Полимерлену және медицинада қолдану

        Пиримидиннің синтетикалық қосылыстарының ішінде дәрілік зат ретінде барбитур қышқылының және урацилдің туындылары кеңінен қолданылады: 
 
 

  БАРБИТУР ҚЫШҚЫЛЫНЫҢ ТУЫНДЫЛАРЫНЫҢ   ПРЕПАРАТТАРЫ

Барбитур қышқылының туындылары немесе циклді уреидтер, ациклді уреидтерге қарағанда, көмір қышқылының толық  амидінің малон қышқылы туындыларымен конденсацияланған өнімдері: 
 
        Конденсациялану нәтижесінде екі азот атомы бар тұйықталған циклді жүйе түзілсе, онда барбитураттар пиримидин туындылары ретінде қаралады. 
        Барбитураттардың ұйықтатқыш әсерін алғашқы рет XX ғ. басында Э. Фишер мен Ф. Меринг ашқан. 1904 жылы Э. Фишер барбиталды (веронал) алған. Келесі жылдары көптеген барбитураттар синтезделініп, олардың химиялық құрылысы мен организмге әсері арасындағы зандылықтар бекітілді. 
        1. 5,5^/ - жағдайда алкил, арил және басқа да радикалдары бар барбитур қышқылдарының туындылары тыныштандырғыш әсер көрсетеді. 
        2. 5,5^/ - жағдайдағы алкил орынбасарларындағы көміртек атомының тізбегін бес-алтыға дейін ұзартса, барбитураттардың әсер ету күші мен ұзақтығы өседі. Көміртек тізбегін әрі қарай ұзартса қоздырғыш әсер пайда болады. 
        3. Көміртек тізбегінің тармақталуы, оңда қайықпаған байланыстардың, спирт гидроксилінің, галоген атомының (әсіресе бромның) болуы фармакологиялық әсерін тереңдетеді. 
       4. Барбитураттардын әсер күші ұйықтатқыш әсерінін ұзақтығьш қысқартумен жүреді. 
       5. 5^/ - жағдайда (бір) фенил радикалының болуы, оның ұзақтығын өзгертпей, әсерін күшейтеді, ал екінші фенил радикалын енгізсе, ұйықтатқыш әсері төмендейді. 
       6. Имид топтарының біріне (1, 3 жағдай) алкил радикалын енгізсе, әсер ету ұзақтығы қысқарады. 
       7. 1 - жағдайдағы сутегінің орнын ароматты қышқылдар (мысалы бензой) басса, онда препарат эпилепсияға қарсы әсер керсетеді. 
        Осының негізінде бензонал препараты шығарылды. 
        8. Тиобарбитур қышқылының туындылары (2 жағдайда күкірт атомы бар), оттегі аналогтарына қарағанда күшті, бірақ қысқа әсер етеді. 
        Барбитураттардың молекулаларының структуралары, олардың химиялық қасиеттерінің ерекшеліктерін айқындайды. 5,5^/ жағдайда екі орынбасардың болуы, барбитур қышқылдарын имин-имидолды таутомерия қасиетіне қабілетті (имид топтарындағы сутектерге байланысты): 
 

Медицина саласында  қолданатын препараттар: 
 
 
 
 
 
        Физикалық қасиеттері 
        Сипаттамасы: Барбитураттар қышқылдар (барбитал, бензонал, фенобарбитал) — ақ кристалды ұнтақтар, иіссіз, дәмі әлсіз ащы. Тұздары (этаминал - Nа, барбитал-натрий) ақ кристаллдар немесе ұсақ кристаллдар, иіссіз, дәмі ащы, гигроскопиялы. 
        Гексенал — ақ кебік тәрізді ұнтақ, ауада СО₂ әсерінен ыдырауы мүмкін, өте гагроскопиялы, соған байланысты 1,0-1,5 мелшерленген күйінде стерилденген шыны флаконда сақтайды. 
 
