екінші орында деп айтуға болады.

 

Файлдық жүйені өзгертетін вирустар

 

 Соңғы кезде вирустың жаңа түрлері - дискідегі файлдық жүйені өзгертетін вирустар көбейіп таралуда, оларды қысқаша DIR - вирутар деп атайды. ұндай вирустар өз мәтінін дискінің белгілі бір бөлігін (әдетте дискінің соңғы кластеріне) жасырын жазып қояды да, оны дискінің файлды оналастыу кестесіне файлдың сңғы ретінде белгілейді.

 Барлық сом және ехе типті  файлдар үшін - катклогтағы файлдың  алғашқы мәлімет көрсетілген орнына вирус жазылған қате орын көрсетіліп, ал дұрыс көрсеткіш - таңбаланған түрде каталогтың пайдаланылмайтын бөлігіне жасырылады. Сол себепті кез - келген программаны іске қосқанда дискіден бірінші вирус оқылады да, ол тұрақты ЭЕМ жадында сақталып файлдарды өңдейтін Dos программаларына жабысады. Бірақ жалпы көрініс каталог дұрыс жұмыс атқарған сияқты болып сырт көзге мұның әсері білінбей тұрады. Тек вирусы бар дискеттерден программалық файл оқитын сәттерде оның нақты көлемі  512 не 1024 байт болып қалады. Бірақ атқарылуға тиіс вирусы бар әрбір программа іске қосылғанда оның дүрыс емес екендігі байқалмайды. Міне осылай "ауырған" дискілерді дұрыс қалпына келтіру үшін тек арнайы антивирустік программалар қажет (мысалы, Aidstest программасының соңғы нұсқалары).

 

 

 

 

 

 

 

Құртатын вирустар

Кеңінен танымал  вирустар түрі мәліметтерді құртуға  маманданған: каталогты немесе қатты  дисктегі файлдардың жойылуы, файлдар  жүйесінің зақымдануы. Файлдардың мөлшерін үлкейтетін вирус түрлері бар. Кейбір вирустар қатты диск те файлдарды өзгертеді, осылайша жалғаса береді, белгілі бір мақсатына жетпейінше. Мысалы бір вирустар программа жұмыс істеуін тоқтатпайынша өзі өндіріле береді. Осылар әсіресе жағымсыз, олар тәжірибе бойынша файлдардың барлық жүйесінде болуы мүмкін. Тіпті сіз іздеп және жоятын болсаңыз вирустардың бір-екі түрлерін, олардың көп түрінде қайта бүтінделу сәті бар. Олардың кейбір түрлері белсенді болмай шығуы мүмкін, уақытша қатты дискіде зақымдаушы вирустар саны көбеймейінше. Бұндай вирустардың басты тапсырмасы – көбейу және таралу.