         Ерігіштігі: 1. Қышқылдар — суда өте аз, сілтіде, эфирде өте оңай ериді. Барбитал — суық суда аз, қайнаған суда, спиртте ериді.  
         II. Тұздар (этаминал Nа, барбамил, гексенал, барбитал - Nа) суда оңай ериді, эфирде ерімейді, сппирте ериді, тек барбитал -Nа ерімейді. Nа — тұздарының сулы ерітінділерінің (рН 7) болып табылады. Егер барбитураттар тұздарына күшті қышқылдарды қосса — барбитур қышқылдары тұнбаға түседі. 
         Барбитураттар қышқылдар көмір қышқылынан, әлсіз, сол себептен Nа тұздарының дәрілік қалыптарын дайындау кезінде тазартылған суды алдын ала қайнатып белгілі температурада суытады (құрамында СО₂ болмау керек). Барбитураттар тұздарын стерилдеуге болмайды, тек асептикалық жағдайда дайындалады.  
         Химиялық қасиеттері. Барбитураттар циклді уреид болғандықтан ыдырау процессіне оңай ұшырайды.  
         1. Деструкция ыдырау жолы 
          а) толық ыдырау кристалды сілтілердің әсерімен жүреді 
 
б) жартылай ыдырау. 
 
2. Қышқыл-негіздік қасиеттері. 
а) имин-имидольдік таутомерияға байланысты барбитураттар-қышқылдарда қышқылдық қасиет басым болады. Осыған байланысты олар сілтілермен оңай тұздар құрайды. 
 
 
 
         Қышқылдар—ауыр металдарменде иондық күйінде әррекеттесіп түрлі түсті комплекстер құрады. Барбитураттардың күміс нитратымен әрекеттесу реакциясы жалпы топтық реакция болып табылады. Және де ол реакцияны сандық әдіске қолдануға болады. 
         Өте маңызды фармакопеялық реакцияларға барбитураттардың кобальт нитратымей және мыс сульфатымен әрекеттесу реакциясы жатады. 
 
 
 
Гексенал, бензол (N¹, орынбасары бар) тек монотұздар кұрады. Альдегидтермен әрекеттесу.

        Жеке реакциялар 
        1. Фенобарбиталды құрамындағы фенил радикальш нитрлеу және тотықсыздандыру арқылы натрий нитритімен әрекеттестіріп азобояу алу реакциясы бойынша анықтауға болады. 
 
 
         II. Бензоналды молекуласыңдағы бензой қышқылы арқылы анықтауға болады. Осы мақсатпен оны сілтілі гидролизге ұшыратады. 
 
         Тазалығы. 
         1. Қышқылдарда қоспа ретінде моноалмасқан барбитур қышқылы тексеріледі. Оны индикаторлардың түсінің өзгеруі арқылы тексереді.. 
а) барбитал—этилбарбитур қышқылы 
б) фенобарбитал—фенилбарбитур қышқылы 
        2. Тұздарда—а) бос сілтіні қоспа ретінде (метил спиртін СН₃ОН) анықтайды. 
хромотроп қышқылымен әрекеттеседі. 
         Сандық анализі. 
        1. Қышқылдарға: 
а) сусыз ортада нейтралдау әдісі. Дәрілік затты диметилформамидте ерітеді. Титрант ретінде натрий метилаты қолданылады. Индикатор тимол - көк. 
б) сулы спиртті ортада сілтімен титрлеу (спирт пайда болатын түзды тұрақтандырады, гидролизін тежейді). 
        2. Тұздарға: 
а) Ацидиметрия 
б) сусыз ортада нейтралдау 
в) Аргентометрия (индикаторсыз әдіс) 
г) Рефрактомстрия 
        Сақталуы: «Б» тізіміне кіреді. Барбитураттардың және натрий тұздарының препараттары жақсы тығындалған ыдыстарда сақталады. Барбитур қышқылының туындылары тыныштандырғыш және ұйытқтатқыш дәрілік заттар ретінде қолданады. 
        Пиримидин дион туындылары. 
        2, 4-диоксипиримидин 
        Тірі организмде жоғары молекулалы 3-қосылыс бар. Олар: нуклеин қышқылдары, белок, полисахаридтер. Қазіргі кезде жоғары молекулалы заттардың әрқайсысының функциялары дәл анықталып тұқым қуалайтын қасиеттерінің негізі, тірі организмнің барлық ерекшеліктерін қайталап жарыққа шығарушы нуклеин қышқылдары екені анықталды. Нуклеин қышқылдары пиримидин және пурин қатарындағы гетероциклден құралады. Нуклеин қышқылдарының құрамына кіретін пиримидин негіздерінің ішіндегісі—урацил. 
 
 

  ДӘРІЛІК ПРЕПАРАТТАРЫ 
 
 
Ақ кристалды, иіссіз, ащы дәмді ұнтақ, суда, спиртте ериді, сулы ертіндісі рН=7 көрсетеді. 
 
 
Ақ түсті кристалл, суда, спирттс аз ериді, негіздерде ериді. 
 
Ақ түсті сарылау келген кристаллдар 
λ_max = 270 нм. 
4. Каlіі огоtas. Калий оротаты 
Ақ кристаллды ұнтақ, суда, спиртте аз ериді, қышқылдық қасиеті жоғары. 
λ_max = 285 нм. 
 
 
 
 
 
        ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТІ. 
        1. Қышқылдық қасиеті (лактам-лактим таутомериясы) 
 
б) «ОН» тобына: FеСL₃-ертіндісімен түсті ертінді береді.  
       2. Бром суымен реакция. 
 
       3. Тотығу реакциясы индофенол бояуын беретін реакциялар. 
       4. Азобояу түзу реакциясы. 
       5. Конденсадия реакциясы арқылы алынатын түсті ертінділер. 
       6. Ауыр металдармен реакциясы. 
 
 
       7. Деструкция (ыдырау реакциясы) 
 
        II. Ковалентті байланыстағы фторды анықтау. 
 
        1) Минерализация. 
 
        2) Оттегі ауасында (О₂) жағу. 
 
 
         Сандық анализі. 1. Сусыз ортада нейтралдау. 
 
 
 
        Дәрілік қалыптары. 
 
        1. Метилурацил (таб. 0,5 г N 50 ), суппозитории, жагылма дәрі-дәрмектері. 
 
        2. Фторурацил, фторафур-4-5 мл түрінде ертіндыері кодаанады. Сақталуы. 
 
        Фторафур—«А» тізімі не жатады, фторурацил—өте улы, ме-тилурацил—«Б» тізіміне жатады.

 
 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

Қазақ тілінде 
Негізгі

1.  
   Бейсенбеков А.С. Фармацевтикалық химия оқулығы. Алматы, 1999.-440 б.

Орыс тілінде:  
Негізгі:

1.  
   Арзамасцев А.П. Фармацевтическая химия: учебное пособие, 3-е изд., испр.-М.:ГЭОТАР-Медиа, 2006.- 640 с.
2.  
   Анализ лекарственных смесей /Арзамасцев А.П., Печенников В.М., Родионова Г.М. и др. – М.: Компания Спутник, 2000. - 275 с.
3.  
   Беликов В.Г. Фармацевтическая химия. В 2-х ч: учебное пособие, 4-е изд., перераб. и доп.-М.: МЕДпресс-информ., 2007. - 624 с.
4.  
   Великородов А.В., Безуглова Т.В. Руководство к лабораторным и семи-нарским занятиям по фармацевтической химии.//Астрахань. - 2007.-150 с.
5.  
   Государственная фармакопея Республики Казахстан.-2008

Қосымша:

1.  
   Руководство к лабораторным занятиям по фармацевтической химии/ Аксенова Э.Н., Андрианова О.П., Арзамасцев А.П. и др.- М.: Медицина, 2001.- 384 с.
2.  
   Арыстанова Т.А., Ордабаева С.К. Стандартизация лекарственных средств. Учебное пособие. – Алматы, 2002.- 98 с.

 
Государственный реестр лекарственных  средств.-М., 2001.- 1277 с.

 

 

 

 

 

 

              

 

 

 

Қазақстан Республикасының  Білім және Ғылым министрлігі

Қарағанды «Болашақ» университеті

Фармацевтика факультеті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                    РЕФЕРАТ

 

 

 

Орындаған: Әуелбеков М.Ә.

Тексерген: Тухметова Ж.К.

Тақырыбы: Полимерлену реакциялары және медицинада қолданылуы

Топ: ФМ12-2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2013 жыл

Жоспар

1. Полимерлерге жалпы мағлұмат:

а) полимерлердің қасиеттері;

 

ә) полимерлердің беріктігі;

 

б) полимерлердің электр өткізгіштігі;

 

в) полимерлердің жылу өткізгішті;

 

               2) Гетероциклді қосылыстардың медициналық және биологиялық маңызы. 
 
               3) Пиримидин туындылары. 
 
              4) Пиримидин – тиазол қосылыстары – В₁ тобының витаминдері. 
 
              5) Коферменттер – кокарбоксилаза, фосфотиамин, бенфотиамин.  
 
               6) Сапасына қойылатын талаптар, талдау әдістері.

             

               7) Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